Nghiên cứu tiềm năng thuế từ nền kinh tế phi chính thức ở Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thái Hòa
• Người hướng dẫn: GS. James Riedel
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Nền Kinh Tế Phi Chính Thức: Ước Tính Qui Mô Và Hàm Ý Về Tiềm Năng Thuế Của Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Bối cảnh và vấn đề chính sách
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi chính sách
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Khung phân tích, phương pháp nghiên cứu, và dữ liệu nghiên cứu
• 1.6. Cấu trúc luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH
• 2.1. Khát quát về nền kinh tế phi chính thức
• 2.2. Nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng nền kinh tế phi chính thức
• 2.3. Gánh nặng thuế và các khoản đóng góp xã hội
• 2.4. Hệ thống pháp luật, thể chế và chính phủ
• 2.5. Sự suy giảm của nền kinh tế chính thức
• 2.6. Các nguyên nhân khách quan khác
• 2.7. Tác động của nền kinh tế phi chính thức
• 2.7.1. Tác động tiêu cực
• 2.7.2. Tác động tích cực
• 2.8. Phương pháp luận đo lường qui mô nền kinh tế phi chính thức
• 2.9. Tổng quan các nghiên cứu liên quan
• 2.9.1. Nghiên cứu quốc tế
• 2.9.2. Nghiên cứu trong nước
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Qui trình nghiên cứu
• 3.2. Lựa chọn phương pháp và mô hình nghiên cứu
• 3.3. Các nhóm biến nguyên nhân
• 3.4. Các nhóm biến chỉ báo
• 3.5. Ước tính qui mô nền kinh tế phi chính thức
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đặc điểm của dữ liệu nghiên cứu
• 4.2. Nền kinh tế phi chính thức của Việt Nam và các nước những năm 2000
• 4.3. Ước tính qui mô nền kinh tế phi chính thức của Việt Nam
• 4.4. Hàm ý về tiềm năng thuế của Việt Nam
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH
• 5.1. Khuyến nghị chính sách
• 5.2. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về nền kinh tế phi chính thức

Nền kinh tế phi chính thức tại Việt Nam đã trở thành một phần không thể thiếu trong bức tranh kinh tế tổng thể. Kinh tế phi chính thức không chỉ đóng góp vào việc tạo ra việc làm mà còn ảnh hưởng đến thuế và tiềm năng thuế của quốc gia. Theo các nghiên cứu, quy mô của nền kinh tế phi chính thức ở Việt Nam ước tính chiếm từ 15% đến 27% GDP. Sự gia tăng này không chỉ phản ánh sự phát triển của các doanh nghiệp phi chính thức mà còn cho thấy những thách thức trong việc quản lý và thu thuế. Chính phủ cần có những chính sách phù hợp để kiểm soát và giảm thiểu tác động tiêu cực của khu vực này.

1.1. Tác động của nền kinh tế phi chính thức đến thuế

Nền kinh tế phi chính thức gây ra tình trạng thất thoát thu thuế đáng kể. Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam mất khoảng 3% - 5% GDP từ nguồn thu thuế do sự hiện diện của khu vực này. Chính sách thuế hiện tại chưa đủ mạnh để khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp tham gia vào nền kinh tế chính thức. Việc cải cách chính sách thuế và giảm gánh nặng thuế có thể là một giải pháp hiệu quả để thu hút các doanh nghiệp phi chính thức vào khu vực chính thức, từ đó tăng cường nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

II. Nguyên nhân gia tăng nền kinh tế phi chính thức

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng của kinh tế phi chính thức tại Việt Nam. Đầu tiên, hệ thống pháp luật và chất lượng thể chế còn nhiều bất cập, khiến cho các doanh nghiệp không muốn tham gia vào nền kinh tế chính thức. Thứ hai, gánh nặng thuế và các khoản đóng góp xã hội cao cũng là một yếu tố quan trọng. Cuối cùng, sự suy giảm của nền kinh tế chính thức do khủng hoảng kinh tế và các yếu tố bên ngoài cũng góp phần làm gia tăng quy mô của khu vực này. Việc hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp chính phủ có những biện pháp phù hợp để giảm thiểu sự phát triển của nền kinh tế phi chính thức.

2.1. Hệ thống pháp luật và thể chế

Hệ thống pháp luật tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, dẫn đến việc các doanh nghiệp không thể hoạt động một cách minh bạch. Chính phủ Việt Nam cần cải cách hệ thống pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia vào nền kinh tế chính thức. Việc cải cách này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh hơn, từ đó giảm thiểu sự phát triển của kinh tế phi chính thức.

III. Giải pháp khuyến khích tham gia vào nền kinh tế chính thức

Để khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp tham gia vào nền kinh tế chính thức, chính phủ cần thực hiện một số biện pháp dài hạn. Đầu tiên, cần cải thiện hệ thống pháp luật và giảm gánh nặng thuế cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thứ hai, cần có các chương trình tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc tham gia vào nền kinh tế chính thức. Cuối cùng, việc kiểm soát và hạn chế tham nhũng cũng là một yếu tố quan trọng để tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh.

3.1. Cải cách hệ thống thuế

Cải cách chính sách thuế là một trong những giải pháp quan trọng để thu hút các doanh nghiệp phi chính thức vào khu vực chính thức. Chính phủ cần xem xét giảm thuế cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời đơn giản hóa quy trình kê khai thuế. Điều này không chỉ giúp tăng cường nguồn thu cho ngân sách mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp trong nền kinh tế chính thức.