Tổng quan nghiên cứu

Kỹ năng nghe được xem là một trong những kỹ năng khó nhất đối với sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại các trường đại học ở Việt Nam, đặc biệt là tại một trường đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh. Theo ước tính, có khoảng 122 sinh viên năm nhất tham gia nghiên cứu này, với trình độ tiếng Anh A2 theo khung tham chiếu chung châu Âu (CEFR). Vấn đề chính được đặt ra là sinh viên thiếu kỹ năng nghe do không được đào tạo đầy đủ từ bậc trung học phổ thông, đồng thời thiếu động lực học tập do tiếng Anh không phải chuyên ngành chính. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của đánh giá hình thành (formative assessment) đến hiệu quả học tập kỹ năng nghe của sinh viên, đồng thời khảo sát thái độ của họ đối với phương pháp này. Nghiên cứu được thực hiện trong bốn lớp học tại một trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh, trong khoảng thời gian hai tháng với tổng số 75 tiết học. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về hiệu quả của đánh giá hình thành trong việc nâng cao kỹ năng nghe, góp phần cải thiện chất lượng giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên không chuyên, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của phương pháp đánh giá này trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về đánh giá hình thành, trong đó định nghĩa của Black và Wiliam (1998, 2000) được sử dụng làm nền tảng. Đánh giá hình thành được hiểu là quá trình liên tục do giáo viên và học sinh thực hiện nhằm thu thập và sử dụng thông tin phản hồi để điều chỉnh phương pháp giảng dạy và học tập, từ đó nâng cao hiệu quả học tập. Các đặc điểm chính của đánh giá hình thành bao gồm: cung cấp phản hồi kịp thời, điều chỉnh hướng dạy học, xác định trình độ hiện tại của học sinh, thực hiện đánh giá thường xuyên và khuyến khích học sinh tự đánh giá. Mô hình khung lý thuyết cũng bao gồm ba nhiệm vụ chính của đánh giá hình thành: chia sẻ tiêu chí thành công với học sinh, phản hồi từ giáo viên, và sử dụng các bài kiểm tra định kỳ như một hình thức đánh giá hình thành. Ngoài ra, nghiên cứu tập trung vào bốn khái niệm chính trong kỹ năng nghe: phân biệt âm thanh, nhận diện từ vựng, phát hiện từ khóa và nhận biết cấu trúc ngữ pháp, dựa trên các tiêu chí của bài thi Key English Test (KET) và khung CEFR.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với thiết kế bán thí nghiệm (quasi-experimental), bao gồm nhóm thí nghiệm và nhóm đối chứng, mỗi nhóm 62 sinh viên. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do tính khả thi và sẵn có của người tham gia. Dữ liệu được thu thập qua ba công cụ chính: bài kiểm tra trước (pretest) và sau (posttest) theo định dạng bài thi KET, sáu bài kiểm tra tiến độ (unit progress tests) dành cho nhóm thí nghiệm, và bảng câu hỏi khảo sát thái độ của sinh viên nhóm thí nghiệm về đánh giá hình thành. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong hai tháng với tổng 75 tiết học. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh điểm số pretest và posttest giữa hai nhóm, đồng thời phân tích thống kê các câu trả lời trong bảng khảo sát để đánh giá thái độ học tập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện kỹ năng nghe của nhóm thí nghiệm: Điểm trung bình posttest của nhóm thí nghiệm tăng đáng kể so với pretest, với mức tăng khoảng 15-20%, trong khi nhóm đối chứng chỉ tăng khoảng 5-7%. So sánh điểm posttest giữa hai nhóm cho thấy nhóm thí nghiệm có hiệu suất nghe tốt hơn 12% so với nhóm đối chứng.

  2. Phản hồi tích cực về các bài kiểm tra tiến độ: Hơn 85% sinh viên trong nhóm thí nghiệm đồng ý rằng các bài kiểm tra tiến độ giúp họ ôn tập và củng cố kiến thức hiệu quả, đồng thời tạo động lực học tập.

  3. Thái độ tích cực đối với phản hồi của giáo viên: Khoảng 90% sinh viên đánh giá cao phản hồi cụ thể, kịp thời và mang tính xây dựng từ giáo viên sau mỗi bài kiểm tra tiến độ, giúp họ nhận biết điểm mạnh và điểm cần cải thiện.

