Tổng quan nghiên cứu

Kinh tế tập thể, đặc biệt là hoạt động hợp tác xã (HTX), đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Tỉnh Thừa Thiên Huế, với dân số gần 1,13 triệu người năm 2019 và tỷ lệ lao động trong khu vực nông lâm ngư nghiệp chiếm 27,6%, có 289 HTX hoạt động trên nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và tín dụng. Mặc dù có nhiều mô hình HTX hoạt động hiệu quả, vẫn còn tồn tại nhiều HTX yếu kém, hoạt động chưa hiệu quả, gây ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của kinh tế tập thể tại địa phương.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động HTX trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2017-2019, nhằm đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước xây dựng chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển HTX, góp phần nâng cao đóng góp của kinh tế tập thể vào GDP tỉnh và quốc gia. Qua đó, tạo nền tảng vững chắc cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn tại Thừa Thiên Huế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và kinh tế hợp tác, trong đó:

  • Lý thuyết kinh tế hợp tác: Nhấn mạnh vai trò của HTX như một tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, hoạt động dựa trên nguyên tắc tự chủ, bình đẳng và dân chủ, nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên.
  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động tác động có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý để đạt mục tiêu nhất định, trong đó nhà nước sử dụng công cụ pháp luật, chính sách để điều tiết hoạt động HTX.
  • Mô hình quản lý nhà nước đối với HTX: Bao gồm các nội dung như ban hành văn bản pháp luật, tổ chức thực hiện, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và hợp tác quốc tế.
  • Khái niệm chính: Hợp tác xã, quản lý nhà nước, kinh tế tập thể, hiệu quả hoạt động HTX, chính sách hỗ trợ HTX.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ quan quản lý nhà nước tỉnh Thừa Thiên Huế như Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Liên minh HTX tỉnh, Cục Thống kê tỉnh, cùng các văn bản pháp luật liên quan.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các HTX đại diện trên địa bàn tỉnh, tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ để khảo sát thực trạng quản lý.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel để xử lý, tổng hợp số liệu; phân tích định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng, so sánh các chỉ tiêu phát triển HTX giai đoạn 2017-2019.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019 để đánh giá thực trạng, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình phát triển HTX: Đến cuối năm 2019, tỉnh có 289 HTX, trong đó 205 HTX nông nghiệp chiếm 70,9%, 45 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp chiếm 15,6%, các HTX khác chiếm phần còn lại. Số lượng HTX tăng khoảng 10% so với giai đoạn trước đó, tuy nhiên hiệu quả hoạt động chưa đồng đều.

  2. Hiệu quả hoạt động HTX: Khoảng 30% HTX hoạt động hiệu quả, cung cấp dịch vụ đầu vào và đầu ra cho thành viên, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế nông thôn. Ngược lại, khoảng 40% HTX còn yếu kém, hoạt động kém hiệu quả, thiếu sự gắn kết giữa thành viên và HTX.

  3. Công tác quản lý nhà nước: Việc phân công quản lý nhà nước còn chồng chéo giữa các sở, ngành; sự phối hợp giữa các cấp, ngành chưa đồng bộ. Có nơi chưa hiểu đúng và đầy đủ các quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012 và các văn bản hướng dẫn, dẫn đến việc triển khai chính sách chưa hiệu quả.

  4. Nguồn lực hỗ trợ: Các chính sách hỗ trợ về vốn, đào tạo, xúc tiến thương mại được triển khai nhưng chưa đồng đều, chưa đáp ứng đủ nhu cầu của HTX. Việc kiểm tra, thanh tra, giám sát còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ năng lực quản lý nhà nước còn yếu, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, cũng như nhận thức chưa đầy đủ về vai trò và chức năng của HTX. So với các tỉnh như Quảng Nam và Bình Định, Thừa Thiên Huế còn thiếu các quy chế phối hợp quản lý và chính sách hỗ trợ đồng bộ. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện cơ chế quản lý, nâng cao năng lực cán bộ quản lý và tăng cường nguồn lực hỗ trợ cho HTX.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố số lượng HTX theo lĩnh vực, bảng so sánh tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả và kém hiệu quả qua các năm, cũng như sơ đồ mô tả cơ cấu quản lý nhà nước hiện tại và đề xuất cải tiến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật: Đẩy mạnh truyền thông về Luật Hợp tác xã và các chính sách liên quan đến HTX nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, thành viên HTX và cộng đồng. Thời gian thực hiện: 2022-2025. Chủ thể: Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp Liên minh HTX tỉnh.

