Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp: Vai Trò Trong Kiểm Soát Nội Bộ Và Kết Quả Kinh Doanh Tại Việt Nam

• Tác giả: Từ Thanh Hoài
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Phong Nguyên
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Vai Trò Của Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp Trong Kiểm Soát Nội Bộ Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 1.1. Tổng quan các nghiên cứu về kiểm soát nội bộ
• 1.2. Các nghiên cứu thực nghiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 1.3. Các nghiên cứu thực nghiệm về các hậu tố của sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 1.4. Tổng quan nghiên cứu giao thoa về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và kiểm soát nội bộ
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu
• 2.2. Các nội dung liên quan đến kiểm soát nội bộ
• 2.2.1. Khái niệm kiểm soát nội bộ
• 2.2.2. Mục tiêu của kiểm soát nội bộ
• 2.2.3. Cấu trúc kiểm soát nội bộ
• 2.2.4. Khái niệm sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 2.3. Khái niệm trách nhiệm xã hội doanh nghiệp
• 2.4. Khái niệm kết quả hoạt động kinh doanh
• 2.5. Lý thuyết nền tảng
• 2.5.1. Lý thuyết hợp pháp
• 2.5.2. Lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp
• 2.6. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu
• 2.6.1. Vai trò trung gian của sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 2.6.2. Vai trò điều tiết của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Nghiên cứu định tính
• 3.2. Nghiên cứu định lượng
• 3.3. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.4. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 3.5. Quy trình nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• 4.1. Kết quả nghiên cứu định tính
• 4.1.1. Cấu trúc kiểm soát nội bộ có tác động dương đến sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 4.1.2. Sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ có tác động dương đến kết quả hoạt động kinh doanh
• 4.1.3. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp có tác động điều tiết tích cực cho mối quan hệ giữa cấu trúc kiểm soát nội bộ và sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ
• 4.2. Kết quả nghiên cứu định lượng
• 4.2.1. Mẫu và thống kê mô tả
• 4.2.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo
• 4.2.3. Đánh giá giá trị phân biệt của thang đo
• 4.2.4. Kết quả kiểm định các giả thuyết trong mô hình nghiên cứu
• 4.2.5. Kiểm định độ phù hợp của mô hình và vấn đề chệch do phương pháp
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý NGHIÊN CỨU
• 5.1. Hàm ý nghiên cứu
• 5.1.1. Phân bổ nguồn lực vào cấu trúc kiểm soát nội bộ một cách hợp lý
• 5.1.2. Tăng cường hoạt động thuộc về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp để tạo mối tương tác tích cực với cấu trúc kiểm soát nội bộ
• 5.2. Hạn chế của nghiên cứu và định hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Trách Nhiệm Xã Hội và Kiểm Soát Nội Bộ

Nghiên cứu này tập trung vào vai trò quan trọng của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (TNXHDN) trong việc điều tiết hoạt động kiểm soát nội bộ (KSNB) tại các doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, KSNB hiệu quả không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Nghiên cứu này xem xét cách TNXHDN tác động đến hiệu quả của KSNB và từ đó ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh (KQHĐKD). Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các yếu tố như văn hóa tổ chức, môi trường pháp lý, và năng lực của nhân viên KSNB, nhưng ít nghiên cứu xem xét vai trò của TNXHDN trong việc thúc đẩy KSNB hiệu quả. Nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống này bằng cách khám phá cơ chế mà TNXHDN có thể tăng cường tính hữu hiệu của KSNB.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả

Kiểm soát nội bộ hiệu quả mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm tăng cường hiệu quả điều hành (Cheng và cộng sự, 2018), cải thiện KQHĐKD (Lopez và cộng sự, 2009), giảm chi phí sử dụng vốn (Ashbaugh-Skaife và cộng sự, 2007; Khlif và cộng sự, 2019), và gia tăng giá trị doanh nghiệp (Gao & Jia, 2016). KSNB cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản trị rủi ro và đảm bảo tính minh bạch của thông tin tài chính. Do đó, việc nâng cao tính hữu hiệu của KSNB là rất cần thiết để thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

1.2. Vai Trò Tiềm Năng Của Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp

Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (TNXHDN) không chỉ là hoạt động từ thiện mà còn là một chiến lược kinh doanh quan trọng, giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, thu hút nhân tài, và tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan. Nghiên cứu này cho rằng TNXHDN có thể đóng vai trò điều tiết, chi phối mối quan hệ giữa các yếu tố thúc đẩy KSNB và sự hữu hiệu của KSNB. Điều này là do KSNB là một trong những công cụ để thực hiện và hoàn thành các trách nhiệm của doanh nghiệp đối với xã hội (Li và cộng sự, 2018).

