Đối Chiếu Ẩn Dụ Ý Niệm Về “Vui Mừng” Và “Tức Giận” Trong Tiếng Nhật Và Tiếng Việt

Các nghiên cứu về ẩn dụ ý niệm biểu đạt cảm xúc ngày càng được quan tâm. Các nhà nghiên cứu tập trung vào cách các ngôn ngữ khác nhau mã hóa và biểu thị cảm xúc. Điều này giúp hiểu rõ hơn về sự tương đồng và khác biệt giữa các nền văn hóa trong việc diễn đạt cảm xúc. Nghiên cứu này góp phần vào sự phát triển của ngôn ngữ học tri nhận và ứng dụng trong giảng dạy, học tập ngôn ngữ.

Luận án dựa trên cơ sở lý thuyết về ẩn dụ ý niệm và phạm trù cảm xúc. Ẩn dụ ý niệm là cách chúng ta hiểu và diễn đạt các khái niệm trừu tượng thông qua các khái niệm cụ thể hơn. Cảm xúc được xem là một phạm trù phức tạp, chịu ảnh hưởng bởi văn hóa và ngôn ngữ. Nghiên cứu này khám phá cách ẩn dụ ý niệm được sử dụng để biểu đạt cảm xúc trong tiếng Nhật và tiếng Việt.

Văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cách chúng ta cảm nhận và biểu đạt cảm xúc. Một số văn hóa có xu hướng biểu lộ cảm xúc một cách cởi mở, trong khi những văn hóa khác lại khuyến khích sự kiềm chế. Sự khác biệt này có thể ảnh hưởng đến cách ẩn dụ được sử dụng để diễn đạt cảm xúc trong các ngôn ngữ khác nhau.

Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là phương tiện để biểu đạt cảm xúc. Mỗi ngôn ngữ có những cách diễn đạt riêng biệt để thể hiện các trạng thái cảm xúc khác nhau. Nghiên cứu này khám phá tính biểu cảm của cảm xúc trong tiếng Nhật và tiếng Việt thông qua việc phân tích ẩn dụ.

Mặc dù có những khác biệt văn hóa và ngôn ngữ, vẫn có những điểm tương đồng trong cách con người biểu đạt cảm xúc. Các ẩn dụ cơ bản như “VUI MỪNG LÀ HƯỚNG LÊN” có thể xuất hiện trong nhiều ngôn ngữ khác nhau. Nghiên cứu này tìm kiếm cả những điểm tương đồng và khác biệt trong biểu đạt cảm xúc giữa tiếng Nhật và tiếng Việt.

Các miền nguồn như “phương hướng”, “ánh sáng”, và “hoa” thường được sử dụng để biểu đạt cảm xúc “vui mừng”. Ví dụ, “vui như trẩy hội” (tiếng Việt) và “心が晴れる” (kokoro ga hareru - lòng dạ quang đãng, tiếng Nhật) đều sử dụng hình ảnh tích cực để diễn tả niềm vui.

Ẩn dụ “VUI MỪNG LÀ HƯỚNG LÊN” phổ biến trong cả tiếng Nhật và tiếng Việt. Ví dụ, “mặt mày hớn hở” (tiếng Việt) và “有頂天になる” (uchouten ni naru - lên đến tận trời, tiếng Nhật) đều diễn tả niềm vui bằng cách liên hệ với vị trí cao.

Ẩn dụ “VUI MỪNG LÀ HOA” và “VUI MỪNG LÀ CHẤT LỎNG TRONG VẬT CHỨA” cũng được tìm thấy trong cả hai ngôn ngữ. Ví dụ, “nở mày nở mặt” (tiếng Việt) và “顔がほころぶ” (kao ga hokorobu - khuôn mặt nở ra, tiếng Nhật) liên hệ niềm vui với hình ảnh hoa nở.

Các miền nguồn như “nhiệt” và “động vật” thường được sử dụng để biểu đạt cảm xúc “tức giận”. Ví dụ, “giận sôi máu” (tiếng Việt) và “頭に血が上る” (atama ni chi ga agaru - máu dồn lên não, tiếng Nhật) đều sử dụng hình ảnh nhiệt độ cao để diễn tả sự tức giận.

Ẩn dụ “TỨC GIẬN LÀ NHIỆT” và “TỨC GIẬN LÀ MẤT KIỂM SOÁT” phổ biến trong cả tiếng Nhật và tiếng Việt. Ví dụ, “nóng nảy” (tiếng Việt) và “かっとなる” (katto naru - bốc hỏa, tiếng Nhật) đều liên hệ sự tức giận với nhiệt độ cao và mất kiểm soát.

Ẩn dụ “BỘ PHẬN CƠ THỂ NGƯỜI LÀ VẬT CHỨA CẢM XÚC TỨC GIẬN” cũng được tìm thấy trong cả hai ngôn ngữ. Ví dụ, “tức anh ách” (tiếng Việt) và “腹が立つ” (hara ga tatsu - bụng nổi giận, tiếng Nhật) đều liên hệ sự tức giận với các bộ phận cơ thể.

Cách chúng ta biểu đạt cảm xúc phản ánh những giá trị văn hóa sâu sắc. Ví dụ, sự kiềm chế cảm xúc có thể được coi trọng trong một số nền văn hóa, trong khi sự biểu lộ cảm xúc một cách cởi mở có thể được đánh giá cao ở những nền văn hóa khác.

Hiểu rõ ẩn dụ ý niệm về cảm xúc có thể giúp người học ngôn ngữ nắm bắt ý nghĩa sâu sắc của các biểu thức ngôn ngữ và tránh những hiểu lầm văn hóa. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc học tiếng Nhật và tiếng Việt, hai ngôn ngữ có nhiều sắc thái văn hóa tinh tế.

Nghiên cứu này cung cấp những hiểu biết quan trọng để cải thiện giao tiếp đa văn hóa. Bằng cách nhận thức được những khác biệt văn hóa trong biểu đạt cảm xúc, chúng ta có thể giao tiếp một cách hiệu quả hơn và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn với người từ các nền văn hóa khác nhau.

Ngoài “vui mừng” và “tức giận”, các cảm xúc khác như “buồn bã”, “sợ hãi” và “yêu thương” cũng là những chủ đề nghiên cứu thú vị. Việc so sánh ẩn dụ ý niệm về các cảm xúc này trong các ngôn ngữ khác nhau có thể mang lại những hiểu biết sâu sắc hơn về bản chất của cảm xúc và vai trò của văn hóa trong việc hình thành cách chúng ta cảm nhận và biểu đạt chúng.

Việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu định lượng và phân tích dữ liệu lớn có thể giúp xác định các mẫu ẩn dụ phổ biến và khám phá mối quan hệ giữa ẩn dụ và các yếu tố văn hóa, xã hội. Điều này có thể mang lại những hiểu biết sâu sắc hơn về cách cảm xúc được biểu đạt trong ngôn ngữ.

Nghiên cứu về ẩn dụ ý niệm biểu đạt cảm xúc góp phần vào sự phát triển của ngôn ngữ học tri nhận bằng cách cung cấp những bằng chứng thực nghiệm về cách tư duy và ngôn ngữ tương tác với nhau. Điều này có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của ngôn ngữ và vai trò của nó trong việc hình thành nhận thức và trải nghiệm của con người.