Tác Động Của FDI Đến Phát Triển Kinh Tế Tỉnh Quảng Nam: Luận Án Tiến Sĩ

LỜI CAM ĐOAN

TÓM TẮT

1. MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Ý nghĩa khoa học của luận án

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ

2.1. CÁC VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI

2.1.1. Vấn đề chung về FDI

2.1.2. Nội hàm về phát triển kinh tế

2.2. CÁC LÝ THUYẾT LIÊN QUAN TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ

2.2.1. Nhóm lý thuyết mô hình tăng trưởng kinh tế

2.2.2. Lý thuyết cất cánh. Lý thuyết thay đổi cơ cấu kinh tế

2.2.3. Lý thuyết phát triển theo trình độ công nghiệp hóa

2.2.4. Lý thuyết phát triển theo chiều sâu, chất lượng cao

2.3. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ

2.3.1. Các nghiên cứu tác động của FDI đến gia tăng sản lượng qua kênh đầu tư

2.3.2. Các nghiên cứu tác động của FDI đến cải thiện năng suất tổng hợp – TFP

2.3.3. Các nghiên cứu tác động của FDI đến giảm nghèo

2.3.4. Khoảng trống nghiên cứu

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. KHUNG LÝ THUYẾT VÀ QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU

3.1.1. Quy trình nghiên cứu

3.2. CÁCH TIẾP CẬN NGHIÊN CỨU

3.3. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH

3.3.1. Phương pháp phân tích định tính

3.3.2. Phương pháp phân tích định lượng

3.4. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU

3.4.1. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp

3.4.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp

4. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA KHU VỰC FDI Ở TỈNH QUẢNG NAM

4.1. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TỈNH QUẢNG NAM

4.1.1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Quảng Nam

4.1.2. Phân bổ và sử dụng nguồn lực và năng suất của nền kinh tế tỉnh Quảng Nam

4.1.3. Công bằng xã hội và giảm nghèo

4.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA KHU VỰC FDI Ở TỈNH QUẢNG NAM

4.2.1. Thu hút FDI của tỉnh Quảng Nam

4.2.2. Phân bố FDI ở tỉnh Quảng Nam

4.2.3. Tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp FDI

4.2.4. Đóng góp của FDI

5. KẾT QUẢ TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TỈNH QUẢNG NAM

5.1. TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI ĐẾN GIA TĂNG SẢN LƯỢNG

5.1.1. Mô hình và phương pháp ước lượng

5.1.2. Số liệu và các biến

5.1.3. Kết quả ước lượng và bàn luận

5.1.4. Kết quả đánh giá của chuyên gia

5.2. TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN CẢI THIỆN NĂNG SUẤT TỔNG HỢP - TFP

5.2.1. Tình hình năng suất tổng hợp của tỉnh Quảng Nam

5.2.2. Mô hình và phương pháp ước lượng

5.2.3. Số liệu và các biến

5.2.4. Kết quả ước lượng và bàn luận

5.2.5. Kết quả đánh giá của chuyên gia

5.3. TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN GIẢM NGHÈO

5.3.1. Tình hình bất bình đẳng và nghèo ở tỉnh Quảng Nam

5.3.2. Mô hình và phương pháp ước lượng

5.3.3. Số liệu và các biến

5.3.4. Kết quả ước lượng và bàn luận

5.3.5. Kết quả đánh giá của chuyên gia

6. MỘT SỐ HÀM Ý CHÍNH SÁCH DỰA TRÊN KẾT QUẢ CỦA LUẬN ÁN

6.1. HÀM Ý VỀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ

6.1.1. Điều chỉnh cách thức tạo ra tăng trưởng kinh tế

6.1.2. Điều chỉnh cơ cấu kinh tế phù hợp và tạo động lực phát triển

6.1.3. Hoàn thiện cơ chế chính sách

6.2. HÀM Ý CHÍNH SÁCH PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG CỦA FDI ĐẾN GIA TĂNG SẢN LƯỢNG

6.3. HÀM Ý CHÍNH SÁCH PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG CỦA FDI ĐẾN CẢI THIỆN NĂNG SUẤT TỔNG HỢP - TFP

6.4. HÀM Ý CHÍNH SÁCH PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG CỦA FDI ĐẾN GIẢM NGHÈO

7. KẾT LUẬN

7.1. Hoàn thành thực hiện mục tiêu thứ nhất về hình thành được khung lý thuyết và phương pháp đánh giá tác động

7.2. Hoàn thành thực hiện mục tiêu thứ hai và những phát hiện chính đánh giá thực trạng phát triển kinh tế và hoạt động của khu vực FDI ở tỉnh Quảng Nam

7.3. Hoàn thành thực hiện mục tiêu thứ ba và các phát hiện chính về tác động của FDI đến phát triển kinh tế tỉnh Quảng Nam

7.4. Hoàn thành thực hiện mục tiêu thứ tư về rút ra các hàm ý chính sách

7.5. Những hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận về tác động của FDI đến phát triển kinh tế

Luận án bắt đầu bằng việc xây dựng cơ sở lý luận về tác động của FDI đến phát triển kinh tế. Các lý thuyết kinh tế như mô hình tăng trưởng kinh tế, lý thuyết cất cánh, và lý thuyết thay đổi cơ cấu kinh tế được phân tích để làm nền tảng cho nghiên cứu. FDI được xem là nguồn lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cải thiện năng suất tổng hợp (TFP), và góp phần giảm nghèo. Luận án cũng tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới và tại Việt Nam, chỉ ra sự đa dạng trong kết quả nghiên cứu về tác động của FDI.

