Thành Quả Của Doanh Nghiệp Dưới Tác Động Của Quyền Lực CEO

Các quyết định của nhà quản trị có thể có hoặc có thể không ảnh hưởng đến thành quả của doanh nghiệp, nhưng nếu chúng được thực thi thì quyết định cũng như các đặc điểm của nhà quản trị sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng thành quả của công ty. Quyền ra quyết định của CEO thường được thể hiện thông qua việc kiêm nhiệm những chức vụ quan trọng trong hội đồng quản trị như Chủ tịch hội đồng quản trị hay họ đồng thời là cổ đông sáng lập công ty.

Bài nghiên cứu này gồm bốn phần: đầu tiên là tổng hợp lại một số nghiên cứu và bằng chứng thực nghiệm liên quan đến quyền lực CEO và thành quả doanh nghiệp, từ đó tiến hành xây dựng giả thuyết nghiên cứu. Trong phần 2, phương pháp nghiên cứu bao gồm việc xây dựng thước đo quyền lực CEO, thước đo thành quả và các biến kiểm soát cũng như việc thiết lập mô hình hồi quy sẽ được đề cập đến.

Trong lý thuyết quản trị có nhiều tranh luận trái chiều về tầm quan trọng của các nhà quản trị cấp cao. Một nghiên cứu trước đây của Lieberson và O‟Connor (1972) về lãnh đạo và thành quả của tổ chức đối với trường hợp các doanh nghiệp lớn cho thấy mức độ ảnh hưởng của CEO chỉ có khả năng giải thích rất ít cho khả năng sinh lợi của công ty.

Quan điểm được đưa ra trong bài nghiên cứu này là các nhà quản lý chỉ có thể tác động đến thành quả của công ty khi họ có khả năng ảnh hưởng đến các quyết định trọng yếu. Quyền ra quyết định của CEO thường được thể hiện thông qua việc kiêm nhiệm những chức vụ quan trọng trong hội đồng quản trị như Chủ tịch hội đồng quản trị hay họ đồng thời là cổ đông sáng lập công ty.

Khi vừa nắm trong tay quyền điều hành vừa nắm giữ vị trí quan trọng thì quyền lực của CEO sẽ càng gia tăng, khả năng ra quyết định sẽ càng cao, việc này tất yếu sẽ ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh, đầu tư và phát triển của doanh nghiệp, thông qua đó sẽ tác động đến thành quả của công ty.

Thước đo quyền lực CEO bao gồm các yếu tố như CEO là cổ đông sáng lập, CEO kiêm chủ tịch hội đồng quản trị, CEO là thành viên trong hội đồng quản trị hoặc CEO vừa là cổ đông sáng lập vừa kiêm nhiệm chức chủ tịch hội đồng quản trị. Những yếu tố này thể hiện mức độ quyền lực và khả năng ra quyết định của CEO.

Thước đo thành quả doanh nghiệp được sử dụng bao gồm ROA đại diện cho thành quả về mặt kế toán, Tobin’s Q và tỷ suất sinh lợi vượt trội đại diện cho thành quả về giá trị thị trường. Những thước đo này giúp đánh giá hiệu quả hoạt động và giá trị của doanh nghiệp.

Một số biến kiểm soát cũng được đưa vào mô hình khi hồi quy, chẳng hạn như quy mô và độ tuổi của công ty, số năm CEO được bổ nhiệm, đòn bẩy tài chính. Bởi vì giả thuyết đặt ra liên quan đến những điểm khác biệt trong sự biến động của thành quả nên sau khi hồi quy, tiến hành kiểm định phương sai thay đổi đối với chuỗi dữ liệu là việc cần làm.

Đối với thước đo Tobin’s Q, hai trong ba thước đo quyền lực CEO có ảnh hưởng ngược chiều đến thành quả công ty. Điều này cho thấy một số hình thức quyền lực CEO có thể không mang lại kết quả tích cực cho giá trị thị trường của doanh nghiệp.

Khi đưa vào mô hình thước đo quyền lực CEO mới, CEO là cổ đông sáng lập kiêm chủ tịch hội đồng quản trị, kết quả cho thấy có sự tác động tích cực của hai thước đo quyền lực CEO còn lại đến thành quả thị trường hay Tobin’s Q của doanh nghiệp. Tuy nhiên, các kết quả này là không nhất quán khi hai thước đo thành quả còn lại được sử dụng.

Các nhà quản lý cần xem xét cẩn thận cơ cấu quyền lực trong tổ chức để đảm bảo rằng CEO có đủ quyền để đưa ra quyết định hiệu quả, nhưng cũng không lạm dụng quyền lực. Cần có sự cân bằng giữa quyền lực CEO và sự giám sát của HĐQT để tránh rủi ro và đảm bảo sự minh bạch.

Việc nghiên cứu vấn đề này trên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ góp phần đánh giá được tác động của việc gia tăng quyền lực cho các CEO ở những công ty cổ phần Việt Nam là tích cực hay tiêu cực, ủng hộ quan điểm của lý thuyết quản trị hay lý thuyết chi phí đại diện. Từ đó, có thể giải đáp phần nào câu hỏi để cải thiện thành quả của công ty thì nên tăng cường hay hạn chế quyền lực của các CEO

Điểm hạn chế của luận văn và hướng nghiên cứu tiếp theo. Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các phương pháp phân tích sâu hơn và xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ này.

Cần xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ này, như văn hóa doanh nghiệp và phong cách lãnh đạo CEO. Phân tích các yếu tố định tính có thể cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về mối liên hệ giữa quyền lực CEO và hiệu quả doanh nghiệp.