Tuân Thủ Điều Trị Tâm Thần Phân Liệt Tại Cộng Đồng Huyện Vĩnh Tường, Tỉnh Vĩnh Phúc Năm 2019

Các thể của tâm thần phân liệt bao gồm thể paranoid (chiếm hơn 50%), thể thanh xuân (tiên lượng xấu), thể căng trương lực, thể không biệt định và thể di chứng. Thể paranoid đặc trưng bởi hoang tưởng và ảo thanh, thể thanh xuân có khởi phát sớm và tiến triển không ngừng, thể căng trương lực có các triệu chứng như bất động hoặc kích động, thể không biệt định không thuộc các thể trên, và thể di chứng phát triển sau nhiều năm bệnh. Việc xác định đúng thể bệnh là quan trọng trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

Điều trị tâm thần phân liệt bao gồm hai giai đoạn: điều trị tấn công và điều trị củng cố. Sử dụng thuốc an thần là phương pháp phổ biến, nhưng có thể gây ra các biến chứng. Các liệu pháp tái thích ứng xã hội và lao động liệu pháp cũng quan trọng. Liệu pháp sốc điện được sử dụng trong các trường hợp nặng. Điều trị dựa vào cộng đồng tập trung vào đào tạo kỹ năng nhận thức, xã hội và lao động, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cường tuân thủ điều trị.

Tại Vĩnh Tường, Aminazine, Haloperidol và Levomepromazine là các thuốc an thần thiết yếu được sử dụng. Aminazine được dùng điều trị tất cả các thể tâm thần phân liệt và giai đoạn hưng cảm. Haloperidol dùng điều trị loạn thần cấp kèm hưng phấn tâm thần. Levomepromazine dùng cho bệnh loạn thần cấp tính khác. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi các tác dụng phụ.

Tuân thủ điều trị đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chức năng xã hội của người bệnh tâm thần phân liệt. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, người bệnh TTPL tuân thủ điều trị tốt có tỷ lệ tái nhập viện thấp hơn, khả năng duy trì công việc cao hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn. Việc TTĐT cũng giúp giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Việc không tuân thủ điều trị có thể dẫn đến tái phát bệnh, gia tăng các triệu chứng loạn thần, suy giảm chức năng nhận thức và xã hội, tăng nguy cơ tự sát và bạo lực. Người bệnh cũng có thể gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất do tác dụng phụ của thuốc và lối sống không lành mạnh. Hậu quả này không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn gây ra gánh nặng kinh tế và tâm lý cho gia đình và xã hội.

Các nghiên cứu trong nước cho thấy tỷ lệ tuân thủ điều trị ở người bệnh tâm thần phân liệt còn thấp. Điều này một phần là do thiếu thông tin, nhận thức sai lệch về bệnh, khó khăn trong tiếp cận dịch vụ tâm thần, tác dụng phụ của thuốc và gánh nặng kinh tế. Cần có các biện pháp can thiệp toàn diện để cải thiện tình hình này, bao gồm nâng cao nhận thức, tăng cường tiếp cận dịch vụ và hỗ trợ tài chính.

Nghiên cứu được thực hiện tại huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc, với đối tượng là 134 người bệnh tâm thần phân liệt đang được điều trị ngoại trú. Tiêu chí lựa chọn là người bệnh có hồ sơ bệnh án chẩn đoán TTPL và đang được quản lý tại địa phương. Mục tiêu là đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

Dữ liệu được thu thập bằng bộ câu hỏi có cấu trúc, được thiết kế dựa trên các thang đo đã được chuẩn hóa và điều chỉnh phù hợp với bối cảnh địa phương. Phỏng vấn sâu được thực hiện với bệnh nhân, người nhà và cán bộ y tế để thu thập thông tin chi tiết về kinh nghiệm và quan điểm của họ về tuân thủ điều trị.

Các biến số nghiên cứu bao gồm: tỷ lệ tuân thủ, kiến thức về bệnh, thái độ đối với điều trị, mối quan hệ với nhân viên y tế, hỗ trợ gia đình, tác dụng phụ của thuốc, chi phí điều trị, và các yếu tố môi trường xã hội. Các biến số này được lựa chọn dựa trên cơ sở lý thuyết và kết quả của các nghiên cứu trước đây.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tuân thủ điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt tại huyện Vĩnh Tường còn thấp (56,0%). Điều này cho thấy cần có những can thiệp để cải thiện tình hình này. Việc xác định các yếu tố liên quan đến TTĐT là cần thiết để xây dựng các can thiệp hiệu quả.

Mặc dù phần lớn người bệnh có kiến thức đạt (75,4%) và thái độ tích cực (88,8%), nhưng kiến thức về các khía cạnh cụ thể của điều trị như nguyên tắc, thời gian khám, lãnh thuốc đúng còn hạn chế. Điều này cho thấy cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chi tiết và dễ hiểu cho người bệnh.

Các yếu tố liên quan đến tuân thủ điều trị bao gồm tình trạng bệnh ổn định, kiến thức đạt và thái độ tích cực. Tiền sử sử dụng rượu bia, thuốc lá có thể làm giảm khả năng TTĐT. Điều này cho thấy cần có các chương trình hỗ trợ cai nghiện và giáo dục sức khỏe.

Tình trạng bệnh ổn định, kiến thức về bệnh và thái độ tích cực là các yếu tố cá nhân quan trọng thúc đẩy tuân thủ điều trị. Người bệnh có kiến thức tốt hơn về bệnh và điều trị thường có khả năng tuân thủ cao hơn. Thái độ tích cực cũng giúp người bệnh vượt qua các khó khăn trong quá trình điều trị.

Hỗ trợ gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tuân thủ điều trị. Sự quan tâm, động viên và giúp đỡ của gia đình giúp người bệnh cảm thấy được yêu thương và có trách nhiệm hơn với việc điều trị. Mạng lưới xã hội cũng có thể cung cấp nguồn lực và hỗ trợ tinh thần cho người bệnh.

Tiếp cận dịch vụ tâm thần, mối quan hệ với nhân viên y tế và chất lượng dịch vụ có ảnh hưởng lớn đến tuân thủ điều trị. Người bệnh cảm thấy tin tưởng và hài lòng với dịch vụ y tế thường có khả năng tuân thủ cao hơn. Cần có các chính sách và chương trình để tăng cường tiếp cận và cải thiện chất lượng dịch vụ.

Cần xây dựng các chương trình giáo dục sức khỏe tâm thần cho người bệnh và gia đình. Tổ chức các buổi tư vấn và thảo luận nhóm để chia sẻ kinh nghiệm và giải đáp thắc mắc. Nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về chăm sóc và điều trị bệnh TTPL.

Gia đình cần tạo môi trường hỗ trợ và động viên người bệnh tuân thủ điều trị. Tìm hiểu về bệnh và điều trị để có thể chăm sóc người bệnh tốt hơn. Hạn chế sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác. Tham gia các hoạt động xã hội và cộng đồng để giảm căng thẳng và cô đơn.

Nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các can thiệp nâng cao tuân thủ điều trị. Nghiên cứu cũng cần xem xét các yếu tố văn hóa và xã hội đặc thù của địa phương để xây dựng các can thiệp phù hợp.