## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, vai trò của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trở nên vô cùng quan trọng. Tại tỉnh Bắc Giang, các doanh nghiệp FDI không chỉ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn đóng góp đáng kể vào nguồn thu ngân sách nhà nước. Giai đoạn 2017-2019, tổng thu ngân sách từ các doanh nghiệp FDI tại Cục Thuế tỉnh Bắc Giang có sự biến động rõ nét, với thuế giá trị gia tăng (GTGT) đạt khoảng 137 tỷ đồng năm 2017, giảm nhẹ 1,2% năm 2018 và tăng 2,5% năm 2019. Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) có sự biến động mạnh hơn, giảm 21,8% năm 2018 nhưng tăng 217% năm 2019, đạt mức 130 tỷ đồng. 

Tuy nhiên, công tác quản lý thu thuế đối với các doanh nghiệp FDI vẫn còn nhiều thách thức do tính đa dạng và phức tạp của các doanh nghiệp này, cùng với những hạn chế trong chính sách và bộ máy quản lý thuế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp FDI trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý thuế tại Cục Thuế tỉnh Bắc Giang, bao gồm công tác tuyên truyền, đăng ký, kê khai, nộp thuế, thanh tra, kiểm tra và quản lý nợ thuế. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương và cơ quan thuế nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý thuế hiện đại và mô hình quản lý thuế theo hệ thống tự khai, tự nộp (Self-Assessment System - SAS). Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

- **Lý thuyết quản lý thuế hành chính**: Nhấn mạnh vai trò của cơ quan thuế trong việc tổ chức, điều hành và giám sát quá trình thu thuế nhằm đảm bảo người nộp thuế thực hiện đúng nghĩa vụ.
- **Mô hình quản lý thuế theo chức năng**: Bao gồm các nội dung quản lý như lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện thu, thanh tra kiểm tra và quản lý nợ thuế.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng được sử dụng gồm: quản lý thuế, doanh nghiệp FDI, thuế GTGT, thuế TNDN, mã số thuế, thanh tra kiểm tra thuế, cưỡng chế nợ thuế.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát sơ cấp. 

- **Nguồn dữ liệu thứ cấp**: Bao gồm các văn bản pháp luật về thuế, báo cáo công tác quản lý thuế của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017-2019, các tài liệu chuyên ngành và số liệu thống kê từ Tổng cục Thuế.
- **Thu thập số liệu sơ cấp**: Khảo sát 40 giám đốc doanh nghiệp FDI và 40 cán bộ thuế quản lý trực tiếp doanh nghiệp FDI tại 3 phòng Thanh tra - Kiểm tra của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu.
- **Phân tích số liệu**: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp, trình bày số liệu; phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động và hiệu quả quản lý thuế qua các năm; phân tích định tính để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, phù hợp với dữ liệu thu thập và thực trạng quản lý thuế tại địa phương.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Tăng trưởng số lượng và quy mô doanh nghiệp FDI**: Tỷ trọng doanh nghiệp FDI trên tổng số doanh nghiệp tại Bắc Giang tăng từ 5,8% năm 2017 lên 6,1% năm 2019. Quy mô vốn của doanh nghiệp FDI chiếm trên 44,7% tổng vốn đăng ký, cho thấy quy mô lớn hơn nhiều so với doanh nghiệp trong nước.

2. **Biến động thu ngân sách từ doanh nghiệp FDI**: Thuế GTGT giảm nhẹ 1,2% năm 2018 nhưng tăng 2,5% năm 2019 so với năm 2017. Thuế TNDN giảm 21,8% năm 2018 nhưng tăng mạnh 217% năm 2019. Tổng thu ngân sách từ doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng tăng từ 12,15% năm 2017 lên 15,88% năm 2019.

3. **Hiệu quả công tác quản lý thuế**: Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế được đánh giá tích cực với nhiều đợt tập huấn và hội nghị đối thoại. Tuy nhiên, công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế do nguồn lực mỏng và quy trình chưa đồng bộ, dẫn đến tỷ lệ nợ thuế còn cao, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách.

4. **Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế**: Bao gồm yếu tố khách quan như tình hình kinh tế xã hội, chính sách pháp luật và sự phối hợp giữa các cơ quan; yếu tố chủ quan như quy trình quản lý, hệ thống công nghệ thông tin và trình độ cán bộ thuế.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự phát triển nhanh chóng của doanh nghiệp FDI tại Bắc Giang tạo áp lực lớn lên công tác quản lý thuế. Sự biến động mạnh của thuế TNDN phản ánh tính không ổn định trong hoạt động sản xuất kinh doanh và khả năng tuân thủ pháp luật thuế của doanh nghiệp. So với các nghiên cứu tại các tỉnh khác như Phú Thọ và Đà Nẵng, Bắc Giang còn nhiều hạn chế trong công tác thanh tra, kiểm tra và quản lý nợ thuế, do đó cần tăng cường nguồn lực và cải tiến quy trình quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện sự biến động thu ngân sách theo năm và bảng phân tích tỷ lệ nợ thuế trên tổng thu thuế để minh họa hiệu quả quản lý thuế. Việc nâng cao ý thức tự giác của người nộp thuế và áp dụng công nghệ thông tin hiện đại là yếu tố then chốt để cải thiện hiệu quả quản lý.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Hoàn thiện bộ máy quản lý thuế**: Tinh gọn tổ chức, tăng cường đào tạo nâng cao trình độ cán bộ thuế, đặc biệt là kỹ năng thanh tra, kiểm tra nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế. Thời gian thực hiện: 2021-2023; Chủ thể: Cục Thuế tỉnh Bắc Giang phối hợp Tổng cục Thuế.

