I. Tổng Quan Về Kiểm Lâm Quảng Nam Vai Trò và Cơ Cấu Tổ Chức
Rừng là tài nguyên vô giá, đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và bảo vệ môi trường. Quản lý bảo vệ và phát triển rừng (QLBV&PTR) là nhiệm vụ chiến lược, được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Lực lượng Kiểm lâm là lực lượng chuyên trách, có vai trò quan trọng trong công tác này. Tuy nhiên, tổ chức và hoạt động của Kiểm lâm còn nhiều bất cập, đòi hỏi sự kiện toàn và củng cố để thực thi hiệu quả nhiệm vụ. Nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của Kiểm lâm tại Quảng Nam có ý nghĩa thiết thực, giúp đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả QLBV&PTR. Theo Điều 103 Luật Lâm nghiệp, Kiểm lâm là tổ chức có chức năng quản lý, bảo vệ rừng, bảo đảm chấp hành pháp luật về lâm nghiệp; là lực lượng chuyên ngành về phòng cháy và chữa cháy rừng.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của Kiểm lâm Quảng Nam
Khái niệm Kiểm lâm dùng để chỉ hệ thống cơ quan Kiểm lâm và công chức Kiểm lâm, lực lượng thực hiện chức năng QLNN về QLBV&PTR, bảo đảm chấp hành pháp luật về lâm nghiệp, phòng cháy và chữa cháy rừng. Kiểm lâm tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc thống nhất từ trung ương đến địa phương về chuyên môn nghiệp vụ. Cơ quan Kiểm lâm được thành lập ở những địa bàn có rừng hoặc ở các đầu mối giao lưu lâm sản quan trọng, nơi chế biến lâm sản tập trung.
1.2. Vai trò của Kiểm lâm trong quản lý bảo vệ rừng Quảng Nam
Kiểm lâm đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ rừng, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về lâm nghiệp. Lực lượng này thực hiện tuần tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý các vụ khai thác gỗ trái phép, phá rừng, lấn chiếm đất rừng. Đồng thời, Kiểm lâm cũng tham gia vào công tác tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức bảo vệ rừng.
1.3. Cơ cấu tổ chức của Kiểm lâm Quảng Nam hiện nay
Hiện nay, Chi cục Kiểm lâm trực thuộc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Quảng Nam. Cơ cấu tổ chức bao gồm Chi cục trưởng, các Phó Chi cục trưởng, các phòng chuyên môn nghiệp vụ và các đơn vị trực thuộc, bao gồm các Hạt Kiểm lâm và Trạm Kiểm lâm. Tổ chức này được duy trì theo Quyết định số 1747/QĐ-UBND và Quyết định số 3488/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Nam.
II. Thách Thức và Khó Khăn Trong Hoạt Động Kiểm Lâm Quảng Nam
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, hoạt động kiểm lâm tại Quảng Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Tình trạng vi phạm pháp luật về lâm nghiệp vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là tình trạng khai thác gỗ trái phép, phá rừng làm nương rẫy. Bên cạnh đó, lực lượng Kiểm lâm còn mỏng, trang thiết bị còn thiếu thốn, chế độ chính sách chưa thực sự đãi ngộ, gây khó khăn cho công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm. Theo kết quả nghiên cứu, cơ cấu bộ máy Kiểm lâm từ trung ương đến địa phương chưa thống nhất, có nơi trên cùng một địa bàn nhưng tổ chức Kiểm lâm trực thuộc nhiều cơ quan quản lý khác nhau dẫn đến thiếu thống nhất trong chỉ đạo, điều hành.
2.1. Tình trạng vi phạm pháp luật về lâm nghiệp tại Quảng Nam
Tình trạng khai thác gỗ trái phép, phá rừng làm nương rẫy vẫn diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài nguyên rừng. Các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi, sử dụng nhiều thủ đoạn để đối phó với lực lượng chức năng. Thống kê vi phạm lâm luật cho thấy số vụ vi phạm vẫn còn ở mức cao, gây áp lực lớn lên lực lượng Kiểm lâm.
2.2. Những khó khăn về nguồn lực của Kiểm lâm địa bàn Quảng Nam
Lực lượng Kiểm lâm còn mỏng so với diện tích rừng cần quản lý, trang thiết bị còn thiếu thốn, lạc hậu, gây khó khăn cho công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm. Chế độ chính sách cho Kiểm lâm còn chưa thực sự đãi ngộ, ảnh hưởng đến tinh thần làm việc và thu hút nhân lực.
2.3. Bất cập trong cơ chế phối hợp giữa Kiểm lâm và các lực lượng khác
Cơ chế phối hợp giữa Kiểm lâm và các lực lượng chức năng khác như công an, quân đội, chính quyền địa phương còn chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến tình trạng chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm. Sự phối hợp thiếu đồng bộ làm giảm hiệu quả công tác QLBV&PTR.
III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Tổ Chức Kiểm Lâm Tại Quảng Nam
Để nâng cao hiệu quả tổ chức kiểm lâm và hoạt động QLBV&PTR tại Quảng Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trước hết, cần kiện toàn bộ máy tổ chức, tăng cường nguồn lực cho lực lượng Kiểm lâm. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Kiểm lâm và các lực lượng chức năng khác, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo vệ rừng. Theo Luật Lâm nghiệp, Kiểm lâm là tổ chức có chức năng quản lý, bảo vệ rừng, bảo đảm chấp hành pháp luật về lâm nghiệp; là lực lượng chuyên ngành về phòng cháy và chữa cháy rừng; Luật Lâm nghiệp cũng sửa đổi quy định về nhiệm vụ của Kiểm lâm do đó tổ chức của Kiểm lâm cần được cơ cấu lại cho phù hợp.
