Quản lý và sử dụng đất đai tại Thái Nguyên

Đất đai đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Thái Nguyên. Tốc độ tăng trưởng kinh tế xã hội hàng năm cao, giá trị sản lượng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ chiếm phần lớn trong nền kinh tế cho thấy diện tích đất sử dụng trong các ngành này tăng lên đáng kể đã xâm lấn vào quỹ đất nông nghiệp. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về quy hoạch sử dụng đất Thái Nguyên hợp lý.

Thái Nguyên là tỉnh trung du miền núi nhưng có địa giới tiếp giáp với thủ đô Hà Nội. Từ những năm 60 của thế kỷ trước, Thái Nguyên đã được chọn làm nơi xây dựng khu gang thép Thái Nguyên, luyện kim màu, nhà máy sản xuất giấy… phục vụ cho phát triển kinh tế miền Bắc và cũng là nền tảng cho công nghiệp của tỉnh thực hiện đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Việc phát triển các khu công nghiệp tác động lớn đến biến động đất đai Thái Nguyên.

Theo Tờ trình số 17/TTg ngày 29/4/2009 của UBND tỉnh Thái Nguyên thì đến năm 2020 trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên sẽ có 5 khu công nghiệp với tổng diện tích 1630 ha, 2 tổ hợp khu công nghiệp – đô thị với tổng diện tích 9400 ha (trong đó có 2350 ha khu công nghiệp); 24 cụm công nghiệp với tổng diện tích 1760ha và 5 điểm công nghiệp với tổng diện tích là 48ha. Hậu quả có thể dự báo là môi trường không khí, nước, đất trên địa bàn tỉnh sẽ bị đe dọa, nhất là các khu vực lân cận các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, điểm công nghiệp. Điều này ảnh hưởng đến đất nông nghiệp Thái Nguyên.

Phần lớn các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, điểm công nghiệp hiện có đã và đang được xây dựng trên đất nông nghiệp và lâm nghiệp tại các huyện, thành thị. Do đó đất nông nghiệp, lâm nghiệp tại các địa bàn có khu công nghiệp, cụm công nghiệp, điểm công nghiệp sẽ có biến động cả về số lượng và chất lượng làm ảnh hưởng đến sản xuất nông lâm nghiệp. Cần phải có sự đánh giá đúng thực trạng sử dụng đất hiện nay cũng như chất lượng đất do tác động của sản xuất công nghiệp.

Trong các ngành phi nông nghiệp đất đai có chức năng là cơ sở không gian và vị trí để hoàn thành quá trình lao động, là kho tàng dự trữ. Đối với nông nghiệp đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, các hoạt động sản xuất nông nghiệp đều phải thông qua đất đai. Cần sử dụng đất đúng Quy hoạch sử dụng đất Thái Nguyên.

Về mặt kinh tế, sử dụng đất đai là hệ thống các biện pháp điều hòa mối quan hệ giữa người và đất trong tổ hợp các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác và môi trường. Căn cứ vào nhu cầu của thị trường sẽ phát hiện và quyết định phương hướng chung, mục tiêu sử dụng đất hợp lý nhất phát huy được công dụng tối đa của đất đai nhằm đạt tới hiệu ích sinh thái kinh tế xã hội cao. Cần đảm bảo Hiệu quả sử dụng đất Thái Nguyên.

Quá trình phát triển kinh tế xã hội: khi kinh tế xã hội phát triển mạnh cùng với sự bùng nổ của dân số sẽ làm cho mối quan hệ giữa người và đất ngày càng căng thẳng, và những sai lầm của con người trong quá trình sử dụng đất đã dẫn đến hủy hoại môi trường đất. Cần tăng cường giám sát để ngăn chặn tình trạng Phân lô bán nền Thái Nguyên.

Năm 2008, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 29/2008/NĐ-CP quy định về thành lập, hoạt động, chính sách và quản lý nhà nước đối với khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế, trong đó quy định thống nhất hoạt động của các khu công nghiệp trên lĩnh vực theo hướng đẩy mạnh phân cấp quản lý cho Ban quản lý các khu công nghiệp. Nghị định đã góp phần đổi mới sâu sắc về thể chế, môi trường đầu tư kinh doanh cùng quá trình hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ sau khi Việt Nam gia nhập WTO.

Các khu công nghiệp do Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập có cơ sở hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, thuận tiện nhưng tốc độ lấp đầy chậm, không thu hút được các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bởi suất đầu tư cao, cho nên các doanh nghiệp Việt Nam với tài chính có hạn rất khó thuê ở các khu công nghiệp này. Các khu công nghiệp do UBND tỉnh cấp quyết định và hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thì tốc độ lấp đầy nhanh nhưng không thể thành lập nhiều do ngân sách địa phương hạn hẹp.

Quá trình phát triển khu công nghiệp cũng đã nảy sinh một số vấn đề như gia tăng về số lượng không tỷ lệ thuận với tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp. Trong 3 năm gần đây, tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp giảm trung bình 4%/năm. Qua khảo sát tại một số khu công nghiệp cho thấy, các khu công nghiệp do Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập có cơ sở hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, thuận tiện nhưng tốc độ lấp đầy chậm, không thu hút được các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bởi suất đầu tư cao. Cần có giải pháp đồng bộ để khắc phục.

Tuy nhiên công tác quản lý đất đai trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế, tồn tại cần tháo gỡ như tài nguyên đất chưa được khai thác đầy đủ, đất đai để hoang hóa, lãng phí, tình trạng tổ chức cá nhân vi phạm luật về đất đai vẫn còn xảy ra ở tất cả các địa phương trong tỉnh. Dự báo về nhu cầu sử dụng đất đai chưa sát với thực tế phát triển kinh tế xã hội nên quy hoạch thường xuyên phải điều chỉnh.

Hệ thống hồ sơ địa chính chưa đầy đủ, không đồng bộ, thiếu thông tin, việc đo đạc bản đồ chưa đồng bộ, chưa gắn với thực hiện đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nguồn kinh phí cấp cho phục vụ công tác quản lý nhà nước về đất đai chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Thái Nguyên đã tiến hành các đợt thanh tra sử dụng đất đai ở nhiều đơn vị. Kết quả cho thấy có đơn vị sử dụng đất tốt, có hiệu quả, còn đơn vị sử dụng đất sai mục đích. Qua thanh tra, các đoàn thanh tra đã kiến nghị thu hồi đất của đơn vị với diện tích. Một số doanh nghiệp sau khi thanh tra đã có hướng khắc phục những sai phạm để sử dụng đất có hiệu quả hơn như đầu tư để khắc phục ô nhiễm môi trường. Cần tăng cường công tác thanh tra và xử lý nghiêm các vi phạm Luật đất đai Thái Nguyên.

Ứng dụng công nghệ GIS và các nền tảng số để tạo ra một hệ thống thông tin đất đai toàn diện, dễ dàng truy cập, và cập nhật liên tục. Điều này giúp cải thiện quá trình ra quyết định, tăng cường tính minh bạch, và giảm thiểu rủi ro tranh chấp.

Áp dụng các phương pháp quy hoạch tiên tiến, xem xét yếu tố môi trường, xã hội, và kinh tế để đảm bảo sử dụng đất một cách hợp lý và bền vững. Ưu tiên các dự án phát triển xanh, tiết kiệm năng lượng, và thân thiện với môi trường.

Khuyến khích sự tham gia của người dân và các tổ chức xã hội trong quá trình quy hoạch, quản lý, và sử dụng đất đai. Tổ chức các buổi tham vấn cộng đồng, tạo ra các cơ chế phản hồi hiệu quả, và đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.