  2. Hoàn thiện cơ chế phối hợp quản lý nhà nước: Xây dựng và ban hành quy chế phối hợp giữa các sở, ngành, cấp huyện, xã trong quản lý HTX, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý và điều hành HTX: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý cho cán bộ quản lý nhà nước và cán bộ HTX, tập trung vào kỹ năng quản lý tài chính, marketing, phát triển sản phẩm. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Sở Nông nghiệp và PTNT, Liên minh HTX.

  4. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật trong hoạt động HTX, đảm bảo minh bạch và hiệu quả. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Sở Kế hoạch và Đầu tư, các cơ quan thanh tra.

  5. Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ: Tăng cường tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại cho HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND tỉnh, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước các cấp: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và PTNT, UBND các huyện, xã có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy chế quản lý HTX phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Liên minh Hợp tác xã và các tổ chức HTX: Giúp nâng cao nhận thức, cải thiện hoạt động quản lý, điều hành và phát triển mô hình HTX hiệu quả, bền vững.

  3. Giảng viên, sinh viên, học viên ngành Quản lý công, Kinh tế nông nghiệp: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập về quản lý nhà nước và phát triển kinh tế tập thể.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia phát triển kinh tế: Cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá, đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế tập thể, HTX tại các tỉnh miền Trung và cả nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước đối với HTX là gì?
    Quản lý nhà nước đối với HTX là hoạt động của các cơ quan nhà nước sử dụng công cụ pháp luật, chính sách để điều chỉnh, hỗ trợ và giám sát hoạt động của HTX nhằm đảm bảo HTX phát triển đúng định hướng và hiệu quả.

  2. Tình hình phát triển HTX tại Thừa Thiên Huế hiện nay ra sao?
    Tỉnh có 289 HTX hoạt động đa dạng lĩnh vực, trong đó 30% HTX hoạt động hiệu quả, còn lại nhiều HTX yếu kém do hạn chế về quản lý và nguồn lực hỗ trợ.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong quản lý HTX là gì?
    Nguyên nhân gồm năng lực cán bộ quản lý còn yếu, sự phối hợp giữa các cơ quan chưa đồng bộ, nhận thức chưa đầy đủ về Luật Hợp tác xã và chính sách hỗ trợ chưa đồng đều.

  4. Các giải pháp chính để nâng cao hiệu quả quản lý HTX là gì?
    Tăng cường tuyên truyền pháp luật, hoàn thiện cơ chế phối hợp quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra, thanh tra và huy động nguồn lực hỗ trợ.

  5. Ai nên sử dụng kết quả nghiên cứu này?
    Các cơ quan quản lý nhà nước, Liên minh HTX, giảng viên, sinh viên ngành quản lý công và các nhà hoạch định chính sách phát triển kinh tế tập thể.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động HTX tại Thừa Thiên Huế giai đoạn 2017-2019.
  • Phát hiện nhiều HTX hoạt động hiệu quả nhưng vẫn còn tỷ lệ lớn HTX yếu kém do hạn chế trong quản lý và hỗ trợ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản lý nhà nước, nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện chính sách hỗ trợ đến năm 2025.
  • Kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở cho các cơ quan quản lý xây dựng chính sách phát triển HTX tại địa phương và các tỉnh miền Trung.
  • Khuyến nghị các cơ quan liên quan triển khai ngay các giải pháp đề xuất để thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể bền vững, góp phần vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.

Hãy tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển HTX tại Thừa Thiên Huế và các địa phương khác.