II. Thách Thức Trong Kiểm Soát Nội Bộ Tại Doanh Nghiệp Việt

Mặc dù tầm quan trọng của KSNB đã được công nhận, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong việc triển khai và duy trì hệ thống KSNB hiệu quả. Nghiên cứu của T. Nguyen và Bui (2018) cho thấy nhiều doanh nghiệp sản xuất giấy ở miền Bắc Việt Nam chưa vận hành KSNB hiệu quả trên tất cả các phương diện, bao gồm môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát. Điều này cho thấy cần có những giải pháp cụ thể để giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực KSNB. Nghiên cứu của Xuan-Quang và Zhong-Xin (2013) cũng nhấn mạnh rằng sự giám sát và các hoạt động kiểm soát là hai thành phần cơ bản của KSNB ở các doanh nghiệp tại Việt Nam hiện vẫn còn khá lỏng lẻo, và cần phải được cải thiện.

2.1. Các Yếu Tố Cản Trở Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả

Nhiều yếu tố có thể cản trở KSNB hiệu quả tại doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực, thiếu kiến thức và kinh nghiệm về KSNB, môi trường pháp lý chưa hoàn thiện, và văn hóa tổ chức chưa ủng hộ KSNB. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh và mục tiêu lợi nhuận ngắn hạn có thể khiến doanh nghiệp bỏ qua các hoạt động KSNB quan trọng. Việc xác định và giải quyết các yếu tố cản trở này là rất quan trọng để xây dựng hệ thống KSNB hiệu quả.

2.2. Quản Trị Công Ty Yếu Kém Ảnh Hưởng Đến KSNB

Vấn đề quản trị công ty ở các doanh nghiệp Việt Nam hiện tại chỉ đang ở giai đoạn sơ khai, với các chỉ số đánh giá về quản trị công ty thấp hơn hầu hết các nước trong khu vực châu Á (T. Nguyen và cộng sự, 2015). Do KSNB là một trong hai cơ chế của quản trị công ty (cùng với quản trị rủi ro), sự yếu kém trong quản trị công ty có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả của KSNB. Do đó, việc cải thiện quản trị công ty là một yếu tố quan trọng để nâng cao tính hữu hiệu của KSNB.

III. TNXHDN Tác Động Đến KSNB Cơ Chế và Lợi Ích Cụ Thể

Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá cơ chế mà TNXHDN có thể tác động đến KSNB. Dựa trên lý thuyết hợp pháp (Deegan, 2002, 2014) và lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp (Barney, 1991), nghiên cứu cho rằng TNXHDN có thể tạo ra áp lực và động lực để doanh nghiệp tăng cường KSNB. Khi doanh nghiệp cam kết thực hiện TNXHDN, họ sẽ phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn từ các bên liên quan, và do đó cần có hệ thống KSNB mạnh mẽ để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. TNXHDN được định nghĩa là hoạt động quản lý kinh doanh đem lại giá trị cho môi trường, xã hội và cho nền kinh tế (Kim và cộng sự, 2017).

3.1. Lý Thuyết Hợp Pháp Giải Thích Vai Trò Của TNXHDN

Theo lý thuyết hợp pháp, doanh nghiệp cần phải hoạt động phù hợp với các chuẩn mực và giá trị của xã hội để duy trì sự tồn tại và phát triển. Khi xã hội ngày càng quan tâm đến các vấn đề như bảo vệ môi trường, quyền lợi người lao động, và đạo đức kinh doanh, doanh nghiệp cần phải thể hiện cam kết TNXHDN để đáp ứng kỳ vọng của xã hội. Điều này tạo ra áp lực để doanh nghiệp tăng cường KSNB nhằm đảm bảo rằng các hoạt động kinh doanh của họ tuân thủ các chuẩn mực TNXHDN.

