Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Theo Định Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh Ở Các Trường Tiểu Học Thành Phố Thái Nguyên

• Tác giả: Trần Thu Hoài
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Lệ Hà
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Phát Triển Năng Lực Học Sinh Tiểu Học Tại Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.3. Các nghiên cứu ở Việt Nam
• 1.4. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
• 1.5. Hoạt động trải nghiệm của học sinh
• 1.6. Hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực
• 1.7. Quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.8. Một số vấn đề lí luận về hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.9. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.10. Những yêu cầu về phẩm chất, năng lực cần hình thành trong hoạt động trải nghiệm ở cấp tiểu học
• 1.11. Nội dung của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.12. Nguyên tắc và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.13. Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong tổ chức HĐTN theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.14. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.15. Quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.16. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.17. Tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh
• 1.18. Chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh
• 1.19. Kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh
• 1.20. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động trải nghiệm theo theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở bậc tiểu học
• 1.20.1. Các yếu tố chủ quan
• 1.20.2. Các yếu tố khách quan
• 1.21. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục - đào tạo của thành phố Thái Nguyên
• 2.2. Tình hình kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên
• 2.3. Khái quát về giáo dục tiểu học ở thành phố Thái Nguyên
• 2.4. Mục tiêu, nội dung, phạm vi, phương pháp khảo sát
• 2.4.1. Mục tiêu khảo sát
• 2.4.2. Nội dung khảo sát
• 2.4.3. Khách thể khảo sát
• 2.4.4. Phương pháp khảo sát
• 2.5. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên
• 2.5.1. Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
• 2.5.2. Thực trạng nhận thức mục tiêu tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
• 2.5.3. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.4. Thực trạng các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo cho học sinh tiểu học
• 2.5.5. Thực trạng phối hợp giữa các lực lượng trong quá trình tổ chức trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên
• 2.5.6. Thực trạng đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.7. Những thuận lợi và khó khăn của các nhà trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên khi triển khai hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh
• 2.5.8. Thực trạng quản lí hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên
• 2.5.9. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.10. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.11. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.12. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên
• 2.5.13. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên
• 2.5.14. Những kết quả đạt được. Tồn tại, hạn chế
• 2.6. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 3.1. Định hướng và các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học
• 3.1.1. Định hướng đổi mới giáo dục tiểu học
• 3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 3.2. Các biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên đáp ứng yêu cầu
• 3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm cho cán bộ quản lý, giáo viên các trường tiểu học
• 3.2.2. Chỉ đạo đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học
• 3.2.3. Tăng cường chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học
• 3.2.4. Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn tài chính phục vụ hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh
• 3.2.5. Huy động các nguồn lực để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường tiểu học
• 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.3. Khảo sát tính khả thi và sự cần thiết của các biện pháp đề xuất
• 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm
• 3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm
• 3.3.4. Nội dung và cách tiến hành
• 3.4. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tiểu Học

Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Để đổi mới thành công, nhân tố con người được xem là nhân tố quan trọng nhất, quyết định sự phát triển của xã hội. Để làm được điều này, giáo dục đóng vai trò vô cùng quan trọng. Giáo dục thực hiện các mục tiêu lớn: học để biết, học để làm, học để làm người, học để cùng chung sống và tự khẳng định. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.

1.1. Nghiên cứu quốc tế về hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Mô hình hoạt động trải nghiệm của Kurt Lewin (1890-1947) nhấn mạnh vào nghiên cứu hành động và đào tạo trong phòng thí nghiệm. Lewin đưa ra mô hình trải nghiệm gồm 4 giai đoạn, bắt đầu với kinh nghiệm cụ thể, thu thập dữ liệu, quan sát và phản ánh, phân tích và khái quát, cuối cùng là thử nghiệm các ý nghĩa của khái niệm trong tình hình mới. Mô hình này đóng góp quan trọng vào việc hiểu cách học tập thông qua trải nghiệm thực tế. Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam về đổi mới giáo dục tiểu học

Thực tế cho thấy, hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học vẫn còn mang tính hình thức do chưa nhận thức đúng về việc học thông qua trải nghiệm, các hoạt động mới chỉ dừng lại ở việc đi thực tế, học sinh vẫn chưa thực sự được thiết kế và tổ chức các hoạt động, chưa tự khám phá để rút kinh nghiệm điều chỉnh bản thân. Kết quả cho thấy học sinh vẫn còn thiếu sự trải nghiệm, thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè trước đám đông, thậm chí thiếu kỹ năng xử lý nhưng tình huống thực tế. Điều này ảnh hưởng rất lớn cho sự phát triển toàn diện của học sinh.

II. Cơ Sở Lý Luận Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm

Hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học vẫn còn mang tính hình thức do chưa nhận thức đúng về việc học thông qua trải nghiệm, các hoạt động mới chỉ dừng lại ở việc đi thực tế, học sinh vẫn chưa thực sự được thiết kế và tổ chức các hoạt động, chưa tự khám phá để rút kinh nghiệm điều chỉnh bản thân. Kết quả cho thấy học sinh vẫn còn thiếu sự trải nghiệm, thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè trước đám đông, thậm chí thiếu kỹ năng xử lý nhưng tình huống thực tế. Điều này ảnh hưởng rất lớn cho sự phát triển toàn diện của học sinh. Bên cạnh đó, việc quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong nhà trường còn chưa phù hợp với định hướng.