3.1. Kiện toàn bộ máy tổ chức Kiểm lâm Quảng Nam
Cần rà soát, sắp xếp lại bộ máy tổ chức Kiểm lâm theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đảm bảo đủ lực lượng để thực hiện nhiệm vụ. Cần có quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng bộ phận, từng cá nhân trong lực lượng Kiểm lâm.
3.2. Tăng cường nguồn lực cho Kiểm lâm Quảng Nam
Cần tăng cường biên chế, trang thiết bị, phương tiện làm việc cho lực lượng Kiểm lâm. Đồng thời, cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ Kiểm lâm thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng.
3.3. Hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành trong bảo vệ rừng
Cần xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ giữa Kiểm lâm và các lực lượng chức năng khác như công an, quân đội, chính quyền địa phương. Quy chế cần quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của từng lực lượng trong công tác QLBV&PTR.
IV. Ứng Dụng Công Nghệ và Đào Tạo Nâng Cao Năng Lực Kiểm Lâm
Để nâng cao hiệu quả hoạt động, Kiểm lâm cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, viễn thám, GIS vào công tác quản lý, giám sát tài nguyên rừng. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ Kiểm lâm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Việc áp dụng Nghị định số 119/2006/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn về tổ chức, nhiệm vụ của Kiểm lâm không được các địa phương thực hiện thống nhất, dẫn đến khó khăn trong thực hiện chuyên môn, nghiệp vụ và chỉ đạo, điều hành chung.
4.1. Ứng dụng công nghệ trong quản lý rừng bền vững
Sử dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS), viễn thám để theo dõi diễn biến rừng, phát hiện sớm các hành vi vi phạm. Ứng dụng phần mềm quản lý rừng để theo dõi, thống kê, báo cáo về tình hình tài nguyên rừng.
4.2. Đào tạo bồi dưỡng nâng cao năng lực cho Kiểm lâm viên
Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, pháp luật, kỹ năng sử dụng công nghệ cho cán bộ Kiểm lâm. Chú trọng đào tạo kỹ năng mềm như giao tiếp, vận động quần chúng, giải quyết xung đột.
4.3. Tăng cường hợp tác quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học
Học hỏi kinh nghiệm quốc tế về QLBV&PTR, bảo tồn đa dạng sinh học. Tham gia các dự án hợp tác quốc tế về bảo vệ rừng, chống biến đổi khí hậu.
V. Chính Sách và Sinh Kế Bền Vững Cho Người Dân Gần Rừng
Để bảo vệ rừng hiệu quả, cần có chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế, tạo sinh kế bền vững cho người dân sống gần rừng. Cần khuyến khích người dân tham gia vào công tác QLBV&PTR, chia sẻ lợi ích từ rừng. Kiểm lâm có thẩm quyền điều tra, khởi tố hình sự, xử lý VPHC về lâm nghiệp; tuy nhiên, các tổ chức Kiểm lâm rừng đặc dụng, rừng phòng hộ lại nằm trong đơn vị sự nghiệp là các Ban quản lý rừng, là viên chức Kiểm lâm dẫn đến khó khăn, bất cập trong các hoạt động thực thi pháp luật theo thẩm quyền.
5.1. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng DVMTR
Thực hiện tốt chính sách chi trả DVMTR để tạo nguồn thu cho người dân tham gia bảo vệ rừng. Mở rộng đối tượng chi trả DVMTR, tăng mức chi trả để khuyến khích người dân bảo vệ rừng.
5.2. Phát triển kinh tế rừng bền vững
Khuyến khích người dân trồng rừng sản xuất, phát triển lâm sản ngoài gỗ, du lịch sinh thái. Hỗ trợ người dân tiếp cận nguồn vốn, kỹ thuật để phát triển kinh tế rừng.
5.3. Quản lý rừng cộng đồng
Giao rừng cho cộng đồng quản lý, bảo vệ. Hỗ trợ cộng đồng xây dựng quy ước bảo vệ rừng, chia sẻ lợi ích từ rừng.
VI. Tương Lai Của Kiểm Lâm Quảng Nam Hướng Đến Phát Triển Bền Vững
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững, Kiểm lâm Quảng Nam cần tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Cần xây dựng lực lượng Kiểm lâm chuyên nghiệp, hiện đại, có đủ năng lực để bảo vệ và phát triển rừng bền vững. QLBV&PTR là nhiệm vụ cấp bách và lâu dài, mang tính chiến lược, được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Từ những phân tích trên cho thấy việc cơ cấu, kiện toàn để thống nhất về tổ chức và hoạt động của lực lượng Kiểm lâm là một trong những yêu cầu cấp bách để thực hiện nhiệm vụ QLBV&PTR trong thời kỳ mới.
6.1. Xây dựng lực lượng Kiểm lâm chuyên nghiệp
Tuyển dụng, đào tạo cán bộ Kiểm lâm có trình độ chuyên môn cao, phẩm chất đạo đức tốt. Xây dựng quy chế làm việc khoa học, hiệu quả.
6.2. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong Kiểm lâm
Sử dụng các thiết bị bay không người lái (drone), camera giám sát để theo dõi, phát hiện vi phạm. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý rừng hiện đại.
6.3. Tăng cường hợp tác quốc tế về bảo vệ rừng
Học hỏi kinh nghiệm quốc tế về QLBV&PTR, chống khai thác gỗ trái phép. Tham gia các tổ chức quốc tế về bảo vệ rừng.