3.2. TNXHDN Như Một Nguồn Lực Của Doanh Nghiệp

Lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp cho rằng TNXHDN có thể được coi là một nguồn lực quý giá của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh. Khi doanh nghiệp thực hiện TNXHDN một cách hiệu quả, họ có thể xây dựng uy tín, thu hút nhân tài, và tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan. Điều này có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng doanh thu, và cải thiện KQHĐKD. KSNB đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và bảo vệ nguồn lực TNXHDN của doanh nghiệp.

IV. Nghiên Cứu Thực Tiễn TNXHDN và KSNB Tại Việt Nam

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng, để kiểm định các giả thuyết về vai trò của TNXHDN trong việc điều tiết hoạt động KSNB tại các doanh nghiệp Việt Nam. Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn sâu các chuyên gia để đánh giá thêm về sự phù hợp của mô hình nghiên cứu trong điều kiện Việt Nam. Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua khảo sát 169 doanh nghiệp thuộc lãnh thổ Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy cấu trúc KSNB tác động đến KQHĐKD thông qua việc tăng cường sự hữu hiệu của KSNB. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy TNXHDN đóng vai trò điều tiết cho mối quan hệ giữa cấu trúc KSNB và sự hữu hiệu của KSNB.

4.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Hỗn Hợp Đảm Bảo Tính Tin Cậy

Việc sử dụng phương pháp hỗn hợp giúp tăng cường tính tin cậy và giá trị của nghiên cứu. Nghiên cứu định tính giúp khám phá các khía cạnh sâu sắc của vấn đề nghiên cứu và cung cấp thông tin chi tiết về bối cảnh Việt Nam. Nghiên cứu định lượng giúp kiểm định các giả thuyết một cách khách quan và cung cấp bằng chứng thống kê về mối quan hệ giữa các biến số. Sự kết hợp giữa hai phương pháp này giúp đưa ra những kết luận toàn diện và có giá trị thực tiễn.

4.2. Kết Quả Nghiên Cứu Định Lượng Chứng Minh Vai Trò Của TNXHDN

Kết quả nghiên cứu định lượng cho thấy TNXHDN có tác động điều tiết tích cực đến mối quan hệ giữa cấu trúc KSNB và sự hữu hiệu của KSNB. Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp thực hiện TNXHDN một cách nghiêm túc, cấu trúc KSNB của họ sẽ trở nên hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa rủi ro và đảm bảo tính minh bạch. Kết quả này cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tầm quan trọng của TNXHDN trong việc thúc đẩy KSNB hiệu quả.

V. Hàm Ý Quản Lý Tối Ưu KSNB Nhờ TNXHDN Tại Việt Nam

Nghiên cứu này mang lại nhiều hàm ý quản lý quan trọng cho các nhà quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam. Thứ nhất, doanh nghiệp cần nhận thức rõ tầm quan trọng của TNXHDN không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là một chiến lược kinh doanh quan trọng, giúp tăng cường KSNB và cải thiện KQHĐKD. Thứ hai, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống KSNB mạnh mẽ để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các hoạt động kinh doanh. Thứ ba, doanh nghiệp cần tích hợp TNXHDN vào chiến lược kinh doanh và các hoạt động hàng ngày để tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp và xã hội.

5.1. Phân Bổ Nguồn Lực Hợp Lý Cho Cấu Trúc KSNB

Doanh nghiệp cần phân bổ nguồn lực một cách hợp lý cho cấu trúc KSNB, bao gồm nguồn lực tài chính, nhân lực, và công nghệ. Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo nhân viên KSNB, xây dựng quy trình KSNB rõ ràng, và sử dụng công nghệ thông tin để tự động hóa các hoạt động KSNB. Việc phân bổ nguồn lực hợp lý sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống KSNB hiệu quả và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các bên liên quan.

5.2. Tăng Cường TNXHDN Để Tạo Tương Tác Tích Cực Với KSNB

Doanh nghiệp cần tăng cường các hoạt động TNXHDN để tạo ra mối tương tác tích cực với cấu trúc KSNB. Doanh nghiệp có thể tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, hỗ trợ cộng đồng, và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Việc thực hiện TNXHDN một cách chân thành và hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, thu hút nhân tài, và tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan, từ đó thúc đẩy KSNB hiệu quả.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về KSNB

Nghiên cứu này đã đóng góp vào hệ thống cơ sở lý luận trong mảng giao thoa giữa TNXHDN và KSNB, một lĩnh vực còn đang rất hạn chế. Nghiên cứu cũng cung cấp bằng chứng thực nghiệm về vai trò quan trọng của TNXHDN trong việc thúc đẩy KSNB hiệu quả tại các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng có một số hạn chế, chẳng hạn như phạm vi nghiên cứu còn hạn chế và phương pháp nghiên cứu còn đơn giản. Do đó, cần có những nghiên cứu tiếp theo để mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các phương pháp nghiên cứu phức tạp hơn, và khám phá các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa TNXHDN và KSNB.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Đề Xuất Nghiên Cứu Mở Rộng

Nghiên cứu này có một số hạn chế cần được khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo. Thứ nhất, phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn ở các doanh nghiệp vừa và lớn tại Việt Nam, do đó kết quả nghiên cứu có thể không áp dụng được cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Thứ hai, phương pháp nghiên cứu chủ yếu dựa vào khảo sát, do đó có thể bị ảnh hưởng bởi thiên kiến của người trả lời. Thứ ba, nghiên cứu chưa xem xét đến các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa TNXHDN và KSNB, chẳng hạn như văn hóa tổ chức, môi trường pháp lý, và năng lực của nhân viên KSNB.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về TNXHDN và KSNB

Các nghiên cứu tương lai có thể tập trung vào việc mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các phương pháp nghiên cứu phức tạp hơn, và khám phá các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa TNXHDN và KSNB. Chẳng hạn, các nghiên cứu có thể sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp để tìm hiểu sâu hơn về cách các doanh nghiệp thực hiện TNXHDN và KSNB trong thực tế. Các nghiên cứu cũng có thể sử dụng phương pháp phân tích dữ liệu lớn để khám phá các mối quan hệ phức tạp giữa các biến số. Ngoài ra, các nghiên cứu có thể tập trung vào việc phát triển các công cụ và phương pháp đo lường TNXHDN và KSNB một cách chính xác và tin cậy.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kiểm soát nội bộ (KSNB) tại các doanh nghiệp Việt Nam đang nhận được sự quan tâm lớn do vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản trị và kết quả hoạt động kinh doanh (KQHĐKD). Theo báo cáo khảo sát gần đây, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam chưa vận hành KSNB hiệu quả trên các phương diện như môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhằm xây dựng và kiểm định mô hình thể hiện tác động của cấu trúc KSNB đến KQHĐKD thông qua vai trò trung gian của sự hữu hiệu của KSNB, đồng thời đánh giá vai trò điều tiết của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (TNXHDN) đối với mối quan hệ này. Nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp tư nhân và liên doanh quy mô vừa và lớn tại Việt Nam trong năm 2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc lấp đầy khoảng trống nghiên cứu về sự giao thoa giữa KSNB và TNXHDN, đồng thời cung cấp cơ sở lý luận và hàm ý quản lý giúp doanh nghiệp nâng cao lợi thế cạnh tranh thông qua tổ chức KSNB hữu hiệu và phát huy vai trò TNXHDN.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết nền tảng chính: lý thuyết hợp pháp và lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp. Lý thuyết hợp pháp giải thích áp lực từ xã hội và pháp luật thúc đẩy doanh nghiệp tăng cường TNXHDN nhằm đáp ứng kỳ vọng các bên liên quan. Lý thuyết cơ sở nguồn lực doanh nghiệp (Barney, 1991) nhấn mạnh việc sử dụng các nguồn lực nội bộ có giá trị, hiếm, khó bắt chước và không thể thay thế (VRIN) để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, trong đó hệ thống KSNB hữu hiệu được xem là nguồn lực chiến lược. Các khái niệm chính bao gồm: cấu trúc KSNB (gồm 5 thành phần: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông, giám sát), sự hữu hiệu của KSNB (đo lường qua tính trung thực báo cáo tài chính, hiệu quả hoạt động, tuân thủ pháp luật), TNXHDN (tự nguyện tích hợp các vấn đề xã hội và môi trường vào hoạt động kinh doanh), và KQHĐKD (đánh giá trên cả phương diện tài chính và phi tài chính).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm hai giai đoạn: định tính và định lượng. Giai đoạn định tính thực hiện phỏng vấn sâu 5 chuyên gia, nhà quản trị cấp cao và trung tại các doanh nghiệp đa ngành ở TP. Hồ Chí Minh nhằm đánh giá tính phù hợp của mô hình nghiên cứu trong bối cảnh Việt Nam. Giai đoạn định lượng khảo sát 169 doanh nghiệp tư nhân và liên doanh quy mô vừa và lớn trên toàn lãnh thổ Việt Nam năm 2019. Mẫu được chọn theo tiêu chí có bộ phận KSNB và người trả lời là nhà quản trị có kinh nghiệm ít nhất 2 năm. Các biến được đo lường bằng thang Likert 7 điểm dựa trên các thang đo chuẩn quốc tế đã được hiệu chỉnh phù hợp. Phân tích dữ liệu sử dụng mô hình cấu trúc tuyến tính PLS-SEM với phần mềm SmartPLS3, bao gồm đánh giá độ tin cậy, giá trị phân biệt, kiểm định giả thuyết và đánh giá độ phù hợp mô hình. Quy trình nghiên cứu gồm tổng hợp lý thuyết, phỏng vấn chuyên gia, khảo sát định lượng và bàn luận kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cấu trúc KSNB tác động tích cực đến sự hữu hiệu của KSNB: Kết quả phân tích PLS-SEM cho thấy hệ số tác động dương và có ý nghĩa thống kê, khẳng định rằng khi cấu trúc KSNB được tổ chức khoa học, đồng bộ và đầy đủ, sự hữu hiệu của KSNB được nâng cao. Ví dụ thực tế từ các chuyên gia cho thấy việc phân công rõ ràng, kiểm soát chéo và giám sát chặt chẽ giúp giảm sai sót và gian lận, đồng thời nâng cao đạo đức nghề nghiệp.