2.1. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm phát triển năng lực

Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm là giúp học sinh huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng để trải nghiệm và xử lý những tình huống của thực tiễn cuộc sống, tham gia hoạt động hướng nghiệp có hướng dẫn và tổ chức của các nhà giáo dục. Học sinh vừa là người tham gia vừa là người thiết kế các hoạt động trải nghiệm, để từ đó, có cơ hội rèn luyện và hình thành những phẩm chất tốt đẹp, tăng cường năng lực thích nghi và điều chỉnh bản thân. Bên cạnh đó, còn phát huy được năng lực sở trường của cá nhân, giúp các em có một cuộc sống tốt đẹp và hạnh phúc hơn ở tương lai.

2.2. Nguyên tắc tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả

Nguyên tắc và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần đảm bảo tính tự nguyện, tích cực, sáng tạo của học sinh. Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong tổ chức HĐTN theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học là yếu tố then chốt. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần chú trọng đến quá trình và kết quả.

2.3. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo năng lực học sinh

Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học cần chú trọng đến quá trình và kết quả. Cần có các tiêu chí đánh giá rõ ràng, khách quan và phù hợp với từng hoạt động cụ thể. Việc đánh giá cần được thực hiện thường xuyên, liên tục để có thể điều chỉnh kịp thời các hoạt động.

III. Thực Trạng Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tại Thái Nguyên

Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên còn nhiều hạn chế. Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chưa đầy đủ. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn đơn điệu.

3.1. Nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm

Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chưa đầy đủ. Nhiều cán bộ quản lý và giáo viên chưa thực sự hiểu rõ về mục tiêu và ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm.

3.2. Nội dung hoạt động trải nghiệm tại các trường tiểu học

Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn đơn điệu. Các hoạt động chủ yếu vẫn là các hoạt động ngoại khóa truyền thống, chưa có nhiều hoạt động sáng tạo, gắn liền với thực tiễn.

3.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động trải nghiệm hiện nay

Thực trạng đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên còn hình thức. Việc đánh giá chủ yếu dựa trên cảm tính, chưa có các công cụ và tiêu chí đánh giá cụ thể.

IV. Giải Pháp Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Hiệu Quả

Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và hình thức tổ chức, tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và đổi mới công tác đánh giá.

4.1. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm

Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm cho cán bộ quản lý, giáo viên các trường tiểu học. Cần có các chương trình bồi dưỡng chuyên sâu, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới nhất về hoạt động trải nghiệm.

4.2. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm

Chỉ đạo đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học. Cần khuyến khích các trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, gắn liền với thực tiễn, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương.

4.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động trải nghiệm

Tăng cường chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học. Cần xây dựng các công cụ và tiêu chí đánh giá cụ thể, khách quan, phù hợp với từng hoạt động.

V. Đảm Bảo Điều Kiện Cơ Sở Vật Chất Cho Trải Nghiệm

Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn tài chính phục vụ hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Huy động các nguồn lực để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường tiểu học. Mối quan hệ giữa các biện pháp cần được xem xét một cách tổng thể.

5.1. Đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị hiện đại

Cần đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại, đáp ứng yêu cầu của các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Các trường cần có các phòng chức năng, phòng thí nghiệm, thư viện, sân chơi, bãi tập,... được trang bị đầy đủ các thiết bị cần thiết.

5.2. Huy động nguồn lực tài chính từ xã hội

Cần huy động nguồn lực tài chính từ xã hội, từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân để hỗ trợ các hoạt động trải nghiệm. Các trường cần chủ động xây dựng các dự án, kế hoạch kêu gọi tài trợ, hợp tác với các đối tác.

5.3. Xây dựng môi trường giáo dục thân thiện an toàn

Cần xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, tạo điều kiện cho học sinh được tự do khám phá, sáng tạo. Các trường cần chú trọng đến việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với nhau.

VI. Kết Luận Về Quản Lý Hoạt Động Trải Nghiệm Tiểu Học

Công tác quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên trong những năm gần đây đã đạt được những kết quả nhất định song vẫn còn những hạn chế, bất cập so với yêu cầu đặt ra. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực mang tính đồng bộ đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT mới một cách hiệu quả thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

6.1. Tóm tắt các biện pháp quản lý hiệu quả

Các biện pháp quản lý hiệu quả bao gồm: nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và hình thức tổ chức, tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục, đổi mới công tác đánh giá, đảm bảo cơ sở vật chất và huy động nguồn lực tài chính.

6.2. Khuyến nghị cho tương lai phát triển hoạt động

Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh các biện pháp quản lý để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu đổi mới giáo dục. Cần tăng cường sự hợp tác giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tạo môi trường giáo dục toàn diện cho học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh được xem là một trong những phương pháp giáo dục trọng tâm nhằm phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học. Thành phố Thái Nguyên, với hơn 29.700 học sinh tiểu học và 42 trường tiểu học, đang từng bước triển khai hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động trải nghiệm tại các trường tiểu học trên địa bàn vẫn còn mang tính hình thức, chưa phát huy tối đa vai trò phát triển năng lực học sinh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 4/2019 đến tháng 6/2020, khảo sát 30 cán bộ quản lý và 90 giáo viên tại 10 trường tiểu học tiêu biểu trên địa bàn.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý hoạt động trải nghiệm, góp phần nâng cao năng lực tổ chức, chỉ đạo và đánh giá hoạt động trải nghiệm, từ đó phát triển năng lực thích ứng, kỹ năng giải quyết vấn đề và định hướng nghề nghiệp cho học sinh tiểu học. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra hoạt động trải nghiệm một cách hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục trải nghiệm nổi bật như mô hình học tập qua kinh nghiệm của John Dewey, nhấn mạnh nguyên lý "learning by doