Thẩm Định Cơ Sở Sản Xuất, Kinh Doanh Thực Phẩm Nông, Lâm, Thủy Sản Đủ Điều Kiện An Toàn Tại Thái Bình

• Tác giả: Nguyễn Thị Yến
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Minh
• Trường học: Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Thẩm Định An Toàn Thực Phẩm Nông, Lâm, Thủy Sản Tại Thái Bình
• Loại tài liệu: Đề án tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THẨM ĐỊNH CƠ SỞ SẢN XUẤT, KINH DOANH THỰC PHẨM NÔNG, LÂM, THỦY SẢN ĐỦ ĐIỀU KIỆN AN TOÀN THỰC PHẨM TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG NÔNG LÂM SẢN VÀ THỦY SẢN
• 1.1. Tổng quan về cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm
• 1.2. An toàn thực phẩm
• 1.3. Cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm
• 1.4. Thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại chi cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản
• 1.5. Khái niệm và mục tiêu thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm
• 1.6. Chủ thể thẩm định
• 1.7. Nội dung thẩm định. Hình thức thẩm định
• 1.8. Quy trình thẩm định
• 1.9. Nhân tố ảnh hưởng đến thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại chi cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản
• 1.9.1. Nhân tố thuộc về chi cục
• 1.9.2. Nhân tố thuộc về cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản
• 1.9.3. Nhân tố khác
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THẨM ĐỊNH CƠ SỞ SẢN XUẤT, KINH DOANH THỰC PHẨM NÔNG, LÂM, THỦY SẢN ĐỦ ĐIỀU KIỆN AN TOÀN THỰC PHẨM TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG NÔNG LÂM SẢN VÀ THỦY SẢN, SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH THÁI BÌNH GIAI ĐOẠN 2021- 2023
• 2.1. Giới thiệu chung về Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình
• 2.2. Quá trình hình thành, phát triển và chức năng, nhiệm vụ
• 2.3. Cơ cấu tổ chức và nhân sự
• 2.4. Kết quả hoạt động giai đoạn 2021- 2023
• 2.5. Cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021- 2023
• 2.6. Thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021- 2023
• 2.7. Thực trạng chủ thể thẩm định
• 2.8. Thực trạng nội dung thẩm định
• 2.9. Thực trạng hình thức thẩm định
• 2.10. Thực trạng thực hiện quy trình thẩm định
• 2.11. Đánh giá thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021- 2023
• 2.11.1. Đánh giá thực hiện mục tiêu thẩm định
• 2.11.2. Ưu điểm của thẩm định
• 2.11.3. Hạn chế của thẩm định và nguyên nhân của hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THẨM ĐỊNH CƠ SỞ SẢN XUẤT, KINH DOANH THỰC PHẨM NÔNG, LÂM, THỦY SẢN ĐỦ ĐIỀU KIỆN AN TOÀN THỰC PHẨM TẠI CHI CỤC QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG NÔNG LÂM SẢN VÀ THỦY SẢN, SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH THÁI BÌNH ĐẾN NĂM 2030
• 3.1. Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình đến năm 2030
• 3.2. Định hướng nhiệm vụ của Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình
• 3.3. Phương hướng hoàn thiện thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm
• 3.4. Một số giải pháp hoàn thiện thẩm định cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình đến năm 2030
• 3.4.1. Giải pháp về chủ thể thẩm định
• 3.4.2. Giải pháp về nội dung thẩm định
• 3.4.3. Giải pháp về hình thức thẩm định
• 3.4.4. Giải pháp về thực hiện quy trình thẩm định
• 3.4.5. Giải pháp khác
• 3.5. Một số kiến nghị
• 3.5.1. Kiến nghị đối với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
• 3.5.2. Khuyến nghị đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thẩm Định An Toàn Thực Phẩm Tại Thái Bình 55 ký tự

Ngành nông, lâm, thủy sản đóng vai trò quan trọng trong kinh tế và đời sống xã hội Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập, cạnh tranh giữa các cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản ngày càng gay gắt. Vì vậy, an toàn thực phẩm (ATTP) cần được quan tâm một cách nghiêm túc. ATTP không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng con người mà còn liên quan đến năng suất, hiệu quả kinh tế, thương mại, du lịch và an sinh xã hội. ATTP là yếu tố quan trọng nâng cao sức cạnh tranh và uy tín thương hiệu. Mặc dù Việt Nam có tiến bộ trong hoạt động thẩm định, vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều cơ sở SXKD có hoạt động nhỏ lẻ, tự phát cao, gây khó khăn trong kiểm soát chất lượng ATTP. Nhiều hành vi tiêu cực như sử dụng sai quy trình, quá liều lượng phụ gia, hóa chất bảo quản, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất động vật bị cấm, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có dấu kiểm soát giết mổ, không có tem vệ sinh thú y, gây tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình có nhiệm vụ quản lý chất lượng, ATTP nông, lâm, thủy sản, thẩm định cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện ATTP.

1.1. Định Nghĩa và Tầm Quan Trọng của An Toàn Thực Phẩm

Thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. ATTP là việc bảo đảm để thực phẩm không gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người. Điều kiện bảo đảm an toàn đối với thực phẩm bao gồm: Đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật, tuân thủ quy định về giới hạn vi sinh vật gây bệnh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, dư lượng thuốc thú y, kim loại nặng, tác nhân gây ô nhiễm và các chất khác trong thực phẩm có thể gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người. Tùy từng loại thực phẩm còn phải đáp ứng thêm một số quy định như: Quy định về sử dụng phụ gia thực phẩm.

1.2. Vai Trò Của Thẩm Định Trong Chuỗi Cung Ứng Thực Phẩm An Toàn

Thẩm định đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn từ khâu sản xuất đến tiêu dùng. Quá trình thẩm định giúp xác minh và đánh giá liệu các cơ sở sản xuất, kinh doanh có tuân thủ các quy định về ATTP hay không. Qua đó, ngăn chặn kịp thời các nguy cơ tiềm ẩn, giảm thiểu rủi ro ngộ độc thực phẩm và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Việc thẩm định cũng giúp nâng cao uy tín của sản phẩm, tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nông, lâm, thủy sản.

II. Thách Thức Thẩm Định An Toàn Thực Phẩm Tại Thái Bình 58 ký tự

Tại Thái Bình, công tác quản lý ATTP đối mặt với nhiều thách thức. Các cơ sở SXKD nông, lâm, thủy sản thường có quy mô nhỏ, hoạt động tự phát, gây khó khăn cho việc kiểm soát chất lượng. Việc sử dụng sai quy trình, quá liều lượng phụ gia, hóa chất bảo quản, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất động vật bị cấm, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có dấu kiểm soát giết mổ, không có tem vệ sinh thú y vẫn còn xảy ra. Dữ liệu về cơ sở SXKD chưa đầy đủ, việc cung cấp thông tin tài liệu của cơ sở cho Chi cục nhiều trường hợp chưa đáp ứng yêu cầu. Thời gian quy định cho các cuộc thẩm định chưa phù hợp, việc thẩm định chủ yếu dựa trên quan sát thực tế. Quy trình tiếp nhận và xử lý văn bản, hồ sơ của cơ sở thẩm định do các phòng khác nhau xử lý, gây khó khăn trong việc phân loại, lựa chọn cơ sở thẩm định.

2.1. Khó Khăn Trong Kiểm Soát Cơ Sở Sản Xuất Nhỏ Lẻ

Phần lớn các cơ sở SXKD nông, lâm, thủy sản tại Thái Bình có quy mô nhỏ, hoạt động theo hình thức hộ gia đình hoặc doanh nghiệp siêu nhỏ. Điều này gây khó khăn trong việc kiểm soát và giám sát quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản thực phẩm. Các cơ sở này thường thiếu kiến thức, kinh nghiệm về ATTP, không đủ nguồn lực để đầu tư vào trang thiết bị, công nghệ hiện đại, cũng như khó khăn trong việc tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn vệ sinh thực phẩm.

2.2. Thiếu Hụt Nguồn Lực và Nhân Lực Cho Thẩm Định

Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình còn gặp nhiều khó khăn về nguồn lực và nhân lực để thực hiện công tác thẩm định ATTP. Số lượng cán bộ làm công tác thẩm định còn hạn chế so với số lượng cơ sở SXKD cần quản lý. Trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho công tác kiểm tra, giám sát còn thiếu thốn, lạc hậu. Kinh phí dành cho hoạt động thẩm định chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.

