I. Tổng Quan Quản Lý Nghiên Cứu Khoa Học Sinh Viên FTU
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế tri thức, giáo dục đại học Việt Nam cần đổi mới để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết 29/NQ-TW của Đảng nhấn mạnh đổi mới giáo dục, coi trọng phát triển năng lực và phẩm chất người học. Nghiên cứu khoa học (NCKH) là quốc sách hàng đầu, động lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Các trường đại học cần chú trọng cả đào tạo và NCKH, hình thành năng lực và kỹ năng nghiên cứu cho sinh viên. Hoạt động NCKH của sinh viên và việc quản lý hoạt động NCKH của sinh viên có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong chương trình đào tạo đại học để nâng cao chất lượng đào tạo cho nguồn nhân lực. Bởi vì, hoạt động NCKH không chỉ giúp sinh viên có cơ hội hệ thống hóa các kiến thức đã học, mở rộng kiến thức, mà còn giúp cho sinh viên dần làm quen và tiếp nhận cách học tập mới ở bậc đại học thông qua các phương pháp nghiên cứu và các kỹ năng nghiên cứu được thực hành; giúp sinh viên có điều kiện tiếp xúc với thực tế.
1.1. Vai Trò Của NCKH Trong Đào Tạo Đại Học
NCKH không chỉ là chức năng quan trọng của trường đại học mà còn là điều kiện đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo. Đào tạo không chỉ là truyền đạt kiến thức và kỹ năng chuyên môn mà còn phải hình thành năng lực và kỹ năng nghiên cứu. Điều này giúp sinh viên hoàn thành tốt chương trình đại học, nâng cao chất lượng đào tạo và có khả năng tự học, tự nghiên cứu sau khi tốt nghiệp. Cùng với hoạt động học tập và các hoạt động rèn luyện khác, hoạt động NCKH giúp cho sinh viên hình thành các kỹ năng cần thiết đáp ứng mục tiêu đào tạo về phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học.
1.2. Thực Trạng NCKH Sinh Viên Hiện Nay
Hiện nay, hoạt động NCKH trong sinh viên đại học vẫn chưa được nhiều sinh viên thực sự quan tâm và chưa thể hiện được hết các vai trò của nó nhằm đóng góp vào việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học. Thực tế trong những năm gần đây cho thấy, công tác NCKH của sinh viên đã được lãnh đạo, giảng viên và sinh viên các trường đại học ở Việt Nam quan tâm nhiều hơn trước kia, nhưng theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hoạt động NCKH sinh viên mới chỉ chủ yếu tập trung ở các trường đại học lớn, có không ít trường đại học gần như không có các hoạt động ngoại khóa về NCKH cho sinh viên.
II. Thách Thức Quản Lý Đề Tài NCKH Sinh Viên Đại Học FTU
Mặc dù Đại học Ngoại Thương (FTU) quan tâm và khuyến khích sinh viên tham gia NCKH, vẫn còn một số vấn đề bất cập và hạn chế. Hoạt động NCKH chỉ tập trung ở một số ít sinh viên tích cực. Cơ chế khuyến khích sinh viên tham gia NCKH chưa phù hợp và chưa thực sự tạo được động lực thúc đẩy sinh viên tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu, tỷ lệ sinh viên tham gia NCKH và chất lượng một số công trình NCKH của sinh viên còn thấp; Nguồn lực cho NCKH còn hạn chế; Hầu hết sinh viên lần đầu làm quen với nghiên cứu còn rất bỡ ngỡ và gặp nhiều khó khăn; Hoạt động khoa học ngoại khóa, hội thảo, tọa đàm, xêmina cho sinh viên chưa được tổ chức thường xuyên.
2.1. Hạn Chế Về Cơ Chế Khuyến Khích NCKH
Cơ chế khuyến khích sinh viên tham gia NCKH chưa phù hợp và chưa thực sự tạo được động lực thúc đẩy sinh viên tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu. Tỷ lệ sinh viên tham gia NCKH còn thấp, và chất lượng một số công trình NCKH của sinh viên còn hạn chế. Điều này đòi hỏi cần có những điều chỉnh và cải thiện trong cơ chế khuyến khích để thu hút đông đảo sinh viên tham gia vào hoạt động NCKH.
