Tổng quan nghiên cứu

Tai biến mạch máu não (TBMMN) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu, với tỷ lệ mắc từ 500-800/100.000 dân theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tại Việt Nam, tỷ lệ hiện mắc dao động từ 104/100.000 dân tại Hà Nội đến 409/100.000 dân tại thành phố Hồ Chí Minh. TBMMN để lại nhiều di chứng vận động nghiêm trọng, trong đó có đến 92,96% người bệnh (NB) bị ảnh hưởng vận động, 50% phụ thuộc vào người khác trong sinh hoạt hàng ngày. Phục hồi chức năng vận động, đặc biệt là tập vận động thụ động, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì tầm vận động khớp, ngăn ngừa biến chứng như teo cơ, co cứng, co rút và giúp NB phục hồi nhanh hơn.

Nghiên cứu tập trung đánh giá mức độ tuân thủ quy trình tập vận động thụ động cho NB bị TBMMN giai đoạn liệt mềm nửa người hoàn toàn tại Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Hà Tĩnh năm 2019. Mục tiêu chính là mô tả thực trạng tuân thủ quy trình của kỹ thuật viên (KTV) và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc tuân thủ này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 01/2019 đến tháng 06/2019, với 105 lượt quan sát tập vận động thụ động do 21 KTV thực hiện.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng phục hồi chức năng cho NB TBMMN, góp phần giảm thiểu tàn tật và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Đồng thời, nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp quản lý, đào tạo và cải tiến quy trình kỹ thuật tại bệnh viện và các cơ sở y tế tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết quản lý y tế và 6 cấu phần của tổ chức y tế theo WHO, tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ quy trình kỹ thuật trong phục hồi chức năng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết tuân thủ quy trình kỹ thuật y tế: Nhấn mạnh vai trò của việc tuân thủ các bước kỹ thuật chuẩn trong chăm sóc và điều trị người bệnh nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn.

  2. Mô hình quản lý chất lượng dịch vụ y tế: Bao gồm các yếu tố về văn bản hướng dẫn, đào tạo, giám sát, cơ sở vật chất, nhân lực và đặc điểm người bệnh ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện kỹ thuật.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: tai biến mạch máu não, tập vận động thụ động, phục hồi chức năng vận động, tuân thủ quy trình kỹ thuật, kỹ thuật viên phục hồi chức năng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Định lượng: 105 lượt quan sát thực hiện tập vận động thụ động cho NB TBMMN do 21 KTV tại Bệnh viện Y học cổ truyền Hà Tĩnh thực hiện.
    • Định tính: Phỏng vấn sâu 5 cán bộ lãnh đạo và trưởng khoa, thảo luận nhóm với 8 KTV.

  • Phương pháp chọn mẫu:

    • Định lượng: Chọn mẫu thuận tiện 21 KTV, mỗi KTV được quan sát 5 lần. Người bệnh được chọn ngẫu nhiên đơn trong từng đợt tập.
    • Định tính: Chọn mẫu có chủ đích các cán bộ liên quan và ngẫu nhiên KTV tham gia thảo luận nhóm.

  • Phương pháp phân tích:

    • Định lượng: Sử dụng phần mềm SPSS 18 để phân tích mô tả tần số, tỷ lệ và kiểm định chi bình phương (χ2) hoặc Fisher’s exact test với mức ý nghĩa p<0,05.
    • Định tính: Phân tích nội dung, mã hóa và trích dẫn theo chủ đề.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 02/2019 đến tháng 06/2019, phân tích và báo cáo kết quả trong năm 2019.

  • Cỡ mẫu: Tính toán dựa trên công thức ước lượng tỷ lệ với sai số 10%, cỡ mẫu định lượng là 105 lượt quan sát.

  • Tiêu chuẩn đánh giá tuân thủ: Dựa trên 30 tiêu chí quy trình tập vận động thụ động, mỗi tiêu chí đạt 1 điểm, tổng điểm 30 điểm. Tuân thủ được đánh giá qua ba tiêu chí chính: điểm đánh giá quy trình, tuân thủ trình tự các bước và thời gian tập tối thiểu 35 phút.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tuân thủ quy trình tập vận động thụ động: Trong 105 lượt quan sát, có 95,24% lượt NB được tuân thủ trình tự các bước tập vận động thụ động. Tuy nhiên, chỉ có 45,71% lượt NB được tuân thủ thời gian tập từ 35 phút trở lên, và tỷ lệ tuân thủ đầy đủ các kỹ thuật tập chỉ đạt 19,05%. Tỷ lệ tuân thủ quy trình chung là 19,05%.

  2. Yếu tố cá nhân KTV ảnh hưởng đến tuân thủ:

    • Giới tính: KTV nam có tỷ lệ tuân thủ 50%, cao hơn 5,33 lần so với KTV nữ (15,79%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05).
    • Thâm niên công tác: KTV có thâm niên từ 15 năm trở lên có tỷ lệ tuân thủ 37,14%, cao gấp 5,32 lần so với người có thâm niên dưới 15 năm (p<0,05).

  3. Yếu tố quản lý và điều hành:

    • Quy trình kỹ thuật chưa cụ thể, chưa phù hợp với thực tế bệnh viện.
    • Công tác kiểm tra, giám sát chưa hiệu quả, thiếu quy định khen thưởng và xử lý vi phạm.
    • Cơ sở hạ tầng và trang thiết bị chưa đồng bộ, không phù hợp với yêu cầu kỹ thuật.

  4. Yếu tố người bệnh: NB TBMMN thường có rối loạn tâm lý, tinh thần, mức độ phối hợp kém với KTV trong quá trình tập luyện, ảnh hưởng tiêu cực đến việc tuân thủ quy trình.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mặc dù phần lớn KTV tuân thủ trình tự các bước tập vận động thụ động, nhưng tỷ lệ tuân thủ đầy đủ kỹ thuật và thời gian tập còn thấp, chỉ đạt khoảng 19%. Điều này phản ánh sự thiếu đồng bộ giữa quy trình lý thuyết và thực tiễn tại bệnh viện, cũng như ảnh hưởng của các yếu tố cá nhân và quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong nước về tuân thủ quy trình kỹ thuật y tế khác như tiêm an toàn, rửa tay thường quy, tỷ lệ tuân thủ cũng thường không đạt mức tối ưu, cho thấy đây là vấn đề phổ biến trong lĩnh vực y tế. Việc KTV nam và có thâm niên cao tuân thủ tốt hơn có thể do kinh nghiệm và sự tự tin trong thực hiện kỹ thuật.

Các biểu đồ minh họa mức độ tuân thủ từng bước tập vận động chi trên và chi dưới cho thấy tỷ lệ tuân thủ các bước kỹ thuật chi tiết rất cao (trên 90%), nhưng thời gian tập và tuân thủ toàn bộ quy trình còn hạn chế. Điều này cho thấy cần tập trung cải thiện quản lý thời gian và giám sát thực hiện.

Yếu tố quản lý như thiếu quy trình cụ thể, giám sát chưa chặt chẽ và cơ sở vật chất chưa phù hợp là những nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả tuân thủ. Đồng thời, đặc điểm tâm lý người bệnh cũng là thách thức trong việc duy trì sự phối hợp trong tập luyện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và cập nhật quy trình kỹ thuật cụ thể: Bệnh viện cần xây dựng quy trình tập vận động thụ động chi tiết, phù hợp với điều kiện thực tế và đặc điểm người bệnh, đảm bảo dễ hiểu và dễ thực hiện cho KTV. Thời gian hoàn thành dự kiến trong 6 tháng, do phòng chuyên môn phối hợp với tổ phục hồi chức năng thực hiện.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực KTV: Tổ chức các khóa đào tạo liên tục, tập huấn kỹ thuật và quản lý thời gian cho KTV, đặc biệt chú trọng KTV nữ và người có thâm niên thấp. Thời gian đào tạo định kỳ 6 tháng/lần, do bệnh viện phối hợp với các trường đào tạo chuyên ngành thực hiện.

  3. Cải thiện công tác giám sát và đánh giá tuân thủ: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, có chế độ khen thưởng và xử lý vi phạm rõ ràng nhằm nâng cao trách nhiệm cá nhân. Thực hiện hàng quý, do ban giám đốc và phòng điều dưỡng phối hợp triển khai.

  4. Nâng cấp cơ sở hạ tầng và trang thiết bị: Đầu tư bàn ghế, dụng cụ tập luyện phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi cho KTV thực hiện đúng tư thế và quy trình. Kế hoạch thực hiện trong vòng 1 năm, do phòng kế hoạch tổng hợp và tài chính thực hiện.

  5. Tăng cường tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho người bệnh: Phối hợp với chuyên viên tâm lý và nhân viên y tế hướng dẫn, động viên NB phối hợp trong quá trình tập luyện, nâng cao hiệu quả phục hồi. Thực hiện liên tục, do tổ phục hồi chức năng và điều dưỡng đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Nhận diện các điểm yếu trong quản lý kỹ thuật phục hồi chức năng, từ đó xây dựng chính sách, quy trình và kế hoạch đào tạo phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.

  2. Kỹ thuật viên phục hồi chức năng và điều dưỡng: Nắm bắt các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình tập vận động thụ động, hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ để cải thiện kỹ năng và thái độ làm việc.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên y tế công cộng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực phục hồi chức năng, đồng thời cập nhật kiến thức về quản lý chất lượng kỹ thuật y tế.

  4. Chính sách y tế và cơ quan quản lý ngành y tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình đào tạo chuẩn hóa kỹ thuật viên phục hồi chức năng, đồng thời hoàn thiện các quy định, hướng dẫn kỹ thuật phù hợp với thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc tuân thủ quy trình tập vận động thụ động lại quan trọng?
    Tuân thủ quy trình giúp đảm bảo kỹ thuật được thực hiện đúng cách, duy trì tầm vận động khớp, ngăn ngừa biến chứng như teo cơ, co cứng, và tăng hiệu quả phục hồi chức năng cho người bệnh.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến việc tuân thủ quy trình của kỹ thuật viên?
    Yếu tố cá nhân như giới tính và thâm niên công tác có ảnh hưởng lớn; KTV nam và có thâm niên trên 15 năm có tỷ lệ tuân thủ cao hơn đáng kể so với nhóm còn lại.

  3. Làm thế nào để cải thiện thời gian tập vận động thụ động cho người bệnh?
    Cần tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng quản lý thời gian cho KTV, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện đầy đủ thời gian tập theo quy định.

  4. Người bệnh có thể phối hợp như thế nào để nâng cao hiệu quả tập vận động?
    Người bệnh cần được tư vấn, giải thích rõ mục đích và lợi ích của tập luyện, đồng thời được hỗ trợ tâm lý để tăng sự phối hợp tích cực trong quá trình tập.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Kết quả và khuyến nghị có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của các bệnh viện khác nhằm nâng cao chất lượng phục hồi chức năng cho NB TBMMN.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả thực trạng tuân thủ quy trình tập vận động thụ động cho NB TBMMN tại Bệnh viện Y học cổ truyền Hà Tĩnh với tỷ lệ tuân thủ đầy đủ kỹ thuật chỉ đạt 19,05%.
  • Các yếu tố cá nhân KTV như giới tính và thâm niên công tác có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ tuân thủ.
  • Yếu tố quản lý, điều hành và cơ sở vật chất chưa phù hợp là nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả tuân thủ quy trình.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về xây dựng quy trình, đào tạo, giám sát và cải thiện cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng phục hồi chức năng.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng và áp dụng các giải pháp trong thực tế để cải thiện kết quả phục hồi chức năng cho NB TBMMN.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và bệnh viện nên triển khai đánh giá thực trạng tuân thủ quy trình kỹ thuật phục hồi chức năng, đồng thời áp dụng các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.