I. Tính cấp thiết của đề tài
Sự hình thành và phát triển của bất kỳ nền văn học nào đều gắn liền với các thể loại. Tư duy về thể loại đã trở thành điểm quen thuộc của người sáng tác và nhà nghiên cứu. Lịch sử văn học trung đại của Việt Nam và Hàn Quốc cũng không nằm ngoài quy luật này. Đề tài nghiên cứu về nhân vật trong truyện kỳ ảo trung đại của hai nước là một sự lựa chọn quan trọng, nhằm tìm hiểu những điểm tương đồng và khác biệt trong tư duy thể loại và xây dựng nhân vật. Truyện kỳ ảo giữ vai trò quan trọng trong văn học trung đại, chứa đựng nhiều nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật đặc sắc. Việc nghiên cứu này không chỉ giúp làm rõ hơn về thể loại mà còn phản ánh sự hiện diện của các tác giả và tác phẩm đỉnh cao trong lịch sử văn học hai quốc gia. Đặc biệt, việc tìm hiểu về nhân vật trong thể loại này sẽ giúp khảo sát và đánh giá các vấn đề văn hóa truyền thống của Việt Nam và Hàn Quốc.
1.1. Nguồn gốc và sự phát triển của thể loại
Thể loại truyện kỳ ảo trong văn học trung đại của Việt Nam và Hàn Quốc đều có nguồn gốc ngoại lai, chủ yếu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, khi được tiếp nhận, các tác giả đã có sự sáng tạo và linh hoạt trong việc xây dựng nhân vật, gắn bó với hiện thực lịch sử và vẻ đẹp của con người dân tộc. Diện mạo của thể loại này đã có sự thay đổi và hoàn thiện qua từng giai đoạn phát triển. Sự hiện diện của các yếu tố kỳ ảo và thực tế trong việc xây dựng nhân vật đã tạo nên những tác phẩm đặc sắc, phản ánh rõ nét văn hóa và tư duy nghệ thuật của hai quốc gia. Việc nghiên cứu này sẽ giúp làm rõ hơn về sự phát triển của thể loại và những đặc điểm riêng biệt trong cách xây dựng nhân vật của các nhà văn hai nước.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu này là làm rõ các vấn đề lý thuyết về nhân vật trong truyện kỳ ảo trung đại của Việt Nam và Hàn Quốc. Nghiên cứu sẽ khảo sát, thống kê và phân loại các kiểu nhân vật trong thể loại này, đồng thời phân tích mối quan hệ giữa nhân vật và các yếu tố văn hóa truyền thống. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc giới thiệu tổng quan các nghiên cứu về thể loại, khảo sát và mô tả các kiểu nhân vật, cũng như phân tích các phương diện văn hóa truyền thống của hai quốc gia. Qua đó, nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển của thể loại và những đóng góp của các nhà văn trong việc xây dựng nhân vật.
2.1. Giới thiệu tổng quan các nghiên cứu
Trong phần này, nghiên cứu sẽ tổng hợp các công trình nghiên cứu về thể loại truyện kỳ ảo trung đại của Việt Nam và Hàn Quốc. Các nghiên cứu này sẽ được phân loại theo hai nội dung chính: nghiên cứu về thể loại nói chung và nghiên cứu về nhân vật nói riêng. Những công trình tiêu biểu sẽ được điểm qua, từ đó làm rõ những thành tựu và hạn chế trong nghiên cứu hiện tại. Việc tổng quan này không chỉ giúp xác định vị trí của đề tài trong bối cảnh nghiên cứu mà còn mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về thể loại và nhân vật trong văn học trung đại.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án này là nhân vật trong truyện kỳ ảo trung đại của Việt Nam và Hàn Quốc dưới góc nhìn so sánh. Phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào các tác phẩm tiêu biểu của hai quốc gia, bao gồm các tập truyện kỳ ảo nổi bật. Nghiên cứu sẽ khảo sát tổng số 373 truyện kỳ ảo, trong đó có 230 truyện từ Việt Nam và 143 truyện từ Hàn Quốc. Việc lựa chọn các tác phẩm này sẽ giúp làm rõ hơn về đặc điểm và sự phát triển của thể loại, cũng như những điểm tương đồng và khác biệt trong cách xây dựng nhân vật của hai nền văn học.
3.1. Các tác phẩm tiêu biểu
Nghiên cứu sẽ tập trung vào các tác phẩm tiêu biểu của Việt Nam như: Thiền uyển tập anh ngữ lục, Việt điện u linh tập, Lĩnh Nam chích quái ngữ lục, và các tác phẩm của Hàn Quốc như: Tam quốc di sự, Dung Trai tùng thoại. Những tác phẩm này không chỉ đại diện cho thể loại truyện kỳ ảo mà còn phản ánh rõ nét văn hóa và tư duy nghệ thuật của hai quốc gia. Việc phân tích các tác phẩm này sẽ giúp làm rõ hơn về sự phát triển của thể loại và những đặc điểm riêng biệt trong cách xây dựng nhân vật của các nhà văn hai nước.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành nghiên cứu này, nhiều phương pháp nghiên cứu sẽ được áp dụng. Phương pháp loại hình học văn học sẽ giúp xác định các đặc điểm chung trong thể loại truyện kỳ ảo. Phương pháp tiếp cận văn học từ góc nhìn văn hóa sẽ giúp đặt văn học trong bối cảnh văn hóa dân tộc của mỗi quốc gia. Phương pháp so sánh văn học sẽ được sử dụng để so sánh việc thể hiện các kiểu nhân vật và sự khác biệt trong phương thức nghệ thuật xây dựng nhân vật giữa hai quốc gia. Những phương pháp này sẽ giúp làm rõ hơn về sự phát triển của thể loại và những đóng góp của các nhà văn trong việc xây dựng nhân vật.
4.1. Phương pháp loại hình học văn học
Phương pháp này sẽ giúp xác định và chỉ ra những đặc điểm chung mang tính loại hình trong thể loại truyện kỳ ảo. Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích các yếu tố cấu thành thể loại, từ đó làm rõ những đặc điểm riêng biệt trong cách xây dựng nhân vật của các nhà văn Việt Nam và Hàn Quốc. Việc áp dụng phương pháp này sẽ giúp tạo ra cái nhìn tổng quát về sự phát triển của thể loại và những ảnh hưởng của văn hóa dân tộc đến việc xây dựng nhân vật.