2.2. Thiếu Nguồn Lực Hỗ Trợ NCKH Sinh Viên
Nguồn lực cho NCKH còn hạn chế. Hầu hết sinh viên lần đầu làm quen với nghiên cứu còn rất bỡ ngỡ và gặp nhiều khó khăn. Hoạt động khoa học ngoại khóa, hội thảo, tọa đàm, xêmina cho sinh viên chưa được tổ chức thường xuyên. Cần tăng cường đầu tư nguồn lực và tổ chức các hoạt động hỗ trợ để giúp sinh viên vượt qua khó khăn và làm quen với NCKH.
2.3. Khó Khăn Ban Đầu Của Sinh Viên Với NCKH
Hầu hết sinh viên lần đầu làm quen với nghiên cứu còn rất bỡ ngỡ và gặp nhiều khó khăn. Hoạt động khoa học ngoại khóa, hội thảo, tọa đàm, xêmina cho sinh viên chưa được tổ chức thường xuyên. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để khắc phục được những bất cập, hạn chế và vướng mắc còn tồn tại đối với hoạt động NCKH của sinh viên đại học? Cần phải đổi mới công tác quản lý NCKH sinh viên như thế nào để đẩy mạnh công tác NCKH của sinh viên cả về số lượng và chất lượng?
III. Giải Pháp Quản Lý NCKH Sinh Viên FTU Hiệu Quả Nhất
Để khắc phục những hạn chế và thúc đẩy NCKH sinh viên, cần đổi mới công tác quản lý NCKH. Cần có các giải pháp đồng bộ để tăng cường cả về số lượng và chất lượng các công trình NCKH của sinh viên. Thực tế ở Trường Đại học Ngoại thương, hàng năm đều có đề tài nghiên cứu các cấp được triển khai thực hiện nghiên cứu về nhiều lĩnh vực như kinh tế, tài chính, quản trị kinh doanh, giáo dục đại học… Tuy nhiên, chưa có đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động NCKH của sinh viên nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
3.1. Xây Dựng Cơ Chế Khuyến Khích NCKH Phù Hợp
Cần xây dựng cơ chế khuyến khích sinh viên tham gia NCKH phù hợp, tạo động lực thúc đẩy sinh viên tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu. Cơ chế này cần đảm bảo tính công bằng, minh bạch và tạo điều kiện cho sinh viên phát huy tối đa khả năng sáng tạo và nghiên cứu của mình.
3.2. Tăng Cường Nguồn Lực Hỗ Trợ NCKH
Cần tăng cường nguồn lực cho NCKH, bao gồm cả nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên hướng dẫn. Đồng thời, cần tổ chức các hoạt động khoa học ngoại khóa, hội thảo, tọa đàm, xêmina thường xuyên để tạo môi trường học thuật sôi động và khuyến khích sinh viên tham gia NCKH.
3.3. Hỗ Trợ Sinh Viên Làm Quen Với NCKH
Cần có các chương trình hỗ trợ sinh viên làm quen với NCKH, bao gồm các khóa đào tạo về phương pháp nghiên cứu, kỹ năng viết báo cáo khoa học và kỹ năng thuyết trình. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho sinh viên tham gia các dự án nghiên cứu thực tế để tích lũy kinh nghiệm và nâng cao năng lực nghiên cứu.
IV. Ứng Dụng NCKH Sinh Viên FTU Trong Kinh Tế Tri Thức
Mục đích nghiên cứu là tìm nguyên nhân của các thực trạng hoạt động NCKH sinh viên và đề xuất một số biện pháp quản lý NCKH của sinh viên đảm bảo tính định hướng, tính hệ thống, tính kế thừa, tính hiệu quả và khả thi nhằm phát triển hoạt động NCKH của sinh viên Trường Đại học Ngoại thương, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và thực hiện tốt mục tiêu đào tạo và NCKH của Nhà trường trong bối cảnh phát triển kinh tế tri thức. Để đạt được mục đích nghiên cứu trên của đề tài, tác giả sẽ tập trung vào các nhiệm vụ sau: Xem xét tổng quan các nghiên cứu có liên quan về NCKH của sinh viên và quản lý hoạt động NCKH của sinh viên đại học để có thể kế thừa và phát triển các kết quả nghiên cứu trước; Nghiên cứu và xây dựng hệ thống cơ sở lý luận về quản lý giáo dục, quản lý nhà trường và quản lý hoạt động NCKH của sinh viên đại học; Khảo sát thực trạng hoạt động NCKH của sinh viên và thực trạng công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên Trường Đại học Ngoại thương; phân tích, đánh giá nguyên nhân của thực trạng.
4.1. Đề Xuất Biện Pháp Quản Lý NCKH Hiệu Quả
Trên cơ sở kết quả phân tích, đánh giá thực trạng và nguyên nhân của vấn đề nghiên cứu, để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của sinh viên sao cho đảm bảo tính định hướng, tính hiệu quả và khả thi nhằm tăng cường hiệu quả công tác quản lý NCKH sinh viên, thúc đẩy phát triển hoạt động NCKH sinh viên, đáp ứng yêu cầu và mục tiêu đào tạo của Trường Đại học Ngoại thương trong bối cảnh phát triển nền kinh tế tri thức.
4.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Quản Lý NCKH Sinh Viên
- Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Đề tài luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên chính quy Trường Đại học Ngoại thương. Tuy nhiên, để có được thông tin đầy đủ nhằm đưa ra các giải pháp hiệu quả cho vấn đề nghiên cứu, đề tài sẽ dành một phần nghiên cứu về hoạt động NCKH của sinh viên chính quy Trường Đại học Ngoại thương, chủ yếu tập trung nghiên cứu về hoạt động NCKH ngoại khóa của sinh viên; - Giới hạn phạm vi về địa bàn nghiên cứu: Trường Đại học Ngoại thương; - Giới hạn phạm vi về thời gian nghiên cứu: Từ năm 2011 đến năm 2015.
V. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý NCKH Tại Đại Học Ngoại Thương
Câu hỏi được đặt ra cho vấn đề nghiên cứu của đề tài đó là: - Vai trò của hoạt động NCKH đối với sinh viên đại học như thế nào? - Cần những biện pháp quản lý gì để phát triển NCKH của sinh viên Trường Đại học Ngoại thương nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nền kinh tế tri thức? Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của sinh viên một cách khả thi và đảm bảo các nguyên tắc khoa học sẽ tăng cường phát triển hiệu quả hoạt động NCKH, góp phần tăng cường chất lượng đào tạo của sinh viên Trường Đại học Ngoại thương.
5.1. Ý Nghĩa Lý Luận Của Quản Lý NCKH
Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên đại học, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phương pháp quản lý hiệu quả cho hoạt động này.
5.2. Ý Nghĩa Thực Tiễn Của Quản Lý NCKH
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên các trường đại học trong cả nước.
VI. Phương Pháp Nghiên Cứu Quản Lý NCKH Sinh Viên FTU
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận bao gồm: Phương pháp tổng quan lịch sử, phương pháp thu thập, phân loại và xử lý, phân tích, tổng hợp tài liệu, dữ liệu, phương pháp khái quát hoá hệ thống. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm: Thống kê các số liệu, dữ liệu, phương pháp khảo sát điều tra bằng bảng hỏi, phương pháp quan sát và tổng kết kinh nghiệm, phương pháp nghiên cứu sản phẩm, phương pháp chuyên gia.
6.1. Phương Pháp Khảo Sát Thực Tế NCKH
Phương pháp khảo sát điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu khảo sát về hoạt động NCKH của sinh viên; quản lý hoạt động NCKH của sinh viên Trường Đại học Ngoại thương. Đối tượng khảo sát là các cán bộ quản lý Trường Đại học Ngoại thương, giảng viên hướng dẫn, các sinh viên năm thứ hai tập trung vào đối tượng sinh viên hệ chính quy đại trà. Khảo sát sinh viên theo hình thức điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên đối với sinh viên và giảng viên ở 04 khoa chuyên môn gồm: Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, Khoa Quản trị kinh doanh, Khoa Tài chính ngân hàng và Khoa Luật.
6.2. Phương Pháp Chuyên Gia Trong NCKH
Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, phỏng vấn sâu và chia sẻ kinh nghiệm với các chuyên gia là lãnh đạo Nhà trường và cán quản lý NCKH trong trường, các trưởng/phó khoa; Thông qua việc tổ chức các hội nghị khoa học sinh viên hàng năm với các phát biểu ý kiến và thảo luận của các thầy cô trong Ban Giám hiệu nhà trường, Phòng Quản lý khoa học, cán bộ quản lý các khoa.
