Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giáo dục tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) tại Việt Nam, việc giảng dạy ngữ pháp truyền thống theo phương pháp dịch ngữ pháp (Grammar Translation Method - GTM) đang gặp nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc phát triển năng lực giao tiếp viết của học sinh. Theo báo cáo của ngành giáo dục tại Trường Trung học Ton Duc Thang, tỉnh Ninh Thuận, phần lớn học sinh vẫn học ngữ pháp chủ yếu để vượt qua các kỳ thi viết, dẫn đến việc học tập tập trung vào hình thức mà thiếu đi ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn. Mục tiêu của nghiên cứu này là khảo sát ảnh hưởng của phương pháp giảng dạy ngữ pháp giao tiếp (Communicative Grammar Teaching - CGT) đến năng lực giao tiếp viết của học sinh lớp 10 tại trường trên, đồng thời đánh giá thái độ của học sinh đối với phương pháp này. Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ hai năm học 2019-2020, với 66 học sinh được chia thành hai nhóm: nhóm thực nghiệm học theo CGT và nhóm đối chứng học theo GTM. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giảng dạy tiếng Anh, góp phần nâng cao năng lực giao tiếp viết – một kỹ năng thiết yếu trong học tập và công việc tương lai của học sinh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về ngữ pháp và năng lực giao tiếp. Ngữ pháp được định nghĩa không chỉ là cấu trúc hình thức mà còn bao gồm ý nghĩa và chức năng trong giao tiếp (Crystal, 1996; Krishnan, 2012). Phương pháp giảng dạy ngữ pháp giao tiếp (Bygate & Tornkyn, 1994) nhấn mạnh việc kết nối cấu trúc ngữ pháp với ngữ cảnh giao tiếp thực tế nhằm phát triển năng lực giao tiếp toàn diện. Khái niệm năng lực giao tiếp được Canale và Swain (1980) phân tích thành bốn thành phần: năng lực ngữ pháp, năng lực diễn ngôn, năng lực xã hội-ngôn ngữ và năng lực chiến lược. Nghiên cứu tập trung vào năng lực giao tiếp viết, được xem là khả năng sử dụng ngôn ngữ viết phù hợp trong các bối cảnh giao tiếp cụ thể (Saville-Troike, 2006; Schulz, 2006). Mô hình giảng dạy ngữ pháp theo ba giai đoạn: Presentation (giới thiệu), Practice (luyện tập) và Production (sản xuất) được áp dụng để thiết kế bài giảng CGT, giúp học sinh phát triển cả tính chính xác và lưu loát trong sử dụng ngữ pháp.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với thiết kế thí nghiệm có nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm. Mẫu nghiên cứu gồm 66 học sinh lớp 10 tại Trường Trung học Ton Duc Thang, được chọn theo phương pháp thuận tiện và phân nhóm theo lớp học. Nhóm thực nghiệm được giảng dạy theo phương pháp CGT, trong khi nhóm đối chứng học theo GTM truyền thống. Dữ liệu được thu thập qua bài kiểm tra trước và sau khi can thiệp (pre-test và post-test) nhằm đánh giá năng lực giao tiếp viết, cùng với bảng hỏi khảo sát thái độ học sinh đối với CGT. Các bài kiểm tra bao gồm ba phần: trả lời ngắn, hoàn thành đoạn hội thoại và viết thư (60-80 từ), được chấm điểm theo thang điểm chuẩn. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS với các phép kiểm định t độc lập và t cặp để so sánh điểm số giữa và trong các nhóm. Độ tin cậy của bảng hỏi được đánh giá bằng hệ số Cronbach’s alpha đạt trên 0.9, đảm bảo tính nhất quán cao.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Sự khác biệt về năng lực giao tiếp viết giữa hai nhóm trước khi can thiệp không có ý nghĩa thống kê (Mean nhóm đối chứng = 5.23, nhóm thực nghiệm = 5.14; p = 0.781), đảm bảo tính đồng nhất ban đầu của mẫu.
Nhóm đối chứng (học theo GTM) chỉ có sự tiến bộ khiêm tốn về năng lực giao tiếp viết (Mean pre-test = 5.23, post-test = 5.18; p = 0.226), không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Nhóm thực nghiệm (học theo CGT) có sự cải thiện đáng kể về năng lực giao tiếp viết (Mean pre-test = 5.14, post-test = 6.36; p < 0.001), cho thấy CGT có tác động tích cực rõ rệt.
So sánh điểm post-test giữa hai nhóm cho thấy nhóm thực nghiệm đạt điểm cao hơn đáng kể (Mean nhóm thực nghiệm = 6.36, nhóm đối chứng = 5.18; p < 0.001), khẳng định hiệu quả vượt trội của CGT trong việc nâng cao năng lực giao tiếp viết.
Thái độ của học sinh nhóm thực nghiệm đối với CGT rất tích cực, với đa số học sinh đồng ý rằng phương pháp này giúp họ hứng thú hơn, dễ hiểu và có cơ hội thực hành giao tiếp nhiều hơn.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy CGT giúp học sinh không chỉ nắm vững cấu trúc ngữ pháp mà còn hiểu được cách sử dụng trong ngữ cảnh giao tiếp thực tế, từ đó nâng cao năng lực giao tiếp viết. Việc học sinh được tham gia các hoạt động giao tiếp như đóng vai, thảo luận nhóm, viết thư theo chủ đề đã tạo điều kiện cho việc vận dụng kiến thức ngữ pháp một cách linh hoạt và tự nhiên. So với GTM, vốn tập trung vào việc học thuộc lòng và luyện tập các bài tập ngữ pháp đơn điệu, CGT tạo ra môi trường học tập tương tác, kích thích sự chủ động và sáng tạo của học sinh. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy CGT cải thiện hiệu quả học tập ngữ pháp và năng lực giao tiếp (Pham & Nguyen, 2014; Adam, 2016). Biểu đồ so sánh điểm số pre-test và post-test giữa hai nhóm có thể minh họa rõ ràng sự khác biệt về hiệu quả giảng dạy. Tuy nhiên, hạn chế về thời gian và điều kiện cơ sở vật chất tại trường cũng ảnh hưởng đến việc triển khai CGT một cách toàn diện.
Đề xuất và khuyến nghị
Áp dụng rộng rãi phương pháp giảng dạy ngữ pháp giao tiếp trong các trường trung học phổ thông nhằm nâng cao năng lực giao tiếp viết của học sinh, đặc biệt trong bối cảnh thi cử hiện nay. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường THPT.
Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về phương pháp CGT và thiết kế hoạt động giao tiếp phù hợp với trình độ học sinh. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Trung tâm bồi dưỡng giáo viên, các trường đại học sư phạm.
Cải tiến và phát triển tài liệu giảng dạy, sách giáo khoa tích hợp CGT, chú trọng các bài tập giao tiếp viết thực tiễn. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Nhà xuất bản Giáo dục, các nhóm biên soạn sách.
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ dạy học tương tác như phòng học đa phương tiện, máy chiếu, máy tính để tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng CGT. Thời gian: 2-3 năm; Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường học.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy ngữ pháp, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực giao tiếp viết cho học sinh.
Nhà quản lý giáo dục và các phòng giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo giáo viên, cải tiến chương trình và tài liệu giảng dạy phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về thiết kế nghiên cứu, phương pháp thí nghiệm và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giảng dạy ngôn ngữ.
Nhà biên soạn sách giáo khoa và tài liệu giảng dạy: Cung cấp thông tin về nhu cầu và hiệu quả của việc tích hợp phương pháp CGT trong sách giáo khoa tiếng Anh phổ thông.
Câu hỏi thường gặp
Phương pháp giảng dạy ngữ pháp giao tiếp (CGT) là gì?
CGT là phương pháp dạy ngữ pháp kết hợp với các hoạt động giao tiếp thực tế, giúp học sinh hiểu và vận dụng ngữ pháp trong các tình huống giao tiếp cụ thể, thay vì chỉ học thuộc lòng các quy tắc.CGT có hiệu quả hơn phương pháp truyền thống như GTM không?
Theo kết quả nghiên cứu, CGT giúp học sinh cải thiện đáng kể năng lực giao tiếp viết so với GTM, nhờ vào việc tăng cường thực hành và ứng dụng ngữ pháp trong ngữ cảnh giao tiếp.Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng CGT hiệu quả trong lớp học?
Giáo viên cần thiết kế các hoạt động giao tiếp đa dạng như đóng vai, thảo luận nhóm, viết thư theo chủ đề, đồng thời hướng dẫn học sinh tự khám phá quy tắc ngữ pháp qua các ví dụ thực tế.Có khó khăn gì khi triển khai CGT tại các trường phổ thông?
Khó khăn bao gồm hạn chế về thời gian, cơ sở vật chất, trình độ và thái độ của giáo viên, cũng như sự đa dạng về trình độ học sinh. Cần có sự hỗ trợ từ nhà trường và cơ quan quản lý để khắc phục.Học sinh có thích học ngữ pháp theo phương pháp CGT không?
Phần lớn học sinh trong nghiên cứu bày tỏ thái độ tích cực, cho rằng CGT giúp họ hứng thú hơn và dễ dàng tiếp thu kiến thức ngữ pháp thông qua các hoạt động giao tiếp sinh động.
Kết luận
- Phương pháp giảng dạy ngữ pháp giao tiếp (CGT) có tác động tích cực và rõ rệt trong việc nâng cao năng lực giao tiếp viết của học sinh EFL tại Trường Trung học Ton Duc Thang.
- Học sinh học theo CGT đạt điểm post-test cao hơn đáng kể so với nhóm học theo phương pháp truyền thống GTM.
- Thái độ của học sinh đối với CGT rất tích cực, thể hiện sự hứng thú và mong muốn được học tập theo phương pháp này.
- Nghiên cứu đề xuất áp dụng CGT rộng rãi trong giảng dạy tiếng Anh phổ thông, đồng thời tăng cường đào tạo giáo viên và cải tiến tài liệu giảng dạy.
- Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu trên quy mô lớn hơn, phát triển tài liệu phù hợp và hỗ trợ cơ sở vật chất để triển khai CGT hiệu quả hơn.
Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên xem xét áp dụng CGT trong chương trình giảng dạy để nâng cao chất lượng học tập tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp viết của học sinh.