2. Sự hữu hiệu của KSNB ảnh hưởng tích cực đến KQHĐKD: Sự hữu hiệu của KSNB góp phần nâng cao kết quả kinh doanh trên cả hai phương diện tài chính và phi tài chính. Các doanh nghiệp có KSNB hiệu quả thường đạt được sự hài lòng khách hàng cao hơn, giảm chi phí rủi ro và tăng doanh thu. Số liệu khảo sát cho thấy doanh thu và hiệu quả hoạt động tăng trung bình khoảng 15-20% ở các doanh nghiệp có KSNB hữu hiệu.

3. TNXHDN điều tiết tích cực mối quan hệ giữa cấu trúc KSNB và sự hữu hiệu của KSNB: Kết quả kiểm định cho thấy TNXHDN làm tăng cường tác động của cấu trúc KSNB đến sự hữu hiệu của KSNB. Doanh nghiệp chú trọng TNXHDN sẽ có động lực cải tiến quy trình kiểm soát, nâng cao tính tuân thủ và hiệu quả hoạt động. Ví dụ tại một số doanh nghiệp, việc tích hợp các hoạt động TNXHDN vào KSNB giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và nâng cao uy tín trên thị trường.

4. Mô hình nghiên cứu phù hợp với bối cảnh Việt Nam: Qua phỏng vấn chuyên gia và phân tích dữ liệu, mô hình trung gian – điều tiết được xác nhận phù hợp, phản ánh đúng thực trạng và đặc thù của các doanh nghiệp Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Các phát hiện trên phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về vai trò của KSNB và TNXHDN trong nâng cao hiệu quả doanh nghiệp. Sự tác động tích cực của cấu trúc KSNB đến sự hữu hiệu của KSNB được củng cố bởi các ví dụ thực tế về việc phân công nhiệm vụ rõ ràng, kiểm soát chéo và giám sát liên tục. Sự hữu hiệu của KSNB không chỉ giúp đảm bảo tính trung thực của báo cáo tài chính mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động và tuân thủ pháp luật, từ đó cải thiện KQHĐKD. Vai trò điều tiết của TNXHDN cho thấy doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội cao sẽ thúc đẩy hoạt động kiểm soát nội bộ hiệu quả hơn, tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ tương tác giữa cấu trúc KSNB, TNXHDN và sự hữu hiệu của KSNB, cũng như bảng so sánh tỷ lệ tăng trưởng doanh thu và sự hài lòng khách hàng giữa các nhóm doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đầu tư vào cấu trúc KSNB: Doanh nghiệp cần xây dựng và duy trì hệ thống KSNB đầy đủ, khoa học với 5 thành phần cơ bản theo COSO, tập trung vào phân công nhiệm vụ rõ ràng, kiểm soát chéo và giám sát liên tục nhằm nâng cao sự hữu hiệu của KSNB. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo và bộ phận kiểm soát nội bộ.

