## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục vùng dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam, việc nâng cao năng lực viết cho học sinh (HS) DTTS là một thách thức lớn do rào cản ngôn ngữ và điều kiện cơ sở vật chất còn hạn chế. Tại Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở (PTDTNT THCS) huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, với khoảng X học sinh DTTS đang theo học, năng lực viết của các em còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến kết quả học tập và phát triển toàn diện. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng tổ chức dạy học viết cho HS DTTS tại trường, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học viết, phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của HS DTTS trong năm học 2023-2024.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động dạy học viết môn Ngữ văn tại trường PTDTNT THCS huyện Nam Giang, với đối tượng là giáo viên và học sinh DTTS. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện năng lực viết, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục vùng DTTS, đồng thời hỗ trợ phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện cho HS, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết năng lực viết**: Năng lực viết được hiểu là khả năng sử dụng ngôn ngữ để tạo ra các sản phẩm viết có tính logic, sáng tạo, truyền tải thông điệp rõ ràng. Bao gồm các thành tố: năng lực ngôn ngữ, tổ chức ý tưởng, diễn đạt và tư duy phê phán.
- **Mô hình chuỗi hoạt động Đọc – Viết – Nói – Nghe** trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhấn mạnh vai trò liên kết các kỹ năng ngôn ngữ trong phát triển năng lực viết.
- **Lý thuyết đổi mới phương pháp dạy học**: Tập trung vào việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm HS DTTS, như phương pháp phân tích mẫu, học tập theo tiến trình, học tập dựa trên vấn đề (PBL).

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực viết, phương pháp dạy học viết, đặc điểm HS DTTS, và vai trò của hoạt động viết trong phát triển năng lực.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát ý kiến 30 giáo viên và 150 học sinh DTTS tại trường PTDTNT THCS huyện Nam Giang trong học kỳ 2 năm học 2023-2024.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp định tính và định lượng, bao gồm phân tích thống kê mô tả, phân tích nội dung phỏng vấn sâu, và so sánh kết quả khảo sát.
- **Timeline nghiên cứu**: Khảo sát và thu thập dữ liệu từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2024; phân tích và đề xuất giải pháp từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2024.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Khoảng 65% HS DTTS tại trường có nhận thức tích cực về tầm quan trọng của kỹ năng viết, tuy nhiên chỉ 40% HS thực hành viết thường xuyên (ít nhất 2 lần/tuần).
- 70% giáo viên đánh giá kỹ năng viết của HS DTTS còn yếu, đặc biệt về tổ chức ý tưởng và sử dụng từ ngữ chính xác.
- 55% giáo viên thường sử dụng phương pháp phân tích mẫu và hướng dẫn viết theo quy trình, nhưng chỉ 30% áp dụng các phương pháp đổi mới như học tập dựa trên vấn đề.
- Khó khăn lớn nhất được giáo viên và HS phản ánh là rào cản ngôn ngữ (chiếm 60%) và thiếu tài liệu học tập phù hợp (45%).

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của hạn chế kỹ năng viết là do HS DTTS sử dụng tiếng dân tộc trong sinh hoạt hàng ngày, dẫn đến khó khăn trong việc chuyển đổi sang ngôn ngữ viết tiếng Việt chuẩn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc áp dụng phương pháp dạy học linh hoạt, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, đặc biệt là các phương pháp tương tác nhóm và học tập dựa trên vấn đề, giúp nâng cao hiệu quả dạy học viết. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ HS thực hành viết và mức độ áp dụng phương pháp của giáo viên, cũng như bảng tổng hợp các khó khăn chính trong dạy học viết.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo chuyên môn cho giáo viên** về phương pháp dạy học viết đổi mới, nhằm nâng tỷ lệ áp dụng phương pháp hiện đại lên ít nhất 60% trong vòng 1 năm.
- **Phát triển tài liệu học tập phù hợp** với đặc điểm HS DTTS, bao gồm sách bài tập và tài liệu tham khảo song ngữ, hoàn thành trong 6 tháng tới, do nhà trường phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện.
- **Tổ chức các hoạt động thực hành viết thường xuyên** như câu lạc bộ viết văn, thi viết chữ đẹp, nhằm tăng tần suất thực hành viết của HS lên 3 lần/tuần trong năm học tiếp theo.
- **Xây dựng môi trường học tập hỗ trợ ngôn ngữ** bằng cách tổ chức các lớp bổ trợ tiếng Việt cho HS DTTS, giảm thiểu rào cản ngôn ngữ trong 1-2 năm tới, do giáo viên phụ trách và các tổ chức xã hội hỗ trợ.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Ngữ văn và giáo viên dạy HS DTTS**: Nắm bắt thực trạng và phương pháp dạy học viết hiệu quả, áp dụng vào giảng dạy thực tế.
- **Nhà quản lý giáo dục và cán bộ Sở Giáo dục**: Định hướng chính sách, xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với HS DTTS.
- **Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Giáo dục**: Tham khảo cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu về dạy học viết cho HS DTTS.
- **Các tổ chức phi chính phủ và dự án phát triển giáo dục vùng DTTS**: Lập kế hoạch hỗ trợ, can thiệp nâng cao năng lực viết cho HS DTTS.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao năng lực viết của HS DTTS còn hạn chế?**  
   Do rào cản ngôn ngữ, HS sử dụng tiếng dân tộc trong sinh hoạt, khó chuyển sang viết tiếng Việt chuẩn, cùng với thiếu tài liệu học tập phù hợp.

2. **Phương pháp dạy học nào hiệu quả nhất cho HS DTTS?**  
   Phương pháp kết hợp phân tích mẫu, học tập dựa trên vấn đề và thực hành viết thường xuyên được đánh giá cao, giúp HS phát triển kỹ năng viết toàn diện.

3. **Làm thế nào để tăng cường thực hành viết cho HS?**  
   Tổ chức câu lạc bộ viết văn, thi viết chữ đẹp, và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến viết giúp HS có nhiều cơ hội luyện tập.

4. **Vai trò của giáo viên trong dạy học viết cho HS DTTS là gì?**  
   Giáo viên là người hướng dẫn, tổ chức hoạt động, đánh giá và hỗ trợ HS vượt qua khó khăn về ngôn ngữ và kỹ năng viết.

5. **Làm sao để đánh giá năng lực viết của HS một cách khách quan?**  
   Sử dụng các tiêu chí đánh giá rõ ràng về độ rõ ràng, chính xác ngôn ngữ, sáng tạo nội dung và khả năng thuyết phục, kết hợp đánh giá định tính và định lượng.

## Kết luận

- Năng lực viết của HS DTTS tại Trường PTDTNT THCS huyện Nam Giang còn nhiều hạn chế, đặc biệt về tổ chức ý tưởng và sử dụng ngôn ngữ chính xác.  
- Việc áp dụng phương pháp dạy học linh hoạt, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả dạy học viết.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể như đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu phù hợp, tăng cường thực hành viết và hỗ trợ ngôn ngữ cho HS DTTS.  
- Nghiên cứu góp phần làm rõ thực trạng và cung cấp cơ sở khoa học cho việc đổi mới phương pháp dạy học viết cho HS DTTS.  
- Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới nhằm nâng cao năng lực viết, góp phần phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai các đề xuất nhằm cải thiện chất lượng dạy học viết, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả giáo dục cho HS DTTS trên toàn quốc.