Tác động của giao dịch hợp đồng tương lai đến biến động chỉ số VN30: Bằng chứng thực nghiệm từ Việt Nam

• Tác giả: Lê Chí Trung
• Người hướng dẫn: MsC. Nguyễn Minh Nhật
• Trường học: Banking University of Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Finance – Banking
• Đề tài: Tác Động Của Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Chỉ Số Đến Biến Động Chỉ Số Chứng Khoán VN30
• Loại tài liệu: graduation thesis
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ACKNOWLEDGEMENT
• ABSTRACT
• ABBREVIATION
• LIST OF TABLE
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Necessity of the topic
• 1.2. Objectives and research questions
• 1.3. Research methodology
• 1.4. Subject of the research
• 1.5. Scope of research
• 1.6. Significance of study
• 2. CHAPTER 2: THEORETICAL FRAMEWORK AND LITERATURE REVIEW
• 2.1. An overview of futures contract
• 2.2. Futures contract definition
• 2.3. Development of futures trading over the world
• 2.4. Stock Index Futures Trading
• 2.5. Index futures trading definition
• 2.6. The onset of futures trading in Vietnam
• 2.7. Stock index volatility
• 2.8. Stock index in Vietnam
• 2.9. Spot price volatility
• 2.10. Theoretical research basis
• 2.11. Review previous researches on impact of futures trading on spot market
• 2.12. Impact of futures trading on spot price volatility in emerging market countries
• 2.13. Impact of futures trading on spot price volatility in developed market countries
• 2.14. General approaches in previous studies
• 2.15. Determination the impact of futures trading on spot price volatility
• 2.16. Determination how spot price volatility has been impacted in two sub-period
• 2.17. Gaps of previous studies
• 3. CHAPTER 3: DATA AND METHODOLOGY
• 3.1. Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity (GARCH) model
• 3.2. Exponential GARCH model - EGARCH(1,1)
• 3.3. Testing for ARCH effect
• 4. CHAPTER 4: RESULTS AND DISCUSSION OF RESULTS
• 4.1. Testing of ARCH effect on the set of data
• 4.2. Empirical findings and results of estimation of GARCH model
• 4.2.1. Results on existence of the impact of futures trading introduction on spot price volatility – GARCH (1,1) with dummy variable
• 4.2.2. Results of GARCH estimation in two sub-period
• 4.3. Empirical findings and results of estimation of EGARCH model
• 4.3.1. Results on existence of the impact of futures trading introduction on spot price volatility – EGARCH (1,1) with dummy variable
• 4.3.2. Results of EGARCH estimation in two sub-period
• 4.4. Comparing with other emerging market countries
• 5. CHAPTER 5: CONCLUSION AND POLICY IMPLICATIONS
• 5.1. Limitation and suggestion for further research

I. Tác động của hợp đồng tương lai đến biến động chỉ số chứng khoán VN30

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích tác động của giao dịch hợp đồng tương lai đến biến động chỉ số chứng khoán VN30. Hợp đồng tương lai được xem là một công cụ tài chính quan trọng, giúp các nhà đầu tư quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Việc ra đời của hợp đồng tương lai tại Việt Nam đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong thị trường chứng khoán, đặc biệt là trong việc điều chỉnh biến động chỉ số. Nghiên cứu sử dụng các mô hình GARCH để đánh giá sự thay đổi trong biến động chỉ số trước và sau khi giao dịch hợp đồng tương lai được giới thiệu. Kết quả cho thấy rằng sự xuất hiện của hợp đồng tương lai đã làm thay đổi cấu trúc biến động chỉ số, mặc dù mức độ tác động không đáng kể.

1.1. Tác động của giao dịch chứng khoán đến biến động chỉ số

Nghiên cứu chỉ ra rằng giao dịch chứng khoán có thể làm tăng biến động chỉ số do sự gia tăng thông tin trên thị trường. Khi hợp đồng tương lai được giới thiệu, thông tin mới được đưa vào thị trường nhanh hơn, dẫn đến sự thay đổi trong biến động chỉ số. Tuy nhiên, sự gia tăng này không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với việc tăng cường rủi ro. Thực tế, giao dịch hợp đồng tương lai có thể giúp các nhà đầu tư điều chỉnh chiến lược đầu tư của họ, từ đó giảm thiểu rủi ro. Kết quả từ nghiên cứu cho thấy rằng biến động chỉ số VN30 có sự thay đổi rõ rệt sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu, nhưng không phải lúc nào cũng theo chiều hướng tiêu cực.