2.3. Vấn Đề Về Thông Tin và Minh Bạch Trong Quản Lý

Việc thu thập, quản lý và chia sẻ thông tin về các cơ sở SXKD thực phẩm, các quy trình sản xuất, chế biến, bảo quản còn gặp nhiều khó khăn. Thông tin thường không đầy đủ, thiếu chính xác hoặc chậm được cập nhật. Sự minh bạch trong hoạt động quản lý ATTP còn hạn chế, gây khó khăn cho người tiêu dùng trong việc lựa chọn sản phẩm an toàn. Cơ sở SXKD cũng còn chưa chủ động trong việc cung cấp thông tin, tài liệu cho cơ quan chức năng.

III. Hướng Dẫn Quy Trình Thẩm Định An Toàn Thực Phẩm 52 ký tự

Quy trình thẩm định an toàn thực phẩm cần tuân thủ theo quy định của nhà nước, đồng thời đảm bảo linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản, không gây khó khăn cho cơ sở. Bộ máy thẩm định cần được hoàn thiện theo hướng phân công rõ chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận và vị trí trong thẩm định cơ sở SXKD đủ điều kiện ATTP. Cần xác định rõ và tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận, các cấp, các cá nhân trong thẩm định cơ sở SXKD đủ điều kiện ATTP, đảm bảo có đủ số lượng nhân sự để thực hiện nhiệm vụ được giao. Công chức cần được thường xuyên đào tạo nâng cao năng lực để tiếp thu kiến thức và kỹ năng mới.

3.1. Tối Ưu Hóa Công Tác Chuẩn Bị Thẩm Định

Công tác chuẩn bị thẩm định cần được thực hiện kỹ lưỡng, bao gồm việc thu thập thông tin về cơ sở SXKD, đánh giá sơ bộ về điều kiện ATTP, xác định các nội dung cần kiểm tra, chuẩn bị các phương tiện, thiết bị cần thiết. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận liên quan để đảm bảo công tác chuẩn bị được thực hiện đầy đủ, chính xác và hiệu quả. Các thông tin và tài liệu chuẩn bị phải được hệ thống hóa, dễ dàng tra cứu và sử dụng trong quá trình thẩm định.

3.2. Thực Hiện Thẩm Định Toàn Diện và Khách Quan

Quá trình thẩm định cần được thực hiện một cách toàn diện, khách quan, dựa trên các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật về ATTP. Cần kiểm tra kỹ lưỡng các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, quy trình sản xuất, chế biến, bảo quản, nguồn gốc nguyên liệu, kiểm soát chất lượng, vệ sinh cá nhân của người lao động, v.v. Kết quả thẩm định phải được ghi chép đầy đủ, chính xác, trung thực và khách quan.

3.3. Xử Lý Sau Thẩm Định và Theo Dõi Liên Tục

Sau khi thẩm định, cần có biện pháp xử lý phù hợp đối với các cơ sở SXKD không đáp ứng yêu cầu về ATTP, như yêu cầu khắc phục, đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi giấy chứng nhận. Cần tăng cường công tác theo dõi, giám sát định kỳ và đột xuất đối với các cơ sở đã được cấp giấy chứng nhận để đảm bảo duy trì các điều kiện về ATTP. Các vi phạm về ATTP cần được xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Thẩm Định Tại Thái Bình 56 ký tự

Để nâng cao chất lượng thẩm định, cần thẩm định đầy đủ các nội dung thẩm định cơ sở SXKD đủ điều kiện ATTP theo quy định, đồng thời tập trung vào những nội dung quan trọng phát hiện được trong quá trình chuẩn bị thẩm định. Hình thức thẩm định cần được hoàn thiện theo hướng đảm bảo đồng bộ hình thức thẩm định ban đầu để xếp loại và thẩm định đánh giá định kỳ. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về ATTP cần được tăng cường. Cần có chính sách hỗ trợ các cơ sở SXKD nâng cao điều kiện ATTP.

4.1. Tăng Cường Đào Tạo và Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ

Cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và liên tục cho cán bộ làm công tác thẩm định ATTP để nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, cập nhật các quy định pháp luật mới. Cần tạo điều kiện cho cán bộ tham gia các khóa đào tạo, hội thảo, tập huấn trong và ngoài nước để học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận các phương pháp thẩm định tiên tiến. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, tâm huyết, trách nhiệm với công việc.

4.2. Đầu Tư Trang Thiết Bị và Công Nghệ Hiện Đại

Cần đầu tư trang thiết bị và công nghệ hiện đại phục vụ cho công tác kiểm tra, giám sát và thẩm định ATTP, như các thiết bị kiểm nghiệm nhanh, thiết bị lấy mẫu, thiết bị bảo quản mẫu, phần mềm quản lý dữ liệu, v.v. Cần ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý ATTP, như xây dựng cơ sở dữ liệu về các cơ sở SXKD, hệ thống cảnh báo sớm về nguy cơ ATTP, hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm, v.v.

4.3. Hợp Tác và Phối Hợp Chặt Chẽ Giữa Các Bên Liên Quan

Cần tăng cường sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức khoa học, các doanh nghiệp và người tiêu dùng trong công tác ATTP. Cần xây dựng cơ chế chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và nguồn lực giữa các bên liên quan. Cần phát huy vai trò của các tổ chức xã hội, các hiệp hội ngành nghề trong việc giám sát và phản biện về ATTP.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Thẩm Định Tại Thái Bình Giai Đoạn 2021 2023 58 ký tự

Trong giai đoạn 2021-2023, Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Thái Bình đã thực hiện tốt công tác quản lý chất lượng ATTP. Đã thực hiện tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về ATTP giúp người dân nâng cao ý thức trong việc chấp hành các quy định của pháp luật. Đã thực hiện thẩm định, đánh giá điều kiện đảm bảo ATTP tại 94 cơ sở SXKD nông lâm thủy sản để cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP trong đó 80 cơ sở xếp loại A, B được cấp giấy chứng nhận, 14 cơ sở không đạt yêu cầu. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế về chủ thể thẩm định, nội dung, hình thức và quy trình thẩm định cần được khắc phục.

5.1. Số Liệu và Kết Quả Thẩm Định Thực Tế

Dựa trên số liệu thống kê từ Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình, trong giai đoạn 2021-2023, đã có tổng cộng 94 cơ sở SXKD nông lâm thủy sản được thẩm định để cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP. Trong đó, 80 cơ sở (tương đương 85.1%) đạt yêu cầu và được xếp loại A hoặc B, đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận. 14 cơ sở còn lại (tương đương 14.9%) không đạt yêu cầu và cần có biện pháp khắc phục hoặc cải thiện để đáp ứng các tiêu chuẩn về ATTP.

5.2. Đánh Giá Ưu Điểm và Hạn Chế Trong Quá Trình Thẩm Định

Quá trình thẩm định ATTP tại Thái Bình trong giai đoạn 2021-2023 đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, thể hiện sự nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc kiểm soát và đảm bảo ATTP cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, quá trình này vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần được khắc phục, như thiếu nhân lực, trang thiết bị, quy trình thẩm định chưa thực sự hiệu quả và còn nhiều thủ tục hành chính phức tạp.

VI. Định Hướng và Tương Lai Thẩm Định An Toàn Thực Phẩm 53 ký tự

Đến năm 2030, mục tiêu là hoàn thiện thẩm định cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện ATTP tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình. Cần hoàn thiện bộ máy thẩm định, phân công rõ chức năng nhiệm vụ, tăng cường sự phối hợp. Công chức cần được đào tạo nâng cao năng lực. Thẩm định đầy đủ các nội dung theo quy định, tập trung vào nội dung quan trọng. Hình thức thẩm định cần đồng bộ. Thực hiện quy trình thẩm định theo đúng quy định, linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở.

6.1. Các Mục Tiêu và Định Hướng Chiến Lược Đến Năm 2030

Đến năm 2030, mục tiêu chiến lược của công tác thẩm định ATTP tại Thái Bình là xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng và ATTP tiên tiến, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng và hội nhập quốc tế. Các định hướng chiến lược bao gồm: Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách về ATTP, nâng cao năng lực quản lý và kiểm soát ATTP, tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp.

