Tổng quan nghiên cứu
Ngành hàng không Việt Nam đang phát triển nhanh chóng với mức tăng trưởng trung bình ước tính 17,4% mỗi năm trong giai đoạn 2016-2021, trở thành một trong những thị trường hàng không phát triển nhanh nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này, các sự cố dịch vụ như chậm chuyến, hủy chuyến, thất lạc hành lý vẫn diễn ra phổ biến, đặc biệt tại các hãng hàng không giá rẻ như VietJet Air. Theo số liệu của Cục Hàng không Việt Nam năm 2022, tỷ lệ chuyến bay chậm của VietJet Air vẫn duy trì ở mức khoảng 23,5%, tương đương 1 chuyến bay chậm trên 4 chuyến bay, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự hài lòng của khách hàng.
Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích tác động của các chiến lược phục hồi dịch vụ, cụ thể là lời xin lỗi và bồi thường, đến sự hài lòng của khách hàng VietJet Air. Từ đó, nghiên cứu làm rõ mối quan hệ giữa sự hài lòng của khách hàng với ý định chuyển đổi hãng bay và truyền miệng tích cực (WOM). Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hành khách VietJet Air tại Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2021, với mẫu khảo sát gồm 260 hành khách từng gặp sự cố dịch vụ.
Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực tiễn về vai trò quan trọng của phục hồi dịch vụ trong ngành hàng không giá rẻ, góp phần nâng cao sự hài lòng khách hàng, giảm tỷ lệ chuyển đổi và tăng cường truyền miệng tích cực, từ đó hỗ trợ các hãng hàng không cải thiện chất lượng dịch vụ và giữ chân khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên Lý thuyết Công bằng (Justice Theory) với ba khía cạnh chính: công bằng phân phối (distributive justice), công bằng thủ tục (procedural justice) và công bằng tương tác (interactional justice). Công bằng phân phối liên quan đến sự công bằng trong kết quả phục hồi dịch vụ như bồi thường; công bằng thủ tục đề cập đến quy trình giải quyết sự cố; công bằng tương tác tập trung vào cách thức giao tiếp và thái độ của nhân viên trong quá trình phục hồi.
Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các khái niệm chuyên ngành như phục hồi dịch vụ (service recovery), sự hài lòng khách hàng (customer satisfaction), ý định chuyển đổi (switching intention) và truyền miệng (word-of-mouth - WOM). Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm các biến độc lập là lời xin lỗi và bồi thường, biến trung gian là sự hài lòng khách hàng, và biến phụ thuộc là ý định chuyển đổi cùng truyền miệng tích cực.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu áp dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng. Giai đoạn định tính thực hiện phỏng vấn chuyên gia trong ngành hàng không để hoàn thiện bảng câu hỏi. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát trực tuyến với 260 hành khách VietJet Air từng gặp sự cố dịch vụ như chậm chuyến, hủy chuyến, thất lạc hành lý.
Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo đại diện cho nhóm khách hàng mục tiêu. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 22 cho các phân tích Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích phương trình cấu trúc (SEM) với AMOS 20 để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2021.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của lời xin lỗi đến sự hài lòng khách hàng: Kết quả SEM cho thấy lời xin lỗi có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự hài lòng khách hàng với hệ số ảnh hưởng cao, thể hiện qua mức đồng thuận trung bình trên 4,2 trên thang Likert 5 điểm. Lời xin lỗi chân thành giúp giảm bớt cảm giác tức giận và tạo thiện cảm với VietJet Air.
Ảnh hưởng của bồi thường đến sự hài lòng: Bồi thường cũng có tác động tích cực đến sự hài lòng, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng thấp hơn lời xin lỗi, với hệ số khoảng 0,35. Khách hàng ưu tiên bồi thường bằng tiền mặt hoặc giảm giá vé, giúp họ cảm thấy được đền bù thỏa đáng.
Tác động của sự hài lòng đến ý định chuyển đổi: Sự hài lòng khách hàng có ảnh hưởng tiêu cực đến ý định chuyển đổi, với hệ số tương quan khoảng -0,58, nghĩa là khách hàng càng hài lòng thì khả năng chuyển sang hãng khác càng thấp. Khoảng 70% khách hàng hài lòng cho biết sẽ tiếp tục sử dụng dịch vụ VietJet Air.
Ảnh hưởng của sự hài lòng đến truyền miệng tích cực: Sự hài lòng cũng thúc đẩy truyền miệng tích cực với hệ số ảnh hưởng khoảng 0,62. Khách hàng hài lòng có xu hướng chia sẻ trải nghiệm tích cực với bạn bè và người thân, góp phần nâng cao uy tín thương hiệu.
Thảo luận kết quả
Các kết quả trên phù hợp với lý thuyết công bằng và các nghiên cứu trước đây trong ngành hàng không và dịch vụ. Lời xin lỗi được xem là yếu tố quan trọng nhất trong phục hồi dịch vụ, giúp khách hàng cảm nhận được sự chân thành và tôn trọng, từ đó tăng sự hài lòng. Bồi thường dù cần thiết nhưng nếu không đi kèm lời xin lỗi hoặc giải thích hợp lý có thể không đạt hiệu quả tối ưu.
Sự hài lòng khách hàng đóng vai trò trung gian quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi chuyển đổi và truyền miệng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và bảng phân tích tương quan giữa các biến để minh họa mối quan hệ.
So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả nghiên cứu tại Việt Nam phản ánh đặc thù của thị trường hàng không giá rẻ, nơi khách hàng có xu hướng chịu đựng lỗi dịch vụ do giá vé thấp nhưng vẫn kỳ vọng vào phục hồi dịch vụ hiệu quả. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược phục hồi dịch vụ trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường chính sách xin lỗi kịp thời và chân thành: VietJet Air cần xây dựng quy trình chuẩn để nhân viên nhanh chóng gửi lời xin lỗi chính thức đến khách hàng ngay khi xảy ra sự cố, nhằm giảm thiểu cảm xúc tiêu cực và tăng sự hài lòng. Thời gian thực hiện: trong vòng 24 giờ sau sự cố.
Cải thiện chính sách bồi thường hợp lý và minh bạch: Cần đa dạng hóa hình thức bồi thường, ưu tiên bồi thường tiền mặt hoặc giảm giá vé cho các sự cố nghiêm trọng, đồng thời công khai rõ ràng để khách hàng dễ dàng tiếp cận. Thời gian áp dụng: ngay lập tức sau khi sự cố được xác nhận.
Đào tạo nhân viên về kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng tương tác, đồng cảm và xử lý phàn nàn nhằm đảm bảo thái độ phục vụ chuyên nghiệp, thân thiện trong quá trình phục hồi dịch vụ. Thời gian triển khai: trong 6 tháng tới.
Xây dựng hệ thống phản hồi và giám sát chất lượng phục hồi dịch vụ: Thiết lập kênh tiếp nhận phản hồi khách hàng về phục hồi dịch vụ, phân tích dữ liệu để điều chỉnh chính sách kịp thời, nâng cao hiệu quả phục hồi. Chủ thể thực hiện: phòng chăm sóc khách hàng và quản lý chất lượng. Thời gian: triển khai trong quý tiếp theo.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Quản lý và nhân viên ngành hàng không: Giúp hiểu rõ vai trò của phục hồi dịch vụ trong nâng cao sự hài lòng và giữ chân khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược phục hồi hiệu quả.
Chuyên gia marketing và phát triển thương hiệu: Cung cấp cơ sở dữ liệu và mô hình nghiên cứu để phát triển các chiến dịch truyền thông dựa trên truyền miệng tích cực và giảm thiểu rủi ro chuyển đổi khách hàng.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, marketing: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực dịch vụ và hàng không.
Các doanh nghiệp dịch vụ khác: Có thể áp dụng các bài học về phục hồi dịch vụ, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh và dịch vụ khách hàng, nhằm cải thiện trải nghiệm và sự trung thành của khách hàng.
Câu hỏi thường gặp
Phục hồi dịch vụ là gì và tại sao quan trọng trong ngành hàng không?
Phục hồi dịch vụ là các biện pháp mà doanh nghiệp thực hiện để khắc phục sự cố dịch vụ nhằm làm hài lòng khách hàng. Trong ngành hàng không, do tính chất dịch vụ phức tạp và dễ xảy ra sự cố, phục hồi dịch vụ giúp giảm thiểu tổn thất khách hàng và duy trì uy tín hãng.Lời xin lỗi có tác động như thế nào đến sự hài lòng của khách hàng?
Lời xin lỗi chân thành giúp khách hàng cảm nhận được sự tôn trọng và quan tâm, giảm bớt cảm xúc tiêu cực, từ đó tăng sự hài lòng và khả năng tiếp tục sử dụng dịch vụ.Bồi thường nên được áp dụng như thế nào để hiệu quả?
Bồi thường cần phù hợp với mức độ thiệt hại, minh bạch và kịp thời. Hình thức bồi thường tiền mặt hoặc giảm giá vé thường được khách hàng đánh giá cao hơn các hình thức khác.Sự hài lòng ảnh hưởng thế nào đến ý định chuyển đổi hãng bay?
Khách hàng hài lòng có xu hướng trung thành, giảm ý định chuyển sang hãng khác, giúp doanh nghiệp giữ chân khách hàng và tăng doanh thu lâu dài.Truyền miệng tích cực có vai trò gì trong ngành hàng không?
Truyền miệng tích cực giúp lan tỏa hình ảnh tốt của hãng, thu hút khách hàng mới và củng cố niềm tin của khách hàng hiện tại, góp phần nâng cao vị thế cạnh tranh.
Kết luận
- Phục hồi dịch vụ qua lời xin lỗi và bồi thường có ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng khách hàng VietJet Air.
- Sự hài lòng khách hàng làm giảm ý định chuyển đổi và tăng truyền miệng tích cực, góp phần giữ chân khách hàng.
- Nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực tiễn cho ngành hàng không giá rẻ tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh dịch vụ còn nhiều hạn chế.
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải thiện quy trình xin lỗi, bồi thường, đào tạo nhân viên và giám sát chất lượng phục hồi dịch vụ.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị, theo dõi hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các hãng hàng không khác để hoàn thiện mô hình phục hồi dịch vụ.
Khuyến khích các nhà quản lý và chuyên gia ngành hàng không áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng cường lợi thế cạnh tranh trong thị trường đầy thách thức hiện nay.