1.2. Phân tích rủi ro đầu tư trong giao dịch hợp đồng tương lai

Một trong những vấn đề quan trọng trong giao dịch hợp đồng tương lai là rủi ro đầu tư. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng hợp đồng tương lai có thể làm tăng rủi ro đầu tư nếu không được quản lý đúng cách. Các nhà đầu tư cần phải hiểu rõ về cách thức hoạt động của hợp đồng tương lai và các yếu tố ảnh hưởng đến biến động chỉ số. Việc áp dụng các mô hình phân tích như GARCH giúp các nhà đầu tư có cái nhìn rõ hơn về biến động chỉ số và từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý. Kết quả cho thấy rằng hợp đồng tương lai không chỉ ảnh hưởng đến biến động chỉ số mà còn có thể tạo ra những cơ hội đầu tư mới nếu được sử dụng một cách thông minh.

II. Phân tích thị trường chứng khoán và hợp đồng tương lai

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, và sự xuất hiện của hợp đồng tương lai là một bước ngoặt quan trọng. Thị trường chứng khoán không chỉ là nơi giao dịch các loại chứng khoán mà còn là nơi phản ánh tình hình kinh tế của đất nước. Nghiên cứu này chỉ ra rằng hợp đồng tương lai đã tạo ra một kênh đầu tư mới, giúp các nhà đầu tư có thêm lựa chọn trong việc quản lý rủi ro. Sự phát triển của hợp đồng tương lai cũng đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, từ đó làm tăng tính thanh khoản của thị trường chứng khoán. Kết quả cho thấy rằng hợp đồng tương lai không chỉ ảnh hưởng đến biến động chỉ số mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán.

2.1. Tác động của hợp đồng tài chính đến biến động chỉ số

Nghiên cứu cho thấy rằng hợp đồng tài chính có thể làm tăng biến động chỉ số do sự gia tăng giao dịch và thông tin trên thị trường. Khi hợp đồng tương lai được giới thiệu, các nhà đầu tư có thể dễ dàng điều chỉnh danh mục đầu tư của mình, từ đó làm tăng tính thanh khoản và biến động chỉ số. Tuy nhiên, sự gia tăng này cũng có thể dẫn đến những rủi ro không mong muốn nếu không được quản lý đúng cách. Kết quả từ nghiên cứu cho thấy rằng hợp đồng tài chính có thể tạo ra những cơ hội đầu tư mới, nhưng cũng cần phải thận trọng trong việc quản lý rủi ro.

