Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng. Quản trị rủi ro tài chính trở thành một vấn đề cấp thiết nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Theo báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Xây dựng số 6 trong giai đoạn 2017-2019, chỉ số thanh khoản có xu hướng giảm nhẹ, từ 4.2 năm 2017 xuống còn khoảng 2.6 năm 2019, cho thấy tiềm ẩn những khó khăn về tài chính. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp quản trị rủi ro tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo an ninh doanh nghiệp cho Công ty Cổ phần Xây dựng số 6 trong giai đoạn 2020-2025, với phạm vi nghiên cứu tập trung tại công ty này và dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2017-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc nhận diện, đánh giá và xử lý các rủi ro tài chính, góp phần giảm thiểu tổn thất và nâng cao giá trị doanh nghiệp trong ngành xây dựng, vốn có đặc thù rủi ro cao do tính chất phức tạp và biến động của thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản trị rủi ro theo COSO (2004) và tiêu chuẩn ISO 31000 (2009). Theo COSO, quản trị rủi ro là một quá trình liên tục, được thực hiện bởi ban giám đốc và nhân viên nhằm xác định, đánh giá và kiểm soát các rủi ro trong phạm vi khẩu vị rủi ro của doanh nghiệp. ISO 31000 định nghĩa rủi ro là tác động của sự không chắc chắn đến mục tiêu của tổ chức, nhấn mạnh việc quản lý rủi ro phải dựa trên nguyên tắc và hướng dẫn toàn diện. Các khái niệm chính bao gồm: rủi ro tài chính (bao gồm rủi ro tín dụng, thanh khoản, lãi suất, đòn bẩy tài chính), quản trị rủi ro tài chính (quy trình nhận diện, đánh giá, xử lý và theo dõi rủi ro), và an ninh doanh nghiệp (bao gồm an toàn, ổn định và phát triển bền vững). Mô hình ma trận SWOT cũng được sử dụng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của công ty trong quản trị rủi ro tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập qua các báo cáo tài chính, tài liệu khoa học trong và ngoài nước, cùng các văn bản pháp luật liên quan đến quản trị rủi ro tài chính. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát bằng phiếu hỏi với thang đo Likert 5 điểm, phát ra 110 phiếu và thu về 95 phiếu hợp lệ, tập trung vào ban lãnh đạo, cán bộ và nhân viên Công ty Cổ phần Xây dựng số 6. Cỡ mẫu 80 phiếu được xác định là phù hợp để đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel, kết hợp với các phương pháp so sánh, phân tích SWOT và đánh giá các chỉ số tài chính như hệ số thanh khoản, tỷ lệ nợ, vòng quay vốn kinh doanh, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) và tổng tài sản (ROA). Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019 cho thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình thanh khoản và khả năng thanh toán: Chỉ số thanh khoản của công ty giảm từ 4.2 năm 2017 xuống còn khoảng 2.6 năm 2019, trong khi chỉ số thanh toán nhanh có xu hướng tăng nhẹ, cho thấy vốn lưu động bị ứ đọng và hiệu quả sử dụng vốn chưa cao. Điều này làm tăng nguy cơ rủi ro thanh khoản, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn.

  2. Cơ cấu nguồn vốn và đòn bẩy tài chính: Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu năm 2019 là 4.6, giảm 14% so với năm 2018 nhưng vẫn ở mức cao, tiềm ẩn rủi ro tài chính nghiêm trọng. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính cao làm tăng áp lực trả nợ và chi phí tài chính, ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính của công ty.

  3. Hiệu suất sử dụng vốn và lợi nhuận: Kỳ thu tiền trung bình tăng 16% lên 197 ngày, vòng quay vốn kinh doanh giảm 34%, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn lưu động giảm sút. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu và ROA đều ở mức thấp (khoảng 0.08% và 0.03%), phản ánh hiệu quả kinh doanh còn hạn chế.

  4. Nhận diện và đánh giá rủi ro tài chính: Khảo sát cho thấy hơn 85% người tham gia đồng ý rằng công ty đang đối mặt với các rủi ro tài chính chủ yếu gồm rủi ro tín dụng, thanh khoản, lãi suất và đòn bẩy tài chính. Tuy nhiên, công tác nhận diện và đánh giá rủi ro còn mang tính kinh nghiệm, chưa có quy trình bài bản và thường thực hiện theo chu kỳ năm hoặc quý, chưa kịp thời phát hiện và xử lý rủi ro.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trong quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần Xây dựng số 6 là do thiếu bộ phận chuyên trách và quy trình quản trị rủi ro chưa được thiết lập bài bản. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại Việt Nam và quốc tế, công ty còn thiếu các công cụ phân tích rủi ro hiện đại và chưa áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 31000. Việc chỉ số thanh khoản và vòng quay vốn giảm sút phản ánh sự chậm trễ trong quản lý dòng tiền và tài sản lưu động, làm tăng nguy cơ mất khả năng thanh toán. Các biểu đồ thể hiện xu hướng giảm chỉ số thanh khoản và tăng kỳ thu tiền trung bình sẽ minh họa rõ nét tình trạng này. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tài chính toàn diện, giúp công ty nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm thiểu rủi ro tín dụng và thanh khoản, từ đó đảm bảo an ninh doanh nghiệp và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng phòng quản trị rủi ro tài chính chuyên trách: Thành lập bộ phận quản trị rủi ro tài chính với nhiệm vụ nhận diện, đánh giá và xử lý rủi ro, phối hợp chặt chẽ với phòng Kế hoạch - Tài chính. Mục tiêu giảm tỷ lệ rủi ro tín dụng và thanh khoản xuống dưới 10% trong vòng 2 năm.

