Tổng quan nghiên cứu

Quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng, với diện tích tự nhiên khoảng 46,52 km² và dân số gần 48 nghìn người, là một trong những trung tâm du lịch biển quan trọng của miền Bắc Việt Nam. Với vị trí địa lý thuận lợi, ba mặt giáp biển, cùng hệ thống giao thông đa dạng gồm đường bộ, đường thủy, đường sắt và sân bay gần kề, Đồ Sơn sở hữu nhiều tiềm năng phát triển du lịch bền vững. Tài nguyên thiên nhiên phong phú như bãi biển đẹp, rừng thông thơ mộng, cùng các di tích lịch sử văn hóa đặc sắc như Bến K15 – điểm xuất phát đường Hồ Chí Minh trên biển, tạo nên sức hút lớn đối với du khách trong và ngoài nước.

Tuy nhiên, hoạt động du lịch tại Đồ Sơn trong giai đoạn 2010-2017 còn nhiều hạn chế về chất lượng sản phẩm, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, và công tác quản lý nhà nước (QLNN) chưa thực sự hiệu quả. Tỷ trọng ngành du lịch – dịch vụ chiếm khoảng 46,9% trong cơ cấu kinh tế quận, với tốc độ tăng trưởng bình quân 15-19% trong thập kỷ qua, cho thấy du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn nhưng vẫn cần được nâng cao hơn nữa.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng QLNN về du lịch trên địa bàn quận Đồ Sơn, chỉ ra những kết quả và hạn chế, từ đó đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện nhằm thúc đẩy phát triển du lịch bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế – xã hội của địa phương trong giai đoạn đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước về du lịch tại quận Đồ Sơn trong giai đoạn 2010-2017, với ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách và nâng cao năng lực quản lý địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển du lịch bền vững. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước về du lịch: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng chính sách, pháp luật, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch, tổ chức bộ máy quản lý và kiểm soát hoạt động du lịch nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững và hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường.

  2. Mô hình phát triển du lịch bền vững: Tập trung vào cân bằng giữa phát triển kinh tế du lịch, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hạ tầng kỹ thuật phục vụ du lịch.

Các khái niệm chính bao gồm: du lịch, hoạt động du lịch, quản lý nhà nước về du lịch, phát triển du lịch bền vững, nguồn nhân lực du lịch, và công tác kiểm tra, giám sát trong quản lý nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê kinh tế – xã hội của quận Đồ Sơn giai đoạn 2010-2017; các văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến quản lý du lịch; báo cáo, tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước; khảo sát thực địa tại các điểm du lịch, khách sạn, khu vui chơi giải trí trên địa bàn.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh các chỉ số phát triển du lịch qua các năm; phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quản lý nhà nước về du lịch; phương pháp so sánh với các địa phương có mô hình quản lý du lịch thành công như Quảng Ninh, Đà Nẵng; phương pháp khảo sát thực địa nhằm thu thập ý kiến từ các bên liên quan.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát trực tiếp tại 5 khu du lịch trọng điểm, 10 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch, và phỏng vấn 15 cán bộ quản lý nhà nước về du lịch tại quận Đồ Sơn. Lý do lựa chọn phương pháp phân tích đa chiều nhằm đảm bảo tính khách quan, toàn diện và khả năng áp dụng thực tiễn cao.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2018; khảo sát thực địa và phỏng vấn từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2018; tổng hợp, viết báo cáo và hoàn thiện luận văn trong tháng 7 và 8 năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng du lịch ổn định nhưng chưa tương xứng tiềm năng: Tốc độ tăng trưởng bình quân ngành du lịch quận Đồ Sơn giai đoạn 2010-2017 đạt khoảng 15-19%/năm, đóng góp 46,9% vào cơ cấu kinh tế quận. Tuy nhiên, so với tiềm năng tự nhiên và vị trí địa lý thuận lợi, mức tăng trưởng này còn khiêm tốn.

  2. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa đồng bộ: Hệ thống giao thông, điện, nước, mạng lưới thông tin được đầu tư nhưng chưa đồng bộ và hiện đại. Các khu du lịch lớn như Khu du lịch Quốc tế Hòn Dấu, Doson Casino, Sân Gôn Đồ Sơn vẫn chưa phát huy hết công suất do thiếu liên kết sản phẩm và dịch vụ. Tỷ lệ cơ sở lưu trú đạt chuẩn quốc tế chiếm chưa đến 30%.

  3. Nguồn nhân lực du lịch còn hạn chế: Đội ngũ lao động ngành du lịch thiếu kỹ năng chuyên môn và ngoại ngữ, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch quốc tế. Chỉ khoảng 40% nhân lực được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp.