2.2. Chiến lược giao dịch trong thị trường chứng khoán

Việc áp dụng các chiến lược giao dịch hợp lý là rất quan trọng trong thị trường chứng khoán. Nghiên cứu chỉ ra rằng các nhà đầu tư cần phải có kiến thức vững vàng về hợp đồng tương lai và các yếu tố ảnh hưởng đến biến động chỉ số. Các chiến lược giao dịch như hedging có thể giúp các nhà đầu tư bảo vệ danh mục đầu tư của mình khỏi những biến động không mong muốn. Kết quả cho thấy rằng việc áp dụng các chiến lược giao dịch hợp lý có thể giúp các nhà đầu tư tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển, việc giới thiệu giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30 từ tháng 8 năm 2017 đã tạo ra nhiều quan tâm về ảnh hưởng của thị trường phái sinh đến biến động giá của thị trường cơ sở. Thị trường chứng khoán Việt Nam, với quy mô vốn hóa còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực và thế giới, đã trải qua giai đoạn từ 10/02/2012 đến 17/04/2018, trong đó giai đoạn trước và sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu được phân tách rõ ràng để phân tích. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định sự tồn tại và mức độ ảnh hưởng của giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đến biến động giá của chỉ số VN30 trên thị trường cơ sở, đồng thời đánh giá tác động của việc này đến chất lượng và tốc độ truyền tải thông tin trên thị trường. Nghiên cứu sử dụng các mô hình GARCH và EGARCH để mô hình hóa biến động, với dữ liệu giá đóng cửa hàng ngày của chỉ số VN30 trong khoảng thời gian trên. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế vận hành của thị trường phái sinh và thị trường cơ sở tại Việt Nam mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc ra quyết định và xây dựng chính sách phát triển thị trường chứng khoán.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về hợp đồng tương lai (futures contract) – một công cụ phái sinh tài chính cho phép mua bán tài sản cơ sở tại một mức giá xác định trong tương lai. Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán là hợp đồng thanh toán bằng tiền mặt dựa trên giá trị của một chỉ số chứng khoán, như VN30 tại Việt Nam. Biến động giá (volatility) được định nghĩa là độ lệch chuẩn của lợi suất logarit, phản ánh mức độ rủi ro và dao động của giá cổ phiếu hoặc chỉ số. Mô hình GARCH (Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity) và EGARCH (Exponential GARCH) được sử dụng để mô hình hóa biến động giá, trong đó EGARCH cho phép phát hiện hiệu ứng bất đối xứng (leverage effect) – tức là các tin xấu có ảnh hưởng lớn hơn tin tốt cùng cường độ đến biến động giá. Các khái niệm chính bao gồm: biến động giá, hợp đồng tương lai chỉ số, hiệu ứng ARCH, hiệu ứng bất đối xứng trong biến động, và mô hình GARCH-family.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là giá đóng cửa hàng ngày của chỉ số VN30 từ 10/02/2012 đến 17/04/2018, được chia thành hai giai đoạn: trước và sau khi hợp đồng tương lai chỉ số VN30 được giới thiệu (từ 10/02/2012 đến 09/08/2017 và từ 10/08/2017 đến 17/04/2018). Cỡ mẫu gồm toàn bộ ngày giao dịch trong khoảng thời gian này, được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với yêu cầu của mô hình GARCH. Phương pháp phân tích chính là mô hình GARCH(1,1) và EGARCH(1,1), được lựa chọn do khả năng mô hình hóa biến động có tính chuỗi thời gian và phát hiện hiệu ứng bất đối xứng. Trước khi áp dụng mô hình, kiểm định hiệu ứng ARCH được thực hiện để xác định tính phù hợp của mô hình GARCH. Mô hình được mở rộng bằng biến giả (dummy variable) để kiểm tra sự khác biệt biến động trước và sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu. Timeline nghiên cứu bao gồm thu thập dữ liệu, kiểm định ARCH, ước lượng mô hình GARCH và EGARCH, phân tích kết quả và so sánh với các nghiên cứu quốc tế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của hợp đồng tương lai đến biến động giá VN30: Kết quả mô hình GARCH(1,1) với biến giả cho thấy sự thay đổi biến động giá sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu là có nhưng không mang tính thống kê mạnh, cho thấy tác động không đáng kể về mặt biến động tổng thể.
2. Hiệu ứng bất đối xứng (leverage effect): Mô hình EGARCH(1,1) phát hiện sự tồn tại của hiệu ứng bất đối xứng, trong đó các tin xấu làm tăng biến động giá nhiều hơn so với tin tốt cùng cường độ, phù hợp với lý thuyết tài chính và các nghiên cứu trước đây.
3. So sánh các tham số ARCH và GARCH giữa hai giai đoạn: Tham số ARCH (ảnh hưởng của tin tức mới) và GARCH (tính bền vững của biến động) có sự khác biệt rõ rệt giữa giai đoạn trước và sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu, cho thấy cấu trúc biến động đã thay đổi theo thời gian.
4. Tốc độ và chất lượng truyền tải thông tin: Sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu, tốc độ thông tin được phản ánh vào giá có xu hướng chậm lại, làm tăng tính bền vững của biến động, tương tự như kết quả nghiên cứu tại các thị trường phát triển và đang phát triển khác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự thay đổi cấu trúc biến động có thể do sự gia tăng kênh truyền tải thông tin qua thị trường phái sinh, làm cho thông tin được xử lý và phản ánh vào giá trên thị trường cơ sở một cách khác biệt. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu tại các thị trường mới nổi như Ấn Độ, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, nơi mà hợp đồng tương lai cũng làm thay đổi cấu trúc biến động nhưng không nhất thiết làm tăng biến động tổng thể. Việc phát hiện hiệu ứng bất đối xứng cho thấy nhà đầu tư phản ứng mạnh hơn với tin xấu, điều này có thể làm tăng rủi ro thị trường trong các giai đoạn biến động mạnh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động theo thời gian và bảng so sánh tham số mô hình giữa hai giai đoạn, giúp minh họa rõ nét sự khác biệt về cấu trúc biến động trước và sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác truyền thông và giáo dục nhà đầu tư: Nâng cao nhận thức về cơ chế vận hành của thị trường phái sinh và tác động của nó đến biến động giá nhằm giảm thiểu phản ứng thái quá trước tin xấu, góp phần ổn định thị trường. Chủ thể thực hiện: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các công ty chứng khoán, trong vòng 12 tháng tới.
2. Phát triển hệ thống giám sát và cảnh báo biến động: Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm dựa trên mô hình GARCH để theo dõi biến động giá và phát hiện các dấu hiệu bất thường, giúp nhà quản lý có biện pháp can thiệp kịp thời. Chủ thể thực hiện: Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM, trong 18 tháng.
3. Khuyến khích đa dạng hóa sản phẩm phái sinh: Mở rộng các loại hợp đồng phái sinh khác như quyền chọn, hợp đồng tương lai trái phiếu để tăng tính thanh khoản và phân tán rủi ro trên thị trường. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính và Sở Giao dịch Chứng khoán, trong 2-3 năm.
4. Nâng cao năng lực phân tích và dự báo biến động: Đào tạo chuyên sâu cho các nhà phân tích tài chính về các mô hình GARCH-family và các kỹ thuật phân tích biến động hiện đại nhằm nâng cao chất lượng dự báo và quản lý rủi ro. Chủ thể thực hiện: Các trường đại học, trung tâm đào tạo tài chính, trong 12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý thị trường chứng khoán: Giúp hiểu rõ tác động của thị trường phái sinh đến biến động giá, từ đó xây dựng chính sách điều tiết phù hợp nhằm ổn định thị trường.
2. Nhà đầu tư cá nhân và tổ chức: Cung cấp kiến thức về biến động giá và cách thức phản ứng với thông tin thị trường, giúp đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả hơn.
3. Các nhà nghiên cứu và học giả tài chính: Là tài liệu tham khảo quan trọng về ứng dụng mô hình GARCH trong phân tích biến động thị trường mới nổi, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo.
4. Các công ty chứng khoán và tổ chức tài chính: Hỗ trợ trong việc phát triển sản phẩm phái sinh, quản lý rủi ro và tư vấn đầu tư dựa trên phân tích biến động thị trường.