  2. Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tài chính: Xây dựng và triển khai quy trình quản trị rủi ro theo chuẩn mực quốc tế ISO 31000, bao gồm các bước đặt mục tiêu, nhận diện, đánh giá, xử lý và theo dõi rủi ro. Thời gian hoàn thành trong 12 tháng, đảm bảo quy trình được áp dụng đồng bộ trên toàn công ty.

  3. Tăng cường công cụ phân tích và báo cáo: Áp dụng các phần mềm quản lý tài chính hiện đại để theo dõi chỉ số thanh khoản, vòng quay vốn và các rủi ro tài chính khác theo thời gian thực. Mục tiêu nâng cao độ chính xác và kịp thời trong báo cáo rủi ro, giảm thời gian phản hồi xuống dưới 1 tuần.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị rủi ro tài chính cho cán bộ quản lý và nhân viên liên quan, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng xử lý rủi ro. Kế hoạch đào tạo định kỳ hàng năm, với ít nhất 80% nhân sự tham gia.

  5. Tăng cường phối hợp nội bộ: Thiết lập cơ chế phối hợp giữa các phòng ban như Kế hoạch, Tài chính, Kỹ thuật và các đội thi công để chia sẻ thông tin rủi ro và phối hợp xử lý hiệu quả. Mục tiêu giảm thiểu rủi ro phát sinh do thiếu thông tin hoặc xử lý chậm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của quản trị rủi ro tài chính, từ đó xây dựng chiến lược và chính sách phù hợp nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp và phát triển bền vững.

  2. Phòng Kế hoạch - Tài chính và quản trị rủi ro: Cung cấp cơ sở khoa học và công cụ thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác nhận diện, đánh giá và xử lý rủi ro tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, tài chính: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản trị rủi ro tài chính trong ngành xây dựng tại Việt Nam, hỗ trợ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn: Giúp đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tài chính trong doanh nghiệp xây dựng, từ đó đề xuất chính sách hỗ trợ và hướng dẫn doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị rủi ro.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị rủi ro tài chính là gì và tại sao nó quan trọng với doanh nghiệp xây dựng?
    Quản trị rủi ro tài chính là quá trình nhận diện, đánh giá và kiểm soát các rủi ro liên quan đến tài chính nhằm giảm thiểu tổn thất và đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định. Trong ngành xây dựng, do tính chất phức tạp và biến động cao, quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp tránh được các nguy cơ mất khả năng thanh toán và phá sản.

  2. Các loại rủi ro tài chính phổ biến trong doanh nghiệp xây dựng là gì?
    Bao gồm rủi ro tín dụng (không thu hồi được công nợ), rủi ro thanh khoản (thiếu tiền mặt để thanh toán), rủi ro lãi suất (biến động lãi suất vay), và rủi ro đòn bẩy tài chính (sử dụng nợ quá mức). Những rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tài chính và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để nhận diện và đánh giá rủi ro tài chính hiệu quả?
    Doanh nghiệp cần sử dụng các chỉ số tài chính như hệ số thanh khoản, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, vòng quay vốn kinh doanh, kết hợp với khảo sát ý kiến chuyên gia và phân tích SWOT để đánh giá mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra của từng loại rủi ro.

  4. Quy trình quản trị rủi ro tài chính gồm những bước nào?
    Quy trình gồm đặt mục tiêu quản trị rủi ro, nhận diện rủi ro, đánh giá rủi ro, phân loại và xếp hạng rủi ro, xử lý rủi ro, và theo dõi - báo cáo kết quả. Việc thực hiện quy trình này giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt các rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  5. Những giải pháp nào giúp doanh nghiệp xây dựng giảm thiểu rủi ro tài chính?
    Bao gồm thành lập phòng quản trị rủi ro chuyên trách, hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro theo chuẩn quốc tế, áp dụng công nghệ quản lý tài chính hiện đại, đào tạo nhân sự và tăng cường phối hợp nội bộ. Các giải pháp này giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa và ứng phó kịp thời với các rủi ro.

Kết luận

  • Quản trị rủi ro tài chính là yếu tố then chốt giúp Công ty Cổ phần Xây dựng số 6 duy trì sự ổn định và phát triển bền vững trong bối cảnh thị trường xây dựng đầy biến động.
  • Thực trạng cho thấy công ty đang đối mặt với các rủi ro thanh khoản, tín dụng và đòn bẩy tài chính với các chỉ số tài chính phản ánh nhiều điểm cần cải thiện.
  • Quy trình quản trị rủi ro tài chính hiện chưa được triển khai bài bản, thiếu bộ phận chuyên trách và công cụ phân tích hiện đại.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như thành lập phòng quản trị rủi ro, hoàn thiện quy trình, áp dụng công nghệ và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2020-2025, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo an ninh doanh nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tài chính hiệu quả, góp phần phát triển bền vững cho doanh nghiệp xây dựng!