6.2. Ứng Dụng Khoa Học Công Nghệ Trong Thẩm Định Tương Lai

Trong tương lai, việc ứng dụng khoa học công nghệ sẽ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả và chất lượng của công tác thẩm định ATTP. Các công nghệ tiên tiến như IoT (Internet of Things), Big Data, Blockchain, AI (Artificial Intelligence) có thể được ứng dụng để theo dõi, giám sát và quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm một cách toàn diện, từ khâu sản xuất đến tiêu dùng. Các thiết bị kiểm nghiệm nhanh, cảm biến, hệ thống phân tích dữ liệu tự động sẽ giúp phát hiện sớm các nguy cơ về ATTP và đưa ra các biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Tổng quan nghiên cứu

An toàn thực phẩm (ATTP) trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản giữ vai trò then chốt trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế bền vững. Tại tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2021-2023, Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản đã thẩm định 94 cơ sở sản xuất, kinh doanh (SXKD) thực phẩm nông, lâm, thủy sản, trong đó 80 cơ sở đạt loại A, B và được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP, còn 14 cơ sở không đạt yêu cầu. Mặc dù đạt được kết quả tích cực, công tác thẩm định vẫn tồn tại nhiều hạn chế về bộ máy tổ chức, nội dung, hình thức và quy trình thẩm định, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và đảm bảo ATTP trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế ngày càng cạnh tranh.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung xây dựng khung nghiên cứu thẩm định cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện ATTP tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình; phân tích thực trạng thẩm định giai đoạn 2021-2023; đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các nội dung thẩm định: chủ thể, nội dung, hình thức và quy trình thẩm định, với dữ liệu thu thập từ báo cáo, khảo sát và phân tích thực tế tại tỉnh Thái Bình.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về ATTP, góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, thúc đẩy phát triển chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn và nâng cao uy tín thương hiệu sản phẩm nông, lâm, thủy sản của địa phương trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm, bao gồm:

• Lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM): Nhấn mạnh vai trò của việc kiểm soát chất lượng toàn diện trong toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng đạt tiêu chuẩn an toàn.
• Mô hình HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points): Phân tích và kiểm soát các điểm kiểm soát quan trọng trong chuỗi sản xuất để ngăn ngừa nguy cơ gây hại cho thực phẩm.
• Khái niệm thẩm định: Được hiểu là quá trình xem xét, đánh giá và xác định tính hợp lệ, chính xác của điều kiện bảo đảm ATTP tại cơ sở SXKD, nhằm hỗ trợ quyết định cấp giấy chứng nhận hoặc xử lý vi phạm.
• Các khái niệm chính: Chủ thể thẩm định, nội dung thẩm định (cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, quy trình quản lý ATTP, lấy mẫu kiểm nghiệm), hình thức thẩm định (xếp loại, đánh giá định kỳ), quy trình thẩm định (5 bước từ thống kê đến xử lý kết quả).

Khung nghiên cứu tập trung phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thẩm định, bao gồm nhân tố thuộc về Chi cục (bộ máy tổ chức, nhân lực, cơ sở dữ liệu, trang thiết bị), nhân tố thuộc về cơ sở SXKD (ý thức pháp luật, năng lực công nghệ), và nhân tố bên ngoài (chính sách pháp luật, phối hợp liên ngành, khoa học công nghệ, điều kiện tự nhiên).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng với các bước cụ thể:

• Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp, phân tích các báo cáo, số liệu từ Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021-2023, bao gồm số lượng cơ sở thẩm định, kết quả xếp loại, số lượng nhân sự, hoạt động thanh tra, xử phạt.
• Thu thập dữ liệu sơ cấp: Khảo sát 42/50 cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản được thẩm định năm 2024 bằng bảng hỏi tập trung vào đánh giá cán bộ thẩm định, nội dung và quy trình thẩm định, hiệu quả công tác thẩm định.
• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp phân tích hệ thống, tổng hợp, so sánh, đối chiếu với các tiêu chuẩn quy định; thống kê mô tả các chỉ số về nhân sự, kết quả thẩm định, mức độ tuân thủ; phân tích nguyên nhân hạn chế dựa trên các nhân tố ảnh hưởng.
• Timeline nghiên cứu: Dữ liệu thứ cấp giai đoạn 2021-2023; khảo sát sơ cấp năm 2024; đề xuất giải pháp đến năm 2030.

