Luận văn: Tư tưởng Nhân văn Hiện thực trong Tiểu thuyết và Truyện ngắn của Bảo Ninh

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Trang
• Người hướng dẫn: PTS. Nguyễn Văn A
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
• Chuyên ngành: Ngữ văn
• Đề tài: Tư tưởng Nhân văn Hiện thực trong Tác phẩm của Bảo Ninh: Phân tích Tiểu thuyết và Truyện ngắn
• Loại tài liệu: Luận văn

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CÁM ƠN
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Lịch sử vấn đề
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Đóng góp của luận văn
• 0.6. Kết cấu của luận văn
• 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG VỀ TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HIỆN THỰC TRONG VĂN HỌC
• 1.1. Cơ sở của tư tưởng nhân văn
• 1.2. Bản chất của tư tưởng nhân văn
• 1.3. Tư tưởng nhân văn hiện thực
• 1.3.1. Khẳng định những giá trị toàn năng của con người
• 1.3.2. Đấu tranh giải phóng con người
• 1.3.3. Biểu hiện của tư tưởng nhân văn hiện thực
• 1.3.4. Tình yêu thương con người
• 1.3.5. Sự phân đôi trong thái độ của người nghệ sĩ đối với con người và cuộc sống
• 1.3.6. Khơi dậy những khát vọng của con người
• 1.3.7. Tôn vinh vẻ đẹp con người
• 1.3.8. Mục đích của tư tưởng nhân văn hiện thực
• 1.4. Tiểu kết chương 1
• 2. BIỂU HIỆN TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HIỆN THỰC TRONG TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN CỦA BẢO NINH
• 2.1. Tình yêu thương con người
• 2.2. Hướng về những nỗi đau, mất mát và ám ảnh của con người
• 2.3. Chia sẻ và cảm thông với những nỗi đau của con người
• 2.4. Thái độ lên án chiến tranh
• 2.5. Khơi dậy những khát vọng của con người
• 2.6. Khát vọng tìm thấy lối thoát cho những nỗi đau
• 2.7. Khát vọng hòa nhập với cuộc sống thời bình
• 2.8. Khát vọng hòa giải dân tộc sau chiến tranh
• 2.9. Tôn vinh những vẻ đẹp của con người
• 2.9.1. Vẻ đẹp của tình yêu đôi lứa
• 2.9.2. Vẻ đẹp của tình người
• 2.9.3. Vẻ đẹp của người lính
• 2.10. Tiểu kết chương 2
• 3. NGHỆ THUẬT BIỂU HIỆN TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HIỆN THỰC TRONG TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN CỦA BẢO NINH
• 3.1. Điểm nhìn trần thuật
• 3.1.1. Điểm nhìn trần thuật từ bên ngoài – hiện thực lắng đọng vào tâm hồn
• 3.1.2. Điểm nhìn trần thuật từ bên trong – từ tâm hồn soi chiếu ra hiện thực bên ngoài
• 3.2. Giọng văn nghệ thuật
• 3.2.1. Giọng văn lên án, tố cáo
• 3.2.2. Giọng văn cảm thông, yêu thương
• 3.2.3. Giọng văn trăn trở, suy ngẫm, day dứt
• 3.3. Lời văn nghệ thuật
• 3.3.1. Lời văn hàm súc, giàu tính tạo hình và biểu cảm
• 3.3.2. Lời văn nặng trĩu tình người
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về tư tưởng nhân văn hiện thực

Tư tưởng nhân văn hiện thực trong văn học Việt Nam, đặc biệt là trong tác phẩm của Bảo Ninh, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến số phận con người. Tư tưởng này khẳng định giá trị toàn năng của con người, đấu tranh giải phóng con người khỏi những áp lực của chiến tranh và xã hội. Bảo Ninh đã khéo léo lồng ghép những khát vọng, tình yêu thương và sự tôn vinh vẻ đẹp con người vào trong các tác phẩm của mình. Tác giả không chỉ phản ánh hiện thực mà còn khơi dậy những cảm xúc sâu sắc, từ đó tạo nên một bức tranh đa chiều về cuộc sống. Tư tưởng nhân văn hiện thực không chỉ là một lý thuyết mà còn là một phương pháp nghệ thuật, giúp tác giả thể hiện những trăn trở về nhân tính và cuộc sống. Những giá trị này không chỉ có ý nghĩa trong văn học mà còn có giá trị thực tiễn trong việc hiểu và cảm thông với nỗi đau của con người trong xã hội hiện đại.

1.1. Bản chất của tư tưởng nhân văn

Bản chất của tư tưởng nhân văn trong văn học là sự khẳng định giá trị con người, tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp và khát vọng sống. Bảo Ninh đã thể hiện điều này qua các nhân vật trong tiểu thuyết và truyện ngắn của mình. Những nhân vật này không chỉ là nạn nhân của chiến tranh mà còn là những con người có tâm hồn, có khát vọng và tình yêu. Tác giả đã khéo léo xây dựng những tình huống, những mảnh ghép cuộc sống để thể hiện sự đa dạng và phức tạp của con người. Từ đó, tư tưởng nhân văn hiện thực không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực mà còn mở ra những góc nhìn mới về con người và cuộc sống.

II. Biểu hiện tư tưởng nhân văn hiện thực trong tác phẩm của Bảo Ninh

Trong tiểu thuyết và truyện ngắn của Bảo Ninh, tư tưởng nhân văn hiện thực được thể hiện rõ nét qua những chủ đề như tình yêu thương con người, nỗi đau và mất mát. Tác giả không ngần ngại khắc họa những khía cạnh tăm tối của chiến tranh, nhưng đồng thời cũng tôn vinh vẻ đẹp của tình người. Những nhân vật trong tác phẩm của ông thường phải đối mặt với những nỗi đau, nhưng họ vẫn giữ được khát vọng sống và tình yêu. Bảo Ninh đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật để tạo ra những hình ảnh sống động, từ đó khơi dậy những cảm xúc mạnh mẽ trong lòng người đọc. Tác phẩm của ông không chỉ là những câu chuyện về chiến tranh mà còn là những bài học về nhân tính, lòng trắc ẩn và sự đồng cảm.

2.1. Tình yêu thương con người

Tình yêu thương con người là một trong những chủ đề trung tâm trong tác phẩm của Bảo Ninh. Ông đã thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những nỗi đau mà con người phải gánh chịu trong chiến tranh. Những nhân vật của ông thường mang trong mình những vết thương tâm hồn, nhưng họ vẫn tìm thấy ánh sáng của tình yêu và hy vọng. Tác giả đã khéo léo lồng ghép những câu chuyện tình yêu, tình đồng đội vào trong bối cảnh chiến tranh, từ đó tạo nên một bức tranh đa chiều về cuộc sống. Tình yêu không chỉ là cứu cánh mà còn là động lực giúp con người vượt qua những khó khăn, thử thách.

III. Nghệ thuật biểu hiện tư tưởng nhân văn hiện thực

Nghệ thuật biểu hiện tư tưởng nhân văn hiện thực trong tác phẩm của Bảo Ninh được thể hiện qua nhiều phương diện, từ điểm nhìn trần thuật đến giọng văn nghệ thuật. Tác giả đã sử dụng điểm nhìn đa chiều để tạo ra những góc nhìn phong phú về cuộc sống và con người. Giọng văn của ông thường mang tính trăn trở, suy ngẫm, thể hiện sự day dứt về những mất mát và đau thương. Lời văn nghệ thuật của Bảo Ninh không chỉ đơn thuần là miêu tả mà còn chứa đựng những cảm xúc sâu sắc, tạo nên sự đồng cảm với người đọc. Từ đó, tư tưởng nhân văn hiện thực không chỉ được phản ánh mà còn được cảm nhận một cách sâu sắc.

3.1. Điểm nhìn trần thuật

Điểm nhìn trần thuật trong tác phẩm của Bảo Ninh rất đa dạng và phong phú. Tác giả thường sử dụng điểm nhìn từ bên trong, từ tâm hồn nhân vật để phản ánh những cảm xúc và suy tư của họ. Điều này giúp người đọc hiểu rõ hơn về những nỗi đau, khát vọng và tình yêu của nhân vật. Bảo Ninh đã khéo léo kết hợp giữa điểm nhìn bên ngoài và bên trong, tạo ra một bức tranh sống động về cuộc sống và con người. Sự chuyển đổi giữa các điểm nhìn không chỉ làm tăng tính hấp dẫn cho tác phẩm mà còn giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về tư tưởng nhân văn hiện thực.