2. Phát triển chương trình đào tạo nâng cao năng lực nhân viên KSNB: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng kiểm soát, đạo đức nghề nghiệp và quản trị rủi ro cho nhân viên KSNB và các bộ phận liên quan để đảm bảo thực thi hiệu quả các quy trình kiểm soát. Thời gian: 3-6 tháng. Chủ thể: Phòng nhân sự phối hợp với bộ phận kiểm soát nội bộ.

3. Tích hợp trách nhiệm xã hội doanh nghiệp vào hoạt động kiểm soát nội bộ: Xây dựng cơ chế và chính sách thúc đẩy TNXHDN gắn liền với KSNB, ví dụ như đánh giá tác động xã hội trong quy trình kiểm soát, tăng cường minh bạch và báo cáo TNXHDN. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo, phòng pháp chế và bộ phận kiểm soát nội bộ.

4. Xây dựng hệ thống đánh giá và giám sát liên tục: Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ về hiệu quả KSNB và TNXHDN, sử dụng các chỉ số đo lường cụ thể để điều chỉnh kịp thời các hoạt động nhằm nâng cao KQHĐKD. Thời gian: Triển khai liên tục. Chủ thể: Ban kiểm soát, hội đồng quản trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò của KSNB và TNXHDN trong nâng cao hiệu quả hoạt động, từ đó xây dựng chiến lược quản trị phù hợp.

2. Chuyên gia kiểm toán và kiểm soát nội bộ: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả, đồng thời tích hợp trách nhiệm xã hội.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu giao thoa giữa KSNB và TNXHDN trong bối cảnh Việt Nam.

4. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hỗ trợ xây dựng các chính sách thúc đẩy TNXHDN và nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát nội bộ là gì và tại sao quan trọng?
   Kiểm soát nội bộ là hệ thống các chính sách, quy trình nhằm đảm bảo hoạt động doanh nghiệp hiệu quả, báo cáo tài chính trung thực và tuân thủ pháp luật. Nó giúp giảm rủi ro, ngăn ngừa gian lận và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

2. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp ảnh hưởng thế nào đến kiểm soát nội bộ?
   TNXHDN tạo áp lực và động lực để doanh nghiệp cải tiến quy trình kiểm soát, nâng cao tính tuân thủ và hiệu quả hoạt động, từ đó làm tăng sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ.

3. Làm thế nào để đo lường sự hữu hiệu của kiểm soát nội bộ?
   Sự hữu hiệu được đánh giá qua ba khía cạnh chính: tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính, hiệu quả hoạt động và sự tuân thủ các quy định pháp luật.

4. Mô hình nghiên cứu này có áp dụng được cho doanh nghiệp nhỏ không?
   Mô hình chủ yếu áp dụng cho doanh nghiệp vừa và lớn có bộ phận KSNB. Doanh nghiệp nhỏ có thể tham khảo nhưng cần điều chỉnh phù hợp với quy mô và nguồn lực.

5. Làm sao doanh nghiệp có thể tích hợp TNXHDN vào KSNB hiệu quả?
   Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách rõ ràng về TNXHDN, đào tạo nhân viên, thiết lập quy trình kiểm soát liên quan đến trách nhiệm xã hội và đánh giá định kỳ để đảm bảo thực thi hiệu quả.

Kết luận

• Cấu trúc KSNB có tác động tích cực và rõ ràng đến sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp Việt Nam.
• Sự hữu hiệu của KSNB góp phần nâng cao kết quả hoạt động kinh doanh trên cả phương diện tài chính và phi tài chính.
• Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đóng vai trò điều tiết tích cực, tăng cường tác động của cấu trúc KSNB đến sự hữu hiệu của KSNB.
• Mô hình nghiên cứu được kiểm định phù hợp với bối cảnh thực tế của doanh nghiệp Việt Nam, cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn quan trọng.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp nâng cao cấu trúc KSNB, đào tạo nhân sự, tích hợp TNXHDN và xây dựng hệ thống giám sát liên tục nhằm nâng cao lợi thế cạnh tranh doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản trị doanh nghiệp nên xem xét áp dụng các khuyến nghị trong luận văn để cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ và phát huy vai trò của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh bền vững.