I. Tổng Quan Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tiểu Học
Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Để đổi mới thành công, nhân tố con người được xem là nhân tố quan trọng nhất, quyết định sự phát triển của xã hội. Để làm được điều này, giáo dục đóng vai trò vô cùng quan trọng. Giáo dục thực hiện các mục tiêu lớn: học để biết, học để làm, học để làm người, học để cùng chung sống và tự khẳng định. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.
1.1. Nghiên cứu quốc tế về hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Mô hình hoạt động trải nghiệm của Kurt Lewin (1890-1947) nhấn mạnh vào nghiên cứu hành động và đào tạo trong phòng thí nghiệm. Lewin đưa ra mô hình trải nghiệm gồm 4 giai đoạn, bắt đầu với kinh nghiệm cụ thể, thu thập dữ liệu, quan sát và phản ánh, phân tích và khái quát, cuối cùng là thử nghiệm các ý nghĩa của khái niệm trong tình hình mới. Mô hình này đóng góp quan trọng vào việc hiểu cách học tập thông qua trải nghiệm thực tế. Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.
1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam về đổi mới giáo dục tiểu học
Thực tế cho thấy, hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học vẫn còn mang tính hình thức do chưa nhận thức đúng về việc học thông qua trải nghiệm, các hoạt động mới chỉ dừng lại ở việc đi thực tế, học sinh vẫn chưa thực sự được thiết kế và tổ chức các hoạt động, chưa tự khám phá để rút kinh nghiệm điều chỉnh bản thân. Kết quả cho thấy học sinh vẫn còn thiếu sự trải nghiệm, thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè trước đám đông, thậm chí thiếu kỹ năng xử lý nhưng tình huống thực tế. Điều này ảnh hưởng rất lớn cho sự phát triển toàn diện của học sinh.
II. Cơ Sở Lý Luận Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm
Hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học vẫn còn mang tính hình thức do chưa nhận thức đúng về việc học thông qua trải nghiệm, các hoạt động mới chỉ dừng lại ở việc đi thực tế, học sinh vẫn chưa thực sự được thiết kế và tổ chức các hoạt động, chưa tự khám phá để rút kinh nghiệm điều chỉnh bản thân. Kết quả cho thấy học sinh vẫn còn thiếu sự trải nghiệm, thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè trước đám đông, thậm chí thiếu kỹ năng xử lý nhưng tình huống thực tế. Điều này ảnh hưởng rất lớn cho sự phát triển toàn diện của học sinh. Bên cạnh đó, việc quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong nhà trường còn chưa phù hợp với định hướng.
2.1. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm phát triển năng lực
Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm là giúp học sinh huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng để trải nghiệm và xử lý những tình huống của thực tiễn cuộc sống, tham gia hoạt động hướng nghiệp có hướng dẫn và tổ chức của các nhà giáo dục. Học sinh vừa là người tham gia vừa là người thiết kế các hoạt động trải nghiệm, để từ đó, có cơ hội rèn luyện và hình thành những phẩm chất tốt đẹp, tăng cường năng lực thích nghi và điều chỉnh bản thân. Bên cạnh đó, còn phát huy được năng lực sở trường của cá nhân, giúp các em có một cuộc sống tốt đẹp và hạnh phúc hơn ở tương lai.
2.2. Nguyên tắc tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả
Nguyên tắc và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần đảm bảo tính tự nguyện, tích cực, sáng tạo của học sinh. Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong tổ chức HĐTN theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học là yếu tố then chốt. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần chú trọng đến quá trình và kết quả.
2.3. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo năng lực học sinh
Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần chú trọng đến quá trình và kết quả. Cần có các tiêu chí đánh giá rõ ràng, khách quan và phù hợp với từng hoạt động cụ thể. Việc đánh giá cần được thực hiện thường xuyên, liên tục để có thể điều chỉnh kịp thời các hoạt động.
III. Thực Trạng Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tại Thái Nguyên
Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên còn nhiều hạn chế. Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chưa đầy đủ. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn đơn điệu.
3.1. Nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm
Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chưa đầy đủ. Nhiều cán bộ quản lý và giáo viên chưa thực sự hiểu rõ về mục tiêu và ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm.
3.2. Nội dung hoạt động trải nghiệm tại các trường tiểu học
Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn đơn điệu. Các hoạt động chủ yếu vẫn là các hoạt động ngoại khóa truyền thống, chưa có nhiều hoạt động sáng tạo, gắn liền với thực tiễn.
3.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động trải nghiệm hiện nay
Thực trạng đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn hình thức. Việc đánh giá chủ yếu dựa trên cảm tính, chưa có các công cụ và tiêu chí đánh giá cụ thể.
IV. Giải Pháp Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Hiệu Quả
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và hình thức tổ chức, tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và đổi mới công tác đánh giá.
4.1. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm
Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm cho cán bộ quản lý, giáo viên các trường tiểu học. Cần có các chương trình bồi dưỡng chuyên sâu, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới nhất về hoạt động trải nghiệm.
4.2. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
Chỉ đạo đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học. Cần khuyến khích các trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, gắn liền với thực tiễn, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương.
4.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động trải nghiệm
Tăng cường chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học. Cần xây dựng các công cụ và tiêu chí đánh giá cụ thể, khách quan, phù hợp với từng hoạt động.
V. Đảm Bảo Điều Kiện Cơ Sở Vật Chất Cho Trải Nghiệm
Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn tài chính phục vụ hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Huy động các nguồn lực để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường tiểu học. Mối quan hệ giữa các biện pháp cần được xem xét một cách tổng thể.
5.1. Đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị hiện đại
Cần đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, đáp ứng yêu cầu của các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Các trường cần có các phòng chức năng, phòng thí nghiệm, thư viện, sân chơi, bãi tập,... được trang bị đầy đủ các thiết bị cần thiết.
5.2. Huy động nguồn lực tài chính từ xã hội
Cần huy động nguồn lực tài chính từ xã hội, từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân để hỗ trợ các hoạt động trải nghiệm. Các trường cần chủ động xây dựng các dự án, kế hoạch kêu gọi tài trợ, hợp tác với các đối tác.
5.3. Xây dựng môi trường giáo dục thân thiện an toàn
Cần xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, tạo điều kiện cho học sinh được tự do khám phá, sáng tạo. Các trường cần chú trọng đến việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với nhau.
VI. Kết Luận Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tiểu Học
Công tác quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên trong những năm gần đây đã đạt được những kết quả nhất định song vẫn còn những hạn chế, bất cập so với yêu cầu đặt ra. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực mang tính đồng bộ đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT mới một cách hiệu quả thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.
6.1. Tóm tắt các biện pháp quản lý hiệu quả
Các biện pháp quản lý hiệu quả bao gồm: nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và hình thức tổ chức, tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục, đổi mới công tác đánh giá, đảm bảo cơ sở vật chất và huy động nguồn lực tài chính.
6.2. Khuyến nghị cho tương lai phát triển hoạt động
Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh các biện pháp quản lý để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu đổi mới giáo dục. Cần tăng cường sự hợp tác giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tạo môi trường giáo dục toàn diện cho học sinh.