  4. Công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập: Việc xây dựng quy hoạch, chính sách phát triển du lịch chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý. Công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về du lịch còn lỏng lẻo, chưa nghiêm minh. Việc thu hút đầu tư và xúc tiến quảng bá chưa hiệu quả, dẫn đến sức cạnh tranh sản phẩm du lịch thấp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có quy hoạch phát triển du lịch bền vững, thiếu đánh giá tác động môi trường trong các dự án đầu tư, và chính sách quản lý chưa kịp thời đổi mới. So sánh với các địa phương như Quảng Ninh và Đà Nẵng, nơi có tốc độ tăng trưởng khách du lịch quốc tế đạt trên 20%/năm và doanh thu du lịch tăng bình quân trên 30%, Đồ Sơn còn nhiều dư địa để cải thiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khách du lịch, bảng so sánh tỷ lệ cơ sở lưu trú đạt chuẩn, và biểu đồ phân bổ nguồn nhân lực theo trình độ đào tạo. Việc nâng cao chất lượng quản lý nhà nước sẽ tạo môi trường pháp lý ổn định, thu hút đầu tư hiệu quả, đồng thời bảo vệ tài nguyên du lịch và môi trường, góp phần phát triển du lịch bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch bền vững: Xây dựng và công bố quy hoạch chi tiết phát triển du lịch đến năm 2030, đảm bảo cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và văn hóa địa phương. Chủ thể thực hiện: UBND quận Đồ Sơn phối hợp Sở Du lịch Hải Phòng. Thời gian: 2019-2020.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng phục vụ, ngoại ngữ, quản lý du lịch cho cán bộ và lao động ngành du lịch. Chủ thể: Phòng Du lịch, các trường đào tạo nghề du lịch. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn lên 70% vào năm 2022.

  3. Đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch: Tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông, điện, nước, hệ thống xử lý nước thải, nâng cấp cơ sở lưu trú và các điểm vui chơi giải trí. Chủ thể: UBND quận, các nhà đầu tư tư nhân. Thời gian: 2019-2025.

  4. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và xử lý vi phạm: Xây dựng hệ thống kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm minh các vi phạm trong hoạt động du lịch, đảm bảo môi trường du lịch lành mạnh, an toàn. Chủ thể: Phòng Du lịch, Thanh tra quận. Thời gian: Triển khai ngay từ năm 2019.

  5. Đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá du lịch: Tổ chức các chương trình quảng bá hình ảnh du lịch Đồ Sơn trong nước và quốc tế, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với văn hóa địa phương. Chủ thể: Trung tâm Phát triển du lịch quận, Sở Du lịch Hải Phòng. Mục tiêu tăng lượng khách quốc tế lên 30% vào năm 2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp các cấp chính quyền địa phương và thành phố Hải Phòng có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, quy hoạch và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch và dịch vụ: Cung cấp thông tin về thực trạng và định hướng phát triển, giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ.

  3. Các tổ chức đào tạo và nghiên cứu về du lịch: Là tài liệu tham khảo để phát triển chương trình đào tạo, nghiên cứu chuyên sâu về quản lý du lịch và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

  4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về vai trò của du lịch bền vững, khuyến khích sự tham gia tích cực trong bảo vệ tài nguyên và phát triển du lịch địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về du lịch là gì?
    Quản lý nhà nước về du lịch là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm xây dựng chính sách, pháp luật, quy hoạch và tổ chức thực thi nhằm điều chỉnh và phát triển hoạt động du lịch theo hướng bền vững, đảm bảo lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.

  2. Tại sao du lịch Đồ Sơn chưa phát triển tương xứng tiềm năng?
    Nguyên nhân chính là do cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, nguồn nhân lực thiếu chuyên môn, công tác quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan.

  3. Các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch là gì?
    Bao gồm tổ chức đào tạo chuyên sâu, nâng cao kỹ năng ngoại ngữ, nghiệp vụ phục vụ, quản lý du lịch và tăng cường hợp tác với các trường đào tạo chuyên ngành để đáp ứng nhu cầu phát triển du lịch quốc tế.

  4. Làm thế nào để bảo vệ tài nguyên du lịch trong phát triển du lịch bền vững?
    Cần xây dựng quy hoạch phát triển phù hợp, đánh giá tác động môi trường nghiêm ngặt, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm và nâng cao ý thức cộng đồng trong bảo vệ môi trường và di sản văn hóa.

  5. Vai trò của công tác xúc tiến quảng bá du lịch là gì?
    Xúc tiến quảng bá giúp nâng cao nhận diện thương hiệu du lịch địa phương, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, tạo điều kiện cho phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng và tăng doanh thu ngành du lịch.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về du lịch tại quận Đồ Sơn đóng vai trò then chốt trong phát triển ngành du lịch bền vững, góp phần nâng cao kinh tế – xã hội địa phương.
  • Thực trạng phát triển du lịch còn nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và công tác quản lý, chưa khai thác hết tiềm năng tự nhiên và văn hóa.
  • Cần hoàn thiện quy hoạch, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư đồng bộ hạ tầng và tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm.
  • Đẩy mạnh xúc tiến quảng bá và phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng để nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất từ năm 2019, theo dõi đánh giá định kỳ và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm đạt mục tiêu phát triển du lịch bền vững đến năm 2030.

Mời các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu cùng tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để góp phần phát triển du lịch quận Đồ Sơn ngày càng hiệu quả và bền vững.