1.1. Lý thuyết về FDI và phát triển kinh tế

Các lý thuyết kinh tế như lý thuyết cất cánh của Rostow và lý thuyết thay đổi cơ cấu kinh tế của Lewis được phân tích để làm rõ vai trò của FDI trong quá trình phát triển kinh tế. FDI không chỉ là nguồn vốn mà còn mang lại công nghệ, kỹ năng quản lý, và tiếp cận thị trường quốc tế. Các lý thuyết này khẳng định rằng FDI có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc tăng cường đầu tư, cải thiện năng suất, và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

1.2. Tổng quan nghiên cứu thực nghiệm

Luận án tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm về tác động của FDI đến phát triển kinh tế trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu cho thấy FDI có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế ở nhiều quốc gia, nhưng cũng có những nghiên cứu chỉ ra tác động không rõ ràng hoặc tiêu cực. Tại Việt Nam, FDI đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, nhưng sự tác động không đồng đều giữa các vùng miền.

II. Thực trạng phát triển kinh tế và hoạt động FDI tại Quảng Nam

Luận án phân tích thực trạng phát triển kinh tế và hoạt động FDI tại tỉnh Quảng Nam. Từ năm 2010 đến 2020, GRDP của Quảng Nam tăng trưởng ổn định, đạt mức trung bình 10% mỗi năm. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế chủ yếu dựa vào các yếu tố chiều rộng, trong khi năng suất tổng hợp (TFP) chỉ đóng góp khoảng 30%. FDI tại Quảng Nam tập trung chủ yếu vào lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo và dịch vụ du lịch, với tổng vốn đăng ký đạt 5,8 tỷ USD tính đến năm 2020.

2.1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

GRDP của tỉnh Quảng Nam tăng từ 27 ngàn tỷ đồng năm 2010 lên 61 ngàn tỷ đồng năm 2019, với tốc độ tăng trưởng trung bình 10% mỗi năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hiện đại hóa, với sự gia tăng tỷ trọng của công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, năng suất tổng hợp (TFP) chỉ đóng góp khoảng 30% vào tăng trưởng kinh tế, cho thấy sự phụ thuộc vào các yếu tố chiều rộng.

2.2. Hoạt động FDI tại Quảng Nam

Tính đến năm 2020, tỉnh Quảng Nam đã thu hút được 5,8 tỷ USD vốn FDI, chủ yếu từ các quốc gia châu Á như ASEAN và Đông Á. Các dự án FDI tập trung vào lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo và dịch vụ du lịch, với hơn 16.000 lao động được tạo việc làm. Tuy nhiên, đóng góp của FDI vào GRDP chỉ đạt khoảng 10%, cho thấy tiềm năng chưa được khai thác triệt để.

III. Tác động của FDI đến phát triển kinh tế Quảng Nam

Luận án phân tích tác động của FDI đến phát triển kinh tế tại tỉnh Quảng Nam trên ba khía cạnh chính: gia tăng sản lượng, cải thiện năng suất tổng hợp (TFP), và giảm nghèo. Kết quả nghiên cứu cho thấy FDI có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế thông qua việc tăng cường đầu tư và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, tác động đến giảm nghèo chưa rõ ràng, đặc biệt là ở khu vực nông thôn.

3.1. Tác động đến gia tăng sản lượng

FDI đã góp phần quan trọng vào gia tăng sản lượng tại tỉnh Quảng Nam thông qua việc tăng cường đầu tư vào các ngành công nghiệp và dịch vụ. Các doanh nghiệp FDI đã tạo ra việc làm và tăng thu nhập cho người lao động, góp phần vào tăng trưởng kinh tế chung của tỉnh.

3.2. Tác động đến cải thiện năng suất tổng hợp TFP

FDI đã mang lại công nghệ và kỹ năng quản lý tiên tiến, góp phần cải thiện năng suất tổng hợp (TFP) tại tỉnh Quảng Nam. Tuy nhiên, mức độ cải thiện còn hạn chế, do sự phụ thuộc vào các yếu tố chiều rộng trong tăng trưởng kinh tế.

3.3. Tác động đến giảm nghèo

Mặc dù FDI đã tạo ra việc làm và tăng thu nhập cho người lao động, tác động đến giảm nghèo tại tỉnh Quảng Nam chưa rõ ràng. Đặc biệt, khu vực nông thôn vẫn chịu nhiều thiệt thòi, với tỷ lệ nghèo cao hơn so với khu vực thành thị.

IV. Hàm ý chính sách

Luận án đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm phát huy tối đa tác động của FDI đến phát triển kinh tế tại tỉnh Quảng Nam. Các chính sách tập trung vào việc cải thiện môi trường đầu tư, thu hút FDI vào các ngành công nghệ cao, và đảm bảo sự phân bổ công bằng các nguồn lực giữa các vùng miền.

4.1. Cải thiện môi trường đầu tư

Để thu hút nhiều hơn FDI, tỉnh Quảng Nam cần cải thiện môi trường đầu tư thông qua việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và tăng cường minh bạch trong quản lý đầu tư.

4.2. Thu hút FDI vào ngành công nghệ cao

Tỉnh Quảng Nam nên tập trung thu hút FDI vào các ngành công nghệ cao và công nghiệp sạch, nhằm tăng cường năng suất tổng hợp (TFP) và thúc đẩy phát triển bền vững.

4.3. Đảm bảo phân bổ công bằng nguồn lực

Các chính sách cần đảm bảo sự phân bổ công bằng các nguồn lực giữa các vùng miền, đặc biệt là khu vực nông thôn, nhằm giảm thiểu sự chênh lệch về phát triển kinh tế và giảm nghèo.

Luận Án Tiến Sĩ: Tác Động Của FDI Đến Phát Triển Kinh Tế Tỉnh Quảng Nam