Luận văn thạc sĩ về tác động của tỷ giá hối đoái đối với cán cân thương mại Việt Nam

• Tác giả: Vũ Văn Tọa
• Người hướng dẫn: PGS. Hoàng Đức
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Tác Động Của Tỷ Giá Hối Đoái Đối Với Cán Cân Thương Mại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ kinh tế
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• Lời cam đoan
• Mục lục
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CÁN CÂN THƢƠNG MẠI
• 1.1. Tỷ giá hối đoái
• 1.1.1. Khái niệm
• 1.2. Quá trình hình thành tỷ giá hối đoái
• 1.2.1. Trong chế độ bản vị vàng
• 1.2.2. Hệ thống tỷ giá Bretton Woods
• 1.2.3. Trong chế độ tiền tệ ngày nay (từ năm 1973)
• 1.3. Các loại tỷ giá hối đoái
• 1.3.1. Phân theo đối tƣợng xác định
• 1.3.2. Phân loại theo kỹ thuật giao dịch
• 1.3.3. Tỷ giá hối đoái danh nghĩa, tỷ giá hối đoái thực:
• 1.4. Vai trò của tỷ giá hối đoái
• 1.4.1. Công cụ điều tiết các hoạt động ngoại thƣơng
• 1.4.2. Công cụ điều tiết sự dịch chuyển các dòng vốn
• 1.4.3. Công cụ của chính sách tiền tệ quốc gia
• 1.5. Cán cân thƣơng mại
• 1.5.1. Cấu thành cán cân thƣơng mại
• 1.5.2. Vai trò của cán cân thƣơng mại
• 1.6. Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái - cán cân thƣơng mại trong nền kinh tế
• 1.6.1. Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thƣơng mại
• 1.6.2. Tác động ngƣợc lại của cán cân thƣơng mại đối với tỷ giá hối đoái
• 1.7. Kinh nghiệm về tác động của tỷ giá hối đoái đối với cán cân thƣơng mại của một số nƣớc trên thế giới và bài học cho Việt Nam
• 1.7.1. Kinh nghiệm về tác động của tỷ giá hối đoái đối với cán cân thƣơng mại của một số nƣớc trên thế giới
• 1.7.1.1. Kinh nghiệm của Hàn Quốc
• 1.7.1.2. Kinh nghiệm của Malaysia
• 1.7.1.3. Kinh nghiệm của Thái Lan
• 1.7.2. Bài học cho Việt Nam
• 1.8. Mô hình nghiên cứu về tác động của TGHĐ đối với CCTM
• 1.8.1. Một số lý thuyết về tác động của TGHĐ đối với CCTM
• 1.8.1.1. Hiệu ứng đƣờng cong J
• 1.8.1.2. Điều kiện Marshall – Lener
• 1.8.2. Một số nghiên cứu về hiệu ứng đƣờng cong J và điều kiện Marshall - Lener
• 1.8.3. Mô hình nghiên cứu của luận văn
• 1.9. Chọn đối tác thƣơng mại chính của Việt Nam
• 1.10. Cách tính các biến và thu thập dữ liệu
• 1.10.1. Tỷ giá danh nghĩa ( xem Phụ lục 3)
• 1.10.2. Chỉ số CPI của đối tác thƣơng mại trong rổ tiền tệ CPIj, CPIVN ( xem Phụ lục 3)
• 1.10.3. Kim ngạch xuất nhập khẩu ( xem Phụ lục 4)
• 1.10.4. Chỉ số GDP thực của từng nƣớc trong rổ tiền tệ Yj ( xem Phụ lục 5)
• 1.10.5. Chỉ số GDP thực của Việt Nam YVN ( xem Phụ lục 5)
• 1.10.6. Điều chỉnh chỉ số tỷ giá giữa VND với từng nƣớc về kỳ gốc
• 1.10.7. Tính tỷ giá thực song phƣơng của Việt Nam đồng với từng đồng tiền trong rổ tiền (xem Phụ lục 3)
• 1.11. Ý nghĩa các biến và giá trị kỳ vọng về hệ số hồi quy của các biến trong mô hình nghiên cứu đƣợc giải thích Oskooee – Kantipong (2001)
• 1.11.1. Cán cân thƣơng mại TBj,t
• 1.11.2. Chỉ số tăng trƣởng GDP thực YVN ; Yj
• 1.11.3. Chỉ số tỷ giá thực song phƣơng REXj,t
• 2. CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI ĐỐI VỚI CÁN CÂN THƢƠNG MẠI CỦA VIỆT NAM
