Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, việc chuyển đổi sang hình thức học trực tuyến đã trở thành một xu hướng tất yếu trong giáo dục đại học, đặc biệt tại Việt Nam. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế (HUFLIS), kỹ năng viết tiếng Anh được xem là một trong những kỹ năng quan trọng nhưng cũng đầy thách thức đối với sinh viên chuyên ngành tiếng Anh năm nhất. Nghiên cứu này tập trung khảo sát nhận thức của 100 sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại HUFLIS về các lớp học Viết 1 trực tuyến trong học kỳ 1 năm học 2021-2022. Qua khảo sát và phỏng vấn sâu 10 sinh viên, nghiên cứu nhằm mục tiêu làm rõ cách thức học tập, thái độ và những khó khăn trong quá trình học viết trực tuyến, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm nhất HUFLIS, với dữ liệu thu thập trong năm học 2021-2022. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện trải nghiệm học tập trực tuyến, đặc biệt là kỹ năng viết tiếng Anh, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo ngoại ngữ trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về nhận thức và học tập trực tuyến, trong đó nhận thức được định nghĩa là quá trình nội tâm giúp con người lựa chọn, tổ chức và diễn giải các kích thích từ môi trường (Mulyana, 2007; Robbins, 2003). Trong giáo dục ngôn ngữ thứ hai (L2), nhận thức của sinh viên ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ học tập và kết quả học tập (Borg, 2011; Ellis, 2008). Về kỹ năng viết, nghiên cứu vận dụng quan điểm của Troyka (1987) và Widdowson (1978) về viết như một phương tiện giao tiếp và sáng tạo, đồng thời nhấn mạnh tính phức tạp của quá trình viết bao gồm các bước lựa chọn, tổ chức ý tưởng, soạn thảo và chỉnh sửa (Flower & Hayes, 1981). Khung lý thuyết về học trực tuyến được xây dựng dựa trên mô hình Hệ sinh thái học tập trực tuyến (Alsamrani, 2019), nhấn mạnh sự tương tác giữa người dạy và người học, sự hợp tác giữa các học viên, kỹ thuật học tập tích cực và phản hồi kịp thời.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp cả định lượng và định tính nhằm đảm bảo độ tin cậy và chiều sâu dữ liệu. Cỡ mẫu gồm 100 sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại HUFLIS được chọn ngẫu nhiên để khảo sát bằng bảng câu hỏi trực tuyến (Google Form) với 26 câu hỏi, bao gồm cả câu hỏi mở và đóng. Bên cạnh đó, 10 sinh viên được phỏng vấn sâu nhằm khai thác quan điểm chi tiết về quá trình học tập và nhận thức về lớp học Viết 1 trực tuyến. Thời gian thu thập dữ liệu diễn ra trong tháng 6 năm 2022. Dữ liệu định lượng được phân tích bằng phần mềm SPSS, trình bày dưới dạng tỷ lệ phần trăm, trong khi dữ liệu phỏng vấn được mã hóa theo chủ đề để phân tích nội dung. Các biện pháp đảm bảo độ tin cậy và tính hợp lệ bao gồm khảo sát thử nghiệm trước, hướng dẫn rõ ràng cho người tham gia và thu thập dữ liệu trực tiếp dưới sự giám sát của người nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về kỹ năng viết và thời gian luyện tập: 53% sinh viên đánh giá kỹ năng viết là rất quan trọng, 36% cho rằng quan trọng. Tuy nhiên, 60% sinh viên chỉ dành 2-3 giờ mỗi tuần để luyện tập viết, 20% dưới 2 giờ, cho thấy thời gian thực hành còn hạn chế.

  2. Phương tiện và phương pháp học trực tuyến: 90% sinh viên sử dụng Google Meet, 81% sử dụng Zoom, 71% sử dụng hệ thống quản lý học tập (LMS), và 42% sử dụng Google Classroom. Đa số (85%) học trên 2 nền tảng khác nhau, với 39% sử dụng 3 nền tảng và 31% sử dụng 4 nền tảng, tạo ra sự đa dạng nhưng cũng có thể gây khó khăn trong việc làm quen và sử dụng hiệu quả.

  3. Nhận thức về trình độ viết: 55% sinh viên tự đánh giá trình độ viết của mình là "tốt", 36% là "rất tốt", chỉ 6% cảm thấy "kém". Điều này phản ánh sự tự tin tương đối cao của sinh viên về kỹ năng viết, mặc dù vẫn còn một bộ phận gặp khó khăn.

