Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động tự học của sinh viên đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi sang học chế tín chỉ. Tại Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương (BETU), việc quản lý hoạt động tự học của sinh viên được xem là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của quá trình đào tạo. Năm học 2021-2022, nghiên cứu đã khảo sát thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh viên tại BETU nhằm đánh giá hiệu quả công tác quản lý và đề xuất các giải pháp cải tiến. Qua khảo sát với mẫu ngẫu nhiên sinh viên từ năm 1 đến năm 4 cùng cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên liên quan, kết quả cho thấy nhiều mặt mạnh nhưng cũng tồn tại những hạn chế trong công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động tự học.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự học, đánh giá thực trạng tại BETU và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong năm học 2021-2022, tại BETU, với đối tượng là sinh viên hệ chính quy theo học chế tín chỉ và các cán bộ quản lý khoa chuyên môn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường mức độ tự chủ và trách nhiệm học tập của sinh viên, đồng thời nâng cao uy tín và thương hiệu của nhà trường trong xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý và giáo dục hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý theo chức năng: Bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, được vận dụng để phân tích công tác quản lý hoạt động tự học của sinh viên.
  • Lý thuyết về hoạt động tự học của sinh viên: Định nghĩa tự học là quá trình chủ động, tích cực của sinh viên trong việc tiếp thu, xử lý và vận dụng kiến thức nhằm phát triển kỹ năng và nhân cách.
  • Mô hình quản lý giáo dục theo hệ thống: Xem xét quản lý hoạt động tự học trong mối quan hệ hệ thống với các hoạt động giáo dục khác, đảm bảo tính liên kết và hiệu quả tổng thể.

Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động tự học, quản lý hoạt động tự học, kỹ năng tự học, kế hoạch hóa hoạt động tự học, kiểm tra đánh giá kết quả tự học, và cơ sở vật chất phục vụ tự học.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát thực trạng tại BETU trong năm học 2021-2022, với cỡ mẫu gồm sinh viên hệ chính quy từ năm 1 đến năm 4 được chọn ngẫu nhiên, cùng cán bộ quản lý khoa, giảng viên và nhân viên liên quan. Phương pháp phân tích sử dụng phần mềm SPSS và Excel để xử lý số liệu định lượng, kết hợp phân tích nội dung từ các cuộc phỏng vấn chuyên gia nhằm làm rõ các vấn đề thực tiễn.

Quy trình nghiên cứu gồm: thu thập dữ liệu qua bảng hỏi và phỏng vấn, xử lý và phân tích số liệu, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tự học, từ đó đề xuất các biện pháp cải tiến. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm học 2021-2022, tại Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động tự học: Khoảng 85% sinh viên và 90% cán bộ quản lý, giảng viên đánh giá hoạt động tự học là yếu tố quan trọng trong quá trình học tập đại học. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% sinh viên thực sự chủ động lập kế hoạch tự học cá nhân.

  2. Thực trạng kế hoạch hóa hoạt động tự học: Chỉ có khoảng 55% khoa chuyên môn xây dựng kế hoạch tự học lồng ghép với kế hoạch đào tạo chung của nhà trường một cách bài bản và có hệ thống. Việc rà soát và cải tiến kế hoạch hàng năm còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  3. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động tự học: Khoảng 70% giảng viên chủ nhiệm và cố vấn học tập tham gia tích cực trong việc hướng dẫn, hỗ trợ sinh viên tự học. Tuy nhiên, việc phân công nhiệm vụ và phân quyền quản lý còn chưa rõ ràng, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu đồng bộ trong quản lý.

  4. Kiểm tra, đánh giá kết quả tự học: Có 65% sinh viên cho biết kết quả tự học được kiểm tra và đánh giá thường xuyên, nhưng chỉ 50% cảm thấy các hình thức kiểm tra đánh giá phản ánh đúng năng lực tự học của mình. Việc sử dụng các công cụ đánh giá còn chưa đa dạng và chưa phát huy hết vai trò phản hồi.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý hoạt động tự học tại BETU đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong nhận thức và sự tham gia của cán bộ quản lý, giảng viên. Tuy nhiên, việc lập kế hoạch và tổ chức thực hiện còn nhiều hạn chế do thiếu sự đồng bộ và chưa khai thác hiệu quả các nguồn lực, đặc biệt là cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ chủ động tự học của sinh viên BETU tương đối cao nhưng vẫn cần được nâng cao hơn nữa thông qua các biện pháp quản lý chặt chẽ và đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá. Việc xây dựng kế hoạch tự học theo mô hình OPPM (One Page Plan Management) được đánh giá là phù hợp để đơn giản hóa và tăng tính khả thi trong quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sinh viên và cán bộ quản lý đánh giá các khía cạnh quản lý, bảng so sánh mức độ thực hiện các chức năng quản lý theo từng khoa, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động tự học

    • Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo cho cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về vai trò của tự học.
    • Thời gian: Triển khai trong học kỳ 1 năm học 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các khoa chuyên môn.

  2. Cải tiến chất lượng xây dựng kế hoạch tự học

    • Áp dụng mô hình OPPM để xây dựng kế hoạch tự học trên một trang giấy, dễ theo dõi và đánh giá.
    • Lồng ghép kế hoạch tự học với kế hoạch đào tạo chung của nhà trường.
    • Thời gian: Hoàn thành kế hoạch cải tiến trước học kỳ 2 năm học 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Trưởng các khoa chuyên môn.

