I. Thực trạng bệnh sốt xuất huyết Dengue tại Tây Nguyên
Bệnh sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes. Tại Tây Nguyên, bệnh lưu hành quanh năm với các đợt dịch lớn xảy ra vào các năm 1983, 1987, 1988, 1991, 1995, 1998 và 2004. Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 54,80 đến 553,38/100.000 dân, với tỷ lệ tử vong từ 0,08 đến 1,34/100.000 dân. Muỗi Aedes aegypti là véc tơ chính truyền bệnh tại khu vực này. Các yếu tố như nhiệt độ, lượng mưa trung bình có mối tương quan chặt chẽ với chỉ số DI (Density Index) và BI (Breteau Index), ảnh hưởng đến số ca mắc bệnh.
1.1. Tình hình dịch tễ học
Từ năm 2005 đến 2014, số ca mắc bệnh sốt xuất huyết tại Tây Nguyên có xu hướng tăng, đặc biệt ở các thành phố và thị xã đông dân cư. Xét nghiệm huyết thanh học và phân lập virus Dengue cho thấy sự lưu hành của cả 4 type virus (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4). Các nghiên cứu chỉ ra rằng muỗi Aedes aegypti là loài muỗi chủ yếu truyền bệnh, với mật độ cao ở các khu vực đô thị.
1.2. Yếu tố môi trường và dịch bệnh
Nhiệt độ và lượng mưa trung bình có ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển của muỗi Aedes và sự lây lan của virus Dengue. Các chỉ số DI và BI tăng cao trong mùa mưa, dẫn đến số ca mắc bệnh tăng đột biến. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc kiểm soát môi trường và phòng ngừa sốt xuất huyết thông qua các biện pháp như vệ sinh môi trường và tiêu diệt bọ gậy.
II. Hiệu quả mô hình can thiệp cộng đồng
Mô hình can thiệp cộng đồng được triển khai tại phường Tân Tiến, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk từ năm 2013 đến 2014 đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm số ca mắc bệnh sốt xuất huyết. Các hoạt động bao gồm tập huấn, truyền thông giáo dục sức khỏe, vệ sinh môi trường, thu gom dụng cụ phế thải và thả cá bảy màu để tiêu diệt bọ gậy. Kết quả cho thấy chỉ số DI và BI giảm đáng kể, đồng thời tỷ lệ người dân có kiến thức và thực hành đúng về phòng chống sốt xuất huyết tăng lên.
2.1. Hoạt động can thiệp
Các hoạt động can thiệp cộng đồng bao gồm thành lập Ban chỉ đạo, tập huấn cho cộng tác viên, và triển khai các chiến dịch vệ sinh môi trường. Việc thả cá bảy màu vào các dụng cụ chứa nước đã giúp giảm đáng kể mật độ bọ gậy. Các hoạt động truyền thông đã nâng cao nhận thức của người dân về phòng ngừa sốt xuất huyết.
2.2. Kết quả và đánh giá
Sau một năm triển khai, chỉ số DI và BI tại phường Tân Tiến giảm từ 15,2 xuống còn 5,6 và từ 22,4 xuống còn 8,3. Số ca mắc bệnh sốt xuất huyết giảm từ 45 ca xuống còn 12 ca. Tỷ lệ người dân có kiến thức đúng về triệu chứng sốt xuất huyết và phòng ngừa sốt xuất huyết tăng từ 60% lên 85%. Mô hình này đã chứng minh tính hiệu quả và bền vững trong việc kiểm soát dịch bệnh.
III. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng bệnh sốt xuất huyết Dengue tại Tây Nguyên và đánh giá hiệu quả của mô hình can thiệp cộng đồng. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự cần thiết của việc kết hợp giữa kiểm soát véc tơ truyền bệnh và nâng cao nhận thức cộng đồng. Mô hình này có thể áp dụng rộng rãi tại các khu vực có nguy cơ cao về dịch sốt xuất huyết, đặc biệt là ở các tỉnh Tây Nguyên và các vùng nhiệt đới khác.
3.1. Giá trị khoa học
Nghiên cứu đã làm rõ các yếu tố dịch tễ học liên quan đến bệnh sốt xuất huyết tại Tây Nguyên, bao gồm sự lưu hành của virus Dengue, vai trò của muỗi Aedes, và ảnh hưởng của yếu tố môi trường. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng các chiến lược phòng chống sốt xuất huyết hiệu quả.
3.2. Ứng dụng thực tiễn
Mô hình can thiệp cộng đồng đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả trong việc giảm số ca mắc bệnh sốt xuất huyết. Các hoạt động như vệ sinh môi trường, thả cá bảy màu, và truyền thông giáo dục sức khỏe có thể được nhân rộng tại các khu vực khác, góp phần kiểm soát dịch bệnh một cách bền vững.