• 2.1. Quá trình hình thành tỷ giá hối đoái của Việt Nam đồng
• 2.1.1. Trƣớc thời kỳ đổi mới (1986) đến tháng 03/1989
• 2.1.2. Sau thời kỳ đổi mới đến nay
• 2.1.2.1. Giai đoạn từ tháng 3/1989 đến 7/1997 khi xảy ra khủng hoảng tài chính các nƣớc Đông Nam Á
• 2.1.2.1.1. Thời kỳ từ 1989 đến 1992
• 2.1.2.1.2. Quá trình đi tới một chính sách TGHĐ tự chủ theo cơ chế thị trƣờng từ 1993 đến 7/1997 khi xảy ra khủng hoảng tài chính các nƣớc Đông Nam Á
• 2.1.2.2. Giai đoạn từ khủng hoảng tài chính Đông Nam Á đến nay
• 2.1.2.2.1. Chế độ tỷ giá cố định với biên độ dao động giai đoạn (7/1997 – 02/1999):
• 2.1.2.2.2. Chế độ tỷ giá linh hoạt từ 26/2/1999 đến nay
• 2.2. Chạy mô hình và kết quả nghiên cứu về tác động của tỷ giá hối đoái đối với cán cân thƣơng mại ở Việt Nam
• 2.2.1. Phân tích cân bằng dài hạn bằng phƣơng pháp OLS
• 2.2.2. Hiệu chỉnh ngắn hạn thông qua mô hình ECM
• 2.2.2.1. Kiểm định tính dừng của chuỗi dữ liệu
• 2.2.2.2. Kiểm định tính dừng của chuỗi dữ liệu
• 2.2.2.3. Kiểm định mối quan hệ đồng liên kết giữa các biến trong mô hình
• 2.2.2.3.1. Kiểm định nghiệm đơn vị phần dƣ
• 2.2.2.3.2. Kiểm định đồng liên kết dựa trên phƣơng pháp VAR của Johansen
• 2.3. Nhận xét về tác động của tỷ giá hối đoái đối với cán cân thƣơng mại Việt Nam trong quá trình điều hành của Chính phủ
• 2.3.1. Những thành công trong quá trình điều hành của Chính phủ về tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thƣơng mại của Việt Nam
• 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân trong quá trình điều hành của Chính phủ về tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thƣơng mại của Việt Nam
• 3. CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP VỀ NÂNG CAO TÁC ĐỘNG TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI ĐỐI VỚI CÁN CÂN THƢƠNG MẠI VIỆT NAM
• 3.1. Định hƣớng nâng cao tác động của TGHĐ đối với cán cân thƣơng mại của Việt Nam từ nay đến giai đoạn 2015-2020
• 3.2. Giải pháp nâng cao tác động của TGHĐ đối với cán cân thƣơng mại của Việt Nam
• 3.2.1. Nhóm giải pháp do NHNN Việt Nam tổ chức thực hiện
• 3.2.1.1. Neo đồng tiền vào một rổ tiền tệ
• 3.2.1.2. Sử dụng REER nhƣ dụng cụ đo lƣờng mức độ định giá của tỷ giá
• 3.2.1.3. Xây dựng kênh thông tin minh bạch về tỷ giá
• 3.2.1.4. Gia tăng quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia
• 3.2.1.5. Không tiến hành phá giá mạnh đồng nội tệ
• 3.2.1.6. Tiếp tục lựa chọn cơ chế tỷ giá thả nổi có kiểm soát - cần tăng cƣờng nồng độ cho tỷ giá linh hoạt hơn
• 3.2.2. Nhóm giải pháp do Bộ Công thƣơng thực hiện
• 3.2.2.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu
• 3.2.2.2. Phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ
• 3.2.3. Nhóm giải pháp do Chính phủ thực hiện
• 3.2.3.1. Xác định vai trò quan trọng trong dự báo diễn biến của tỷ giá hối đoái thích ứng với diễn biến của thị trƣờng:
• 3.2.3.2. Phối hợp đồng bộ chính sách tỷ giá với các chính sách KT vĩ mô khác
• 3.2.4. Các giải pháp liên quan khác
• 3.2.4.1. Kêu gọi chính sách tiêu dùng hàng nội địa của ngƣời dân
• 3.2.4.2. Khuyến khích các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH – ĐỒ THỊ

I. Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thương mại Việt Nam

Nghiên cứu này phân tích tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thương mại Việt Nam. Tỷ giá hối đoái Việt Nam ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu và nhập khẩu, từ đó tác động đến cán cân thương mại. Một đồng nội tệ mạnh làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu, dẫn đến giảm xuất khẩu và tăng nhập khẩu, làm cho cán cân thương mại chuyển sang thâm hụt. Ngược lại, một đồng nội tệ yếu tăng tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu, thúc đẩy xuất khẩu và làm giảm nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại. Tuy nhiên, mối quan hệ này phức tạp và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, bao gồm tính đàn hồi của cầu xuất khẩu và nhập khẩu, cũng như các chính sách kinh tế vĩ mô khác.

1.1 Biến động tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Phân tích biến động tỷ giá hối đoái trong giai đoạn nghiên cứu cho thấy mối liên hệ phức tạp với cán cân thương mại Việt Nam. Các cú sốc tỷ giá thường dẫn đến phản ứng không ngay lập tức của cán cân thương mại, một hiện tượng được biết đến là hiệu ứng đường cong J. Ban đầu, thâm hụt thương mại có thể tăng do thời gian cần thiết để điều chỉnh sản lượng và giá cả. Sau đó, nếu điều kiện Marshall-Lerner được đáp ứng, cán cân thương mại sẽ dần cải thiện. Nghiên cứu cần xem xét các yếu tố ảnh hưởng khác đến cán cân thương mại, ví dụ như sự thay đổi cầu toàn cầu, chính sách thương mại, và cấu trúc sản xuất trong nước. Thị trường ngoại hối Việt Nam và vai trò của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong quản lý tỷ giá cũng cần được phân tích. Dữ liệu về xuất khẩu Việt Nam và nhập khẩu Việt Nam trong các năm qua cần được sử dụng để kiểm chứng các giả thuyết.

1.2 Chính sách tỷ giá hối đoái và tác động đến cán cân thương mại

Chính sách tỷ giá hối đoái Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, từ chế độ tỷ giá cố định đến tỷ giá thả nổi có quản lý. Việc lựa chọn cơ chế quản lý tỷ giá ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân thương mại. Một chính sách tỷ giá linh hoạt cho phép thị trường tự điều chỉnh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro biến động lớn. Ngược lại, một chính sách tỷ giá cố định cung cấp sự ổn định nhưng có thể dẫn đến mất cân bằng kinh tế vĩ mô nếu không được quản lý tốt. Nghiên cứu cần đánh giá tác động của các chính sách tỷ giá khác nhau đến cán cân thương mại, đồng thời phân tích vai trò của Ngân hàng Trung ương và chính sách tiền tệ trong việc quản lý tỷ giá hối đoái. Dự trữ ngoại hối Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định tỷ giá. Các yếu tố kinh tế vĩ mô khác, như GDP, lạm phát, cũng cần được xem xét.

1.3 Thực trạng và giải pháp

Hiện trạng cán cân thương mại Việt Nam phản ánh sự phụ thuộc vào xuất khẩu và nhập khẩu. Thâm hụt thương mại hoặc cân bằng thương mại phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nghiên cứu này cần đưa ra các giải pháp nhằm cải thiện tác động của tỷ giá hối đoái lên cán cân thương mại. Các giải pháp có thể bao gồm: tăng cường năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ. Quản lý tỷ giá cần kết hợp với các chính sách kinh tế vĩ mô khác để đạt hiệu quả tối ưu. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các giải pháp này. Tỷ giá hối đoái USD/VND là một chỉ số quan trọng cần được theo dõi chặt chẽ. Cạnh tranh xuất khẩu cũng cần được cải thiện.