  4. Phương pháp học tập: 82% sinh viên học kết hợp giữa các buổi học trực tiếp qua Google Meet/Zoom và tự học trên LMS hoặc Google Classroom, cho thấy sự kết hợp giữa hướng dẫn trực tiếp và tự học là phổ biến.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên năm nhất HUFLIS có nhận thức tích cực về tầm quan trọng của kỹ năng viết trong học tập tiếng Anh, phù hợp với quan điểm của Walsh (2010) về vai trò trung tâm của viết trong phát triển các kỹ năng ngôn ngữ khác. Tuy nhiên, thời gian luyện tập còn hạn chế có thể ảnh hưởng đến sự tiến bộ kỹ năng. Việc sử dụng đa dạng nền tảng trực tuyến giúp tăng tính linh hoạt nhưng cũng đặt ra thách thức về khả năng quản lý công nghệ và sự tập trung của sinh viên, tương tự như các nghiên cứu trước đây về khó khăn trong học trực tuyến (Bui, 2022). Sự tự tin về trình độ viết của sinh viên phần lớn là tích cực, nhưng vẫn cần chú trọng hỗ trợ những sinh viên có năng lực thấp hơn. Phương pháp học kết hợp giữa hướng dẫn trực tiếp và tự học được đánh giá là hiệu quả, phù hợp với nguyên tắc học tập tích cực và tương tác trong môi trường trực tuyến (Alsamrani, 2019). Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên sử dụng các nền tảng học tập, biểu đồ tròn về thời gian luyện tập viết, và bảng phân loại trình độ viết theo tự đánh giá.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hướng dẫn rõ ràng và chi tiết: Giáo viên cần cung cấp hướng dẫn cụ thể, minh bạch về nội dung và yêu cầu bài tập để giảm bớt sự bối rối cho sinh viên, giúp nâng cao hiệu quả học tập. Thời gian thực hiện: ngay trong các học kỳ tiếp theo. Chủ thể thực hiện: giảng viên bộ môn.

  2. Tích hợp phương pháp giảng dạy tương tác: Áp dụng các kỹ thuật học tập tích cực như thảo luận nhóm trực tuyến, phản hồi đồng đẳng và bài tập tương tác để tăng cường sự tham gia của sinh viên. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: giảng viên và bộ phận đào tạo.

  3. Tăng tần suất phản hồi bài viết: Cung cấp phản hồi thường xuyên và kịp thời từ giáo viên và bạn học nhằm giúp sinh viên nhận biết điểm mạnh, điểm yếu và cải thiện kỹ năng viết. Thời gian thực hiện: liên tục trong quá trình học. Chủ thể thực hiện: giảng viên.

  4. Xây dựng kênh giao tiếp trực tuyến hiệu quả: Thiết lập các kênh trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn học tập để sinh viên dễ dàng tiếp cận và giải quyết khó khăn trong quá trình học. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: nhà trường và bộ phận công nghệ thông tin.

  5. Khuyến khích sinh viên chủ động học tập: Động viên sinh viên tích cực tham gia, duy trì sự tập trung và chuẩn bị kỹ lưỡng cho các buổi học trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: sinh viên và giảng viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn tiếng Anh: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về nhận thức và phương pháp học tập của sinh viên trong môi trường trực tuyến, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp.

  2. Nhà quản lý giáo dục đại học: Các nhà quản lý có thể sử dụng kết quả để xây dựng chính sách, cải tiến chương trình đào tạo và đầu tư hạ tầng công nghệ hỗ trợ học trực tuyến hiệu quả.

  3. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Sinh viên có thể hiểu rõ hơn về các phương pháp học tập hiệu quả và những thách thức thường gặp trong học viết trực tuyến, từ đó chủ động cải thiện kỹ năng.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Luận văn cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về học tập trực tuyến trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sinh viên năm nhất HUFLIS dành bao nhiêu thời gian luyện viết mỗi tuần?
    Phần lớn sinh viên (60%) dành từ 2 đến 3 giờ mỗi tuần để luyện viết, trong khi 20% dành dưới 2 giờ. Thời gian luyện tập này còn hạn chế so với yêu cầu phát triển kỹ năng viết hiệu quả.

  2. Các nền tảng trực tuyến phổ biến được sử dụng trong lớp Viết 1 là gì?
    Google Meet (90%), Zoom (81%), LMS (71%) và Google Classroom (42%) là các nền tảng chính được sử dụng, giúp sinh viên tiếp cận bài giảng và tài liệu học tập.

  3. Sinh viên đánh giá thế nào về trình độ viết của bản thân?
    55% sinh viên tự đánh giá trình độ viết là "tốt", 36% là "rất tốt", chỉ 6% cảm thấy "kém", cho thấy đa số sinh viên có sự tự tin tương đối về kỹ năng viết.

  4. Những khó khăn chính khi học viết trực tuyến là gì?
    Sinh viên gặp khó khăn về kỹ thuật, thiếu phản hồi kịp thời, khó khăn trong tương tác và quản lý thời gian, tương tự như các nghiên cứu trước đây về học trực tuyến.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để cải thiện chất lượng lớp học viết trực tuyến?
    Bao gồm tăng cường hướng dẫn chi tiết, áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, tăng tần suất phản hồi, xây dựng kênh giao tiếp hiệu quả và khuyến khích sinh viên chủ động học tập.

Kết luận

  • Sinh viên năm nhất HUFLIS nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng viết trong học tập tiếng Anh, nhưng thời gian luyện tập còn hạn chế.
  • Việc sử dụng đa dạng nền tảng trực tuyến tạo điều kiện học tập linh hoạt nhưng cũng gây ra thách thức về quản lý công nghệ.
  • Phương pháp học kết hợp giữa hướng dẫn trực tiếp và tự học được đánh giá hiệu quả trong môi trường trực tuyến.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập viết trực tuyến.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các khóa học và đối tượng khác.

Hành động ngay: Các giảng viên và nhà quản lý giáo dục tại HUFLIS nên áp dụng các khuyến nghị để cải thiện trải nghiệm học tập trực tuyến, đồng thời sinh viên cần chủ động tham gia và phát triển kỹ năng viết trong môi trường số hóa.