2. **Đổi mới công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế**: Tăng cường các chương trình đào tạo, hội nghị đối thoại, sử dụng đa dạng kênh truyền thông để nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp FDI. Mục tiêu tăng tỷ lệ tuân thủ tự nguyện lên trên 90% trong 3 năm tới.

3. **Hiện đại hóa công tác quản lý đăng ký, khai thuế và nộp thuế**: Áp dụng hệ thống công nghệ thông tin tiên tiến, triển khai khai thuế điện tử, nộp thuế qua ngân hàng nhằm giảm thiểu thủ tục hành chính và tăng tính minh bạch. Thời gian: 2021-2022; Chủ thể: Cục Thuế và các đơn vị công nghệ.

4. **Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát tuân thủ pháp luật thuế**: Xây dựng kế hoạch thanh tra dựa trên phân tích rủi ro, xử lý nghiêm các vi phạm để nâng cao tính răn đe. Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ thuế xuống dưới 10% trong 5 năm.

5. **Tăng cường công tác đôn đốc thu và quản lý nợ thuế**: Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để thực hiện các biện pháp cưỡng chế thu hồi nợ thuế, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong việc gia hạn, khoanh nợ hợp lý nhằm đảm bảo nguồn thu ổn định.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Cơ quan quản lý thuế và cán bộ thuế**: Nâng cao hiểu biết về thực trạng và giải pháp quản lý thuế đối với doanh nghiệp FDI, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý tại địa phương.

2. **Doanh nghiệp FDI và các nhà đầu tư nước ngoài**: Hiểu rõ các quy định pháp luật thuế, quyền lợi và nghĩa vụ, giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa nghĩa vụ thuế.

3. **Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công**: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. **Cơ quan chính quyền địa phương và các tổ chức xúc tiến đầu tư**: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ, tạo môi trường đầu tư thuận lợi, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý thuế trên địa bàn.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Quản lý thuế đối với doanh nghiệp FDI có điểm gì khác biệt so với doanh nghiệp trong nước?**  
Doanh nghiệp FDI có quy mô vốn lớn, hoạt động đa ngành nghề và chịu ảnh hưởng bởi các cam kết quốc tế, do đó công tác quản lý thuế cần chú trọng đến tính minh bạch, tuân thủ pháp luật quốc tế và xử lý các hành vi chuyển giá, trốn thuế.

2. **Tại sao thuế TNDN của doanh nghiệp FDI tại Bắc Giang biến động mạnh trong giai đoạn 2017-2019?**  
Nguyên nhân chính là do biến động trong hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng của môi trường kinh tế và chính sách thuế, cùng với việc doanh nghiệp có thể sử dụng các biện pháp kế toán để giảm số thuế phải nộp.

3. **Các biện pháp nào giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế?**  
Bao gồm cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường thanh tra kiểm tra, nâng cao trình độ cán bộ thuế và đẩy mạnh tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế.

4. **Làm thế nào để giảm tỷ lệ nợ thuế của doanh nghiệp FDI?**  
Cần phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và các cơ quan chức năng trong việc đôn đốc, cưỡng chế nợ thuế, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong việc gia hạn và khoanh nợ hợp lý.

5. **Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý thuế hiện nay là gì?**  
Công nghệ thông tin giúp đơn giản hóa thủ tục, nâng cao tính minh bạch, giảm chi phí quản lý và tăng cường khả năng giám sát, phát hiện vi phạm thuế kịp thời.

## Kết luận

- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp FDI tại Bắc Giang, đồng thời đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế giai đoạn 2017-2019.  
- Phát hiện sự tăng trưởng về số lượng và quy mô doanh nghiệp FDI, cùng với biến động thu ngân sách từ các doanh nghiệp này.  
- Xác định các nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thuế, từ đó đề xuất các giải pháp đồng bộ, thiết thực.  
- Giải pháp tập trung vào hoàn thiện bộ máy quản lý, đổi mới công tác tuyên truyền, hiện đại hóa thủ tục hành chính, tăng cường thanh tra kiểm tra và quản lý nợ thuế.  
- Đề nghị các cơ quan chức năng và doanh nghiệp phối hợp chặt chẽ để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần phát triển kinh tế bền vững của tỉnh Bắc Giang.

**Hành động tiếp theo:** Cục Thuế tỉnh Bắc Giang cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2021-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách phù hợp với thực tiễn và xu hướng hội nhập quốc tế. Các doanh nghiệp FDI cần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế để góp phần xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, công bằng.

**Hãy hành động ngay để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và phát triển kinh tế bền vững tại Bắc Giang!**