Câu hỏi thường gặp

1. Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là gì?
   Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là hợp đồng phái sinh cho phép mua hoặc bán chỉ số VN30 tại một mức giá xác định trong tương lai, được thanh toán bằng tiền mặt, giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ trên biến động chỉ số.

2. Tại sao lại sử dụng mô hình GARCH và EGARCH trong nghiên cứu này?
   Mô hình GARCH và EGARCH được sử dụng vì khả năng mô hình hóa biến động có tính chuỗi thời gian và phát hiện hiệu ứng bất đối xứng trong biến động giá, điều mà các mô hình truyền thống không thể làm được.

3. Biến động giá có ý nghĩa như thế nào đối với nhà đầu tư?
   Biến động giá phản ánh mức độ rủi ro và cơ hội lợi nhuận trên thị trường; biến động cao đồng nghĩa với rủi ro lớn nhưng cũng có thể mang lại lợi nhuận cao, do đó nhà đầu tư cần cân nhắc phù hợp với khẩu vị rủi ro.

4. Ảnh hưởng của hợp đồng tương lai đến biến động giá VN30 như thế nào?
   Nghiên cứu cho thấy hợp đồng tương lai chỉ số VN30 có ảnh hưởng đến cấu trúc biến động giá trên thị trường cơ sở nhưng không làm tăng đáng kể biến động tổng thể, đồng thời tồn tại hiệu ứng bất đối xứng trong phản ứng biến động.

5. Làm thế nào để nhà quản lý có thể sử dụng kết quả nghiên cứu này?
   Nhà quản lý có thể dựa vào kết quả để thiết kế các chính sách giám sát, cảnh báo biến động và phát triển thị trường phái sinh phù hợp nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của thị trường chứng khoán.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định sự tồn tại của ảnh hưởng hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đến biến động giá trên thị trường cơ sở nhưng mức độ ảnh hưởng không đáng kể về mặt tổng thể.
• Phát hiện hiệu ứng bất đối xứng trong biến động giá, với tin xấu làm tăng biến động nhiều hơn tin tốt.
• Cấu trúc biến động giá có sự thay đổi rõ rệt giữa giai đoạn trước và sau khi hợp đồng tương lai được giới thiệu.
• Kết quả phù hợp với các nghiên cứu tại các thị trường mới nổi khác, góp phần làm sáng tỏ cơ chế vận hành của thị trường phái sinh tại Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển thị trường phái sinh, đồng thời khuyến khích nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi và thời gian nghiên cứu.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và nhà đầu tư nên áp dụng các khuyến nghị để nâng cao hiệu quả hoạt động thị trường, đồng thời tiếp tục theo dõi và nghiên cứu sâu hơn về tác động dài hạn của thị trường phái sinh tại Việt Nam.