Cỡ mẫu khảo sát 42 cơ sở được chọn ngẫu nhiên trong tổng số 94 cơ sở thẩm định, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng tại địa phương. Phương pháp phân tích tập trung vào đánh giá mức độ phù hợp, hiệu quả và các điểm tồn tại trong công tác thẩm định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng bộ máy thẩm định: Chi cục có 13 cán bộ thực hiện thẩm định, chủ yếu có trình độ đại học và sau đại học (100%), tập trung ở các phòng Quản lý chất lượng và Chế biến, thương mại nông sản (61,54%). Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các phòng chưa chặt chẽ, phân công nhiệm vụ chưa hợp lý, dẫn đến chênh lệch nhân lực giữa các đoàn thẩm định. Số lượng cán bộ chưa đáp ứng đủ nhu cầu thẩm định với số lượng cơ sở tăng nhanh (tăng 63,33% cơ sở năm 2023 so với 2022).

2. Nội dung thẩm định: Được thực hiện đầy đủ theo quy định, bao gồm cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, quy trình quản lý ATTP, lấy mẫu kiểm nghiệm. Tuy nhiên, nội dung thẩm định còn dàn trải, chưa tập trung sâu vào các vấn đề cốt lõi, dẫn đến khó phát hiện triệt để các sai phạm. Ví dụ, một số cơ sở chưa thực hiện khám sức khỏe định kỳ cho người lao động, chưa ghi nhãn hàng hóa đúng quy định.

3. Hình thức thẩm định: Bao gồm thẩm định để xếp loại (có thông báo trước) và thẩm định đánh giá định kỳ (không thông báo trước). Giai đoạn 2021-2023, không có cơ sở nào xếp loại C, phần lớn cơ sở xếp loại B (chiếm trên 90%). Số cơ sở lấy mẫu kiểm nghiệm tăng 53,33% năm 2023 so với 2022, nhưng chưa phát hiện vi phạm nghiêm trọng qua kiểm nghiệm.

4. Quy trình thẩm định: Được thực hiện theo 5 bước quy định, tuy nhiên việc cập nhật danh sách cơ sở chưa thường xuyên, thời gian thẩm định chưa phù hợp, dẫn đến thẩm định chủ yếu dựa trên quan sát thực tế, chưa đi sâu phân tích. Việc xử lý kết quả thẩm định còn phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và thái độ cán bộ, chưa có kiểm soát chặt chẽ từ lãnh đạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác thẩm định tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình đã đạt được nhiều thành tựu trong việc cấp giấy chứng nhận ATTP cho các cơ sở SXKD, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và đảm bảo an toàn thực phẩm. Số liệu về tăng trưởng số cơ sở thẩm định và doanh thu ngành nông, lâm, thủy sản phản ánh sự phát triển tích cực của địa phương.

Tuy nhiên, hạn chế về nhân lực, phối hợp tổ chức, nội dung thẩm định chưa sâu sắc và quy trình chưa linh hoạt đã ảnh hưởng đến hiệu quả phát hiện sai phạm và kiểm soát chất lượng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý chất lượng thực phẩm, việc thiếu sự đồng bộ trong quy trình và thiếu nhân lực chuyên môn là những điểm yếu phổ biến, cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường và người tiêu dùng.

Việc tăng cường đào tạo, hoàn thiện quy trình, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu và phối hợp liên ngành sẽ giúp nâng cao chất lượng thẩm định. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số cơ sở thẩm định, bảng phân bố nhân sự theo trình độ và phòng ban, biểu đồ kết quả xếp loại cơ sở qua các năm để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện bộ máy thẩm định: Tăng cường tuyển dụng, đào tạo cán bộ chuyên môn về ATTP, công nghệ thực phẩm và pháp luật; phân công nhiệm vụ rõ ràng theo chuyên môn và địa bàn; xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban để nâng cao hiệu quả công tác thẩm định. Mục tiêu đạt đủ nhân lực theo tỷ lệ cơ sở thẩm định trong vòng 2 năm tới.

2. Tập trung nội dung thẩm định: Rà soát, cập nhật và trọng tâm hóa các tiêu chí thẩm định, ưu tiên các yếu tố rủi ro cao như nguồn nguyên liệu, quy trình sản xuất, ghi nhãn và truy xuất nguồn gốc; tăng cường lấy mẫu kiểm nghiệm định kỳ và đột xuất để phát hiện sớm sai phạm. Thực hiện trong vòng 1-3 năm.

3. Hoàn thiện hình thức thẩm định: Đảm bảo đồng bộ giữa thẩm định ban đầu và đánh giá định kỳ, áp dụng công nghệ số để quản lý hồ sơ, lịch thẩm định và kết quả; tăng cường thẩm định không báo trước nhằm nâng cao tính khách quan và hiệu quả kiểm soát. Triển khai thí điểm trong 1 năm, mở rộng toàn diện trong 3 năm.

4. Cải tiến quy trình thẩm định: Chuẩn hóa quy trình tiếp nhận, xử lý hồ sơ và báo cáo kết quả; xây dựng hệ thống giám sát, đánh giá chất lượng thẩm định; tăng cường kiểm soát nội bộ và minh bạch thông tin công khai trên các phương tiện truyền thông để nâng cao niềm tin cộng đồng. Thực hiện trong vòng 2 năm.

5. Khuyến nghị phối hợp liên ngành: Tăng cường hợp tác giữa Chi cục, các cơ quan quản lý địa phương, thanh tra chuyên ngành và các tổ chức xã hội để đồng bộ hóa công tác quản lý ATTP, xử lý vi phạm kịp thời và hiệu quả. Xây dựng kế hoạch phối hợp cụ thể trong 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện chính sách, quy trình thẩm định, nâng cao hiệu quả quản lý ATTP trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản.

2. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản: Hiểu rõ các yêu cầu, tiêu chuẩn và quy trình thẩm định để chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng điều kiện ATTP, từ đó tăng cường uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, công nghệ thực phẩm: Tài liệu tham khảo quý giá về mô hình thẩm định, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng quản lý ATTP tại địa phương, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và ứng dụng thực tiễn.

4. Các tổ chức, doanh nghiệp liên quan đến chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn: Nắm bắt được thực trạng và giải pháp quản lý chất lượng, từ đó phối hợp hiệu quả với cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng và phát triển chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn, bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Thẩm định cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản là gì?
   Thẩm định là quá trình xem xét, đánh giá hồ sơ và thực tế điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm của cơ sở sản xuất, kinh doanh nhằm xác định cơ sở có đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận ATTP hay không. Ví dụ, Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình thực hiện thẩm định theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

2. Ai là chủ thể thực hiện thẩm định?
   Đoàn thẩm định gồm trưởng đoàn và các thành viên được Chi cục thành lập, có chuyên môn phù hợp, được đào tạo nghiệp vụ thẩm định, chịu trách nhiệm đánh giá khách quan, trung thực và bảo mật thông tin của cơ sở được thẩm định.

3. Nội dung thẩm định bao gồm những gì?
   Nội dung thẩm định gồm kiểm tra cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn nhân lực, việc thực hiện các quy định về quản lý ATTP, ghi nhãn hàng hóa, hồ sơ theo dõi sản xuất kinh doanh và lấy mẫu kiểm nghiệm khi cần thiết để đánh giá mức độ tuân thủ.

4. Hình thức thẩm định có những loại nào?
   Có hai hình thức chính: thẩm định để xếp loại (có thông báo trước, áp dụng cho cơ sở mới hoặc thay đổi) và thẩm định đánh giá định kỳ (không thông báo trước, nhằm giám sát duy trì điều kiện ATTP).

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thẩm định?
   Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu, phối hợp liên ngành chặt chẽ, tập trung nội dung thẩm định vào các yếu tố rủi ro cao và công khai minh bạch kết quả thẩm định để nâng cao niềm tin cộng đồng.

Kết luận

• Thẩm định cơ sở SXKD thực phẩm nông, lâm, thủy sản tại Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021-2023 đã góp phần nâng cao ý thức tuân thủ ATTP và cấp giấy chứng nhận cho 80/94 cơ sở đạt loại A, B.
• Bộ máy thẩm định có trình độ chuyên môn tốt nhưng còn thiếu nhân lực và phối hợp chưa hiệu quả, ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định.
• Nội dung thẩm định đầy đủ theo quy định nhưng chưa tập trung sâu vào các vấn đề trọng yếu, hình thức và quy trình thẩm định cần được hoàn thiện để nâng cao hiệu quả.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện bộ máy, nội dung, hình thức và quy trình thẩm định, đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ.
• Tiếp tục nghiên cứu, triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2030 nhằm nâng cao chất lượng quản lý ATTP, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và phát triển bền vững ngành nông, lâm, thủy sản tỉnh Thái Bình.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, cơ sở SXKD và nhà nghiên cứu cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định, góp phần xây dựng hệ thống quản lý ATTP hiệu quả, minh bạch và bền vững.