  3. Tăng cường quản lý các điều kiện phục vụ hoạt động tự học

    • Nâng cấp, bổ sung cơ sở vật chất như phòng tự học, thư viện số, hệ thống wifi phủ sóng toàn trường.
    • Đảm bảo tài liệu, phương tiện kỹ thuật dạy học phục vụ tự học.
    • Thời gian: Triển khai trong năm học 2023-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý cơ sở vật chất và Ban Giám hiệu.

  4. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động tự học

    • Xây dựng bộ công cụ đánh giá đa dạng, bao gồm đánh giá quá trình và kết quả tự học.
    • Chỉ đạo giảng viên và cán bộ quản lý lớp thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên, có phản hồi kịp thời.
    • Thời gian: Áp dụng từ học kỳ 2 năm học 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Trưởng khoa, giảng viên bộ môn.

  5. Quản lý việc xác định nội dung tự học của sinh viên

    • Giảng viên giao nhiệm vụ tự học rõ ràng, phù hợp với mục tiêu học phần.
    • Tăng cường vai trò giảng viên chủ nhiệm trong việc hướng dẫn nội dung tự học.
    • Thời gian: Thực hiện liên tục trong các năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên bộ môn, giảng viên chủ nhiệm.

  6. Quản lý việc bồi dưỡng kỹ năng tự học cho sinh viên

    • Tổ chức các lớp kỹ năng mềm, kỹ năng tự học cho sinh viên.
    • Áp dụng phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển kỹ năng tự học.
    • Thời gian: Bắt đầu từ năm học 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Các khoa chuyên môn phối hợp với Trung tâm Đào tạo kỹ năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục đại học

    • Lợi ích: Hiểu rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động tự học, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch quản lý hiệu quả.
    • Use case: Xây dựng chương trình đào tạo, cải tiến công tác quản lý sinh viên.

  2. Giảng viên và cố vấn học tập

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp hướng dẫn, chỉ đạo và đánh giá hoạt động tự học của sinh viên.
    • Use case: Thiết kế bài giảng, giao nhiệm vụ tự học phù hợp, hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng tự học.

  3. Sinh viên đại học

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và cách thức tự học hiệu quả, nâng cao kỹ năng tự học và tự quản lý học tập.
    • Use case: Lập kế hoạch tự học cá nhân, áp dụng kỹ năng tự học trong quá trình học tập.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên cao học, nghiên cứu sinh

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản lý giáo dục.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và hoạt động học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động tự học của sinh viên là gì?
    Quản lý hoạt động tự học là quá trình tác động có mục đích của nhà quản lý (trưởng khoa, giảng viên) đến sinh viên nhằm thúc đẩy sinh viên chủ động, tích cực trong học tập, đảm bảo đạt được mục tiêu đào tạo. Ví dụ, trưởng khoa xây dựng kế hoạch tự học và giám sát thực hiện.

  2. Tại sao hoạt động tự học lại quan trọng trong đào tạo theo học chế tín chỉ?
    Vì học chế tín chỉ giảm thời gian học trên lớp, sinh viên phải tự học nhiều hơn để tiếp thu kiến thức. Hoạt động tự học giúp sinh viên phát triển kỹ năng tự chủ và trách nhiệm học tập, đáp ứng yêu cầu xã hội và nghề nghiệp.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động tự học?
    Bao gồm năng lực và nhận thức của người quản lý, sự phối hợp giữa các bộ phận, cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy, và sự chủ động của sinh viên. Ví dụ, cơ sở vật chất hiện đại giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận tài liệu học tập.

  4. Làm thế nào để đánh giá kết quả hoạt động tự học của sinh viên?
    Thông qua kiểm tra đánh giá liên tục, bao gồm điểm quá trình và điểm cuối kỳ, đánh giá sản phẩm học tập, phản hồi từ giảng viên và tự đánh giá của sinh viên. Ví dụ, điểm kiểm tra giữa kỳ phản ánh mức độ tiếp thu kiến thức qua tự học.

  5. Các biện pháp nâng cao quản lý hoạt động tự học có tính khả thi như thế nào?
    Kết quả khảo nghiệm tại BETU cho thấy các biện pháp như nâng cao nhận thức, cải tiến kế hoạch, tăng cường cơ sở vật chất và kiểm tra đánh giá đều được đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.

Kết luận

  • Hoạt động tự học của sinh viên tại BETU có vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng đào tạo theo học chế tín chỉ.
  • Thực trạng quản lý hoạt động tự học còn tồn tại hạn chế trong lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.
  • Năng lực quản lý của trưởng khoa và sự phối hợp của giảng viên, cán bộ quản lý ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất 6 biện pháp trọng tâm nhằm nâng cao công tác quản lý hoạt động tự học, được đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi, đánh giá và điều chỉnh nhằm đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Call-to-action: Các đơn vị quản lý giáo dục và giảng viên tại BETU cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp, đồng thời sinh viên cần nâng cao ý thức tự học nhằm phát huy tối đa hiệu quả đào tạo theo học chế tín chỉ.