  4. Tăng động lực học tập: 80% sinh viên cho biết việc tham gia đánh giá hình thành làm tăng sự hứng thú và cam kết trong việc học kỹ năng nghe, giúp họ chủ động hơn trong quá trình học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đánh giá hình thành có tác động tích cực rõ rệt đến hiệu quả học tập kỹ năng nghe của sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh. Nguyên nhân có thể do việc thực hiện các bài kiểm tra tiến độ thường xuyên giúp sinh viên nhận thức rõ hơn về trình độ hiện tại và mục tiêu cần đạt, từ đó điều chỉnh phương pháp học tập phù hợp. Phản hồi kịp thời và cụ thể từ giáo viên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và động lực học tập của sinh viên. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với báo cáo của Black & Wiliam (1998) và Cauley & McMillan (2009) về hiệu quả của đánh giá hình thành trong việc cải thiện thành tích học tập và động lực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm trung bình pretest và posttest giữa hai nhóm, cũng như biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ đồng thuận của sinh viên về các khía cạnh trong bảng khảo sát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai đánh giá hình thành thường xuyên: Các cơ sở giáo dục nên áp dụng các bài kiểm tra tiến độ định kỳ sau mỗi đơn vị học để giúp sinh viên theo dõi tiến trình học tập và nhận phản hồi kịp thời, nhằm nâng cao kỹ năng nghe. Thời gian thực hiện: ngay trong các khóa học hiện tại; Chủ thể: giáo viên và nhà trường.

  2. Tăng cường phản hồi mang tính xây dựng: Giáo viên cần cung cấp phản hồi cụ thể, rõ ràng và mang tính khích lệ sau mỗi bài kiểm tra để giúp sinh viên nhận biết điểm mạnh, điểm yếu và cách cải thiện. Thời gian: liên tục trong quá trình giảng dạy; Chủ thể: giáo viên.

  3. Đào tạo giáo viên về kỹ thuật đánh giá hình thành: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực cho giáo viên về thiết kế và triển khai đánh giá hình thành hiệu quả, đặc biệt trong kỹ năng nghe. Thời gian: trong vòng 6 tháng; Chủ thể: nhà trường, trung tâm đào tạo.

  4. Khuyến khích sinh viên tham gia tự đánh giá và phản hồi đồng đẳng: Mở rộng hình thức đánh giá để sinh viên có thể tự đánh giá và nhận xét lẫn nhau, nhằm phát triển kỹ năng tự học và tăng cường sự chủ động. Thời gian: áp dụng dần trong các lớp học; Chủ thể: giáo viên và sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để áp dụng đánh giá hình thành trong giảng dạy kỹ năng nghe, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  2. Nhà quản lý giáo dục và trung tâm ngoại ngữ: Tham khảo để xây dựng chính sách và chương trình đào tạo phù hợp, tăng cường ứng dụng đánh giá hình thành trong các khóa học tiếng Anh.

  3. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Học tập về phương pháp đánh giá và kỹ thuật giảng dạy hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển kỹ năng nghe.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và khung lý thuyết để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về đánh giá hình thành và kỹ năng nghe trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Đánh giá hình thành là gì và khác gì so với đánh giá tổng kết?
    Đánh giá hình thành là quá trình đánh giá liên tục nhằm cung cấp phản hồi để cải thiện học tập, trong khi đánh giá tổng kết nhằm đánh giá kết quả cuối cùng của quá trình học. Ví dụ, bài kiểm tra tiến độ sau mỗi đơn vị học là đánh giá hình thành.

  2. Tại sao kỹ năng nghe lại khó đối với sinh viên không chuyên?
    Sinh viên thường thiếu nền tảng kỹ năng nghe do chương trình học trước đây tập trung nhiều vào ngữ pháp và đọc hiểu, ít được luyện nghe. Ngoài ra, thiếu động lực học cũng ảnh hưởng đến kết quả.

  3. Phản hồi của giáo viên có vai trò như thế nào trong đánh giá hình thành?
    Phản hồi giúp sinh viên nhận biết điểm mạnh, điểm yếu và cách cải thiện, từ đó điều chỉnh phương pháp học tập. Phản hồi kịp thời và cụ thể được xem là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả học tập.

  4. Làm thế nào để đánh giá hình thành thúc đẩy động lực học tập?
    Việc nhận được phản hồi thường xuyên và thấy được tiến bộ giúp sinh viên cảm thấy có trách nhiệm và hứng thú hơn với việc học, từ đó tăng động lực và sự chủ động.

  5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này ở những bối cảnh khác không?
    Mặc dù nghiên cứu được thực hiện tại một trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh, các nguyên tắc và phương pháp đánh giá hình thành có thể được điều chỉnh và áp dụng tại các cơ sở giáo dục khác có đặc điểm tương tự.

Kết luận

  • Đánh giá hình thành qua các bài kiểm tra tiến độ giúp cải thiện đáng kể kỹ năng nghe của sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh.
  • Phản hồi kịp thời và cụ thể từ giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập và động lực của sinh viên.
  • Sinh viên có thái độ tích cực và hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động đánh giá hình thành.
  • Nghiên cứu góp phần làm phong phú thêm cơ sở lý thuyết và thực tiễn về đánh giá hình thành trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào đào tạo giáo viên, mở rộng hình thức đánh giá và áp dụng nghiên cứu trong các bối cảnh giáo dục khác.

Hành động khuyến nghị: Các nhà quản lý và giáo viên nên tích cực triển khai đánh giá hình thành trong giảng dạy kỹ năng nghe để nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên.