Tác Động Của Thay Đổi Công Nghệ Đến Chuyển Dịch Cơ Cấu Lao Động Trong Ngành Công Nghiệp Chế Biến Chế Tạo Tại Việt Nam

• Tác giả: Lê Phương Thảo
• Người hướng dẫn: Tống Thành Trung
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Kinh Tế Phát Triển
• Đề tài: Tác Động Của Thay Đổi Công Nghệ Đến Chuyển Dịch Cơ Cấu Lao Động Ngành Công Nghiệp Chế Biến Chế Tạo Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG
• 1.1. Tổng quan các nghiên cứu về sự thay đổi công nghệ
• 1.2. Tổng quan nghiên cứu về các xu hướng chuyển dịch cơ cấu lao động
• 1.3. Tổng quan nghiên cứu về các yếu tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu lao động
• 1.4. Nghiên cứu về thay đổi công nghệ tác động đến chuyển dịch cơ cấu lao động nội ngành và trong ngành CNCBCT
• 1.5. Khoảng trống của luận án
• 1.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG
• 2.1. Thay đổi công nghệ và các yếu tố cấu thành công nghệ
• 2.2. Công nghệ và các phương pháp đo lường công nghệ
• 2.3. Sự thay đổi công nghệ của doanh nghiệp
• 2.4. Các chỉ tiêu đo lường sự thay đổi công nghệ của doanh nghiệp
• 2.5. Cơ cấu lao động và chuyển dịch cơ cấu lao động
• 2.6. Phương pháp đo lường chuyển dịch cơ cấu lao động
• 2.7. Chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 2.8. Vai trò của thay đổi công nghệ với chuyển dịch cơ cấu lao động
• 2.9. Sự thay đổi công nghệ và việc làm. Vai trò của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động
• 2.10. Khung phân tích của luận án
• 2.11. Mô hình đánh giá tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động
• 2.11.1. Xây dựng mô hình tổng quát
• 2.11.2. Phương pháp ước lượng GMM
• 2.12. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN CHẾ TẠO VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2012-2018
• 3.1. Thực trạng thay đổi công nghệ trong ngành Công nghiệp chế biến chế tạo Việt Nam
• 3.2. Một số chính sách liên quan đến phát triển công nghệ tại Việt Nam
• 3.3. Trình độ công nghệ và hoạt động nghiên cứu phát triển của các doanh nghiệp ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.4. Một số các chính sách về chuyển dịch cơ cấu lao động tại Việt Nam
• 3.4.1. Nhóm chính sách định hướng CDCCLĐ
• 3.4.2. Nhóm các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho CDCCLĐ
• 3.5. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.5.1. Cơ cấu lao động nội ngành ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.5.2. Thực trạng CDCCLĐ nội ngành ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.5.3. Chuyển dịch cơ cấu lao động theo trình độ chuyên môn kỹ thuật trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.6. Đánh giá tương quan giữa sự thay đổi công nghệ và chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.6.1. Tương quan giữa sự thay đổi công nghệ và lao động trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.6.2. Tương quan giữa sự thay đổi công nghệ và tỉ trọng lao động ngành CNCBCT Việt Nam
• 3.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: TÁC ĐỘNG CỦA THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN CHẾ TẠO VIỆT NAM
• 4.1. Tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động nội ngành ngành CNCBCT Việt Nam
• 4.2. Biến số và thống kê mô tả các biến số
• 4.3. Mô hình nghiên cứu đánh giá tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động nội ngành ngành CNCBCT Việt Nam
• 4.4. Đánh giá chung về tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động ngành công nghiệp chế biến chế tạo Việt Nam
• 4.4.1. Các tác động tích cực
• 4.4.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 4.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CÔNG NGHỆ ĐẾN CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU LAO ĐỘNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN CHẾ TẠO VIỆT NAM
• 5.1. Định hướng phát triển công nghệ trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 5.2. Dự báo xu hướng phát triển khoa học và công nghệ toàn cầu
• 5.3. Dự báo xu hướng công nghệ trong ngành CNCBCT Việt Nam
• 5.4. Phương hướng, mục tiêu phát triển ngành công nghiệp chế biến chế tạo Việt Nam
• 5.5. Định hướng chuyển dịch cơ cấu lao động ngành công nghiệp chế biến chế tạo Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0
• 5.6. Các giải pháp nâng cao vai trò của công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động ngành CNCBCT Việt Nam
• 5.6.1. Chính phủ hoàn thiện các cơ chế và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực công nghệ
• 5.6.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng công nghệ của doanh nghiệp
• 5.6.3. Nâng cao vai trò của doanh nghiệp, các trường đại học và các viện nghiên cứu trong hoạt động R&D
• 5.6.4. Thúc đẩy hình thức hợp tác giữa doanh nghiệp với các viện nghiên cứu và các trường đại học trong hoạt động R&D
• 5.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về thay đổi công nghệ và chuyển dịch cơ cấu lao động

Thay đổi công nghệ là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến chế tạo (CNCBCT) tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra rằng, sự đổi mới công nghệ không chỉ ảnh hưởng đến năng suất lao động mà còn tác động mạnh mẽ đến chuyển dịch cơ cấu lao động. Các xu hướng như tự động hóa trong sản xuất và công nghệ thông tin đang làm thay đổi cơ cấu việc làm, đặc biệt là trong các ngành sử dụng công nghệ cao. Điều này dẫn đến sự dịch chuyển lao động từ các ngành công nghệ thấp sang các ngành công nghệ cao, tạo ra sự thay đổi lớn trong cơ cấu lao động Việt Nam.

1.1. Xu hướng thay đổi công nghệ

Xu hướng thay đổi công nghệ trong ngành CNCBCT Việt Nam được thể hiện qua việc áp dụng các công nghệ mới như tự động hóa và công nghệ thông tin. Các doanh nghiệp đang chuyển từ công nghệ thấp sang công nghệ cao để nâng cao năng suất và cạnh tranh. Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ mới cũng đặt ra thách thức về kỹ năng lao động, đòi hỏi lao động phải được đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu mới.

1.2. Tác động đến chuyển dịch cơ cấu lao động

Thay đổi công nghệ đã tác động mạnh mẽ đến chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT. Sự dịch chuyển lao động từ các ngành công nghệ thấp sang công nghệ cao đang diễn ra nhanh chóng. Điều này không chỉ làm thay đổi cơ cấu lao động Việt Nam mà còn ảnh hưởng đến tương lai việc làm của người lao động. Các ngành sử dụng công nghệ cao đang thu hút nhiều lao động có trình độ cao, trong khi các ngành công nghệ thấp dần bị thu hẹp.

II. Thực trạng thay đổi công nghệ và chuyển dịch cơ cấu lao động tại Việt Nam

Thực trạng thay đổi công nghệ trong ngành CNCBCT Việt Nam giai đoạn 2012-2018 cho thấy sự gia tăng đầu tư vào công nghệ mới và đổi mới công nghệ. Tuy nhiên, tỷ trọng lao động trong các ngành công nghệ cao vẫn còn thấp so với các ngành công nghệ thấp và công nghệ trung bình. Điều này phản ánh sự chậm trễ trong việc chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng hiện đại hóa. Các chính sách hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu lao động cần được tăng cường để thúc đẩy sự dịch chuyển này.

2.1. Đầu tư vào công nghệ mới

Các doanh nghiệp trong ngành CNCBCT đã tăng cường đầu tư vào công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ thông tin và tự động hóa trong sản xuất. Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ mới vẫn còn hạn chế do thiếu nguồn lực và kỹ năng lao động. Điều này làm chậm quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng hiện đại hóa.

2.2. Chính sách hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu lao động

Các chính sách hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu lao động tại Việt Nam cần được cải thiện để thúc đẩy sự dịch chuyển lao động từ các ngành công nghệ thấp sang công nghệ cao. Các chính sách này bao gồm đào tạo lại kỹ năng lao động, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp áp dụng công nghệ mới, và tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp và các viện nghiên cứu.

III. Tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động

Thay đổi công nghệ đã tác động mạnh mẽ đến chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT Việt Nam. Sự dịch chuyển lao động từ các ngành công nghệ thấp sang công nghệ cao đang diễn ra nhanh chóng, tạo ra sự thay đổi lớn trong cơ cấu lao động Việt Nam. Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ mới cũng đặt ra thách thức về kỹ năng lao động, đòi hỏi lao động phải được đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu mới.

3.1. Tác động tích cực

Thay đổi công nghệ đã thúc đẩy sự dịch chuyển lao động từ các ngành công nghệ thấp sang công nghệ cao, tạo ra sự thay đổi tích cực trong cơ cấu lao động Việt Nam. Các ngành sử dụng công nghệ cao đang thu hút nhiều lao động có trình độ cao, góp phần nâng cao năng suất và tăng trưởng kinh tế.

3.2. Thách thức và hạn chế

Mặc dù thay đổi công nghệ mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra thách thức về kỹ năng lao động. Nhiều lao động trong các ngành công nghệ thấp không đủ kỹ năng để chuyển sang các ngành công nghệ cao, dẫn đến tình trạng thất nghiệp hoặc phải làm việc trong các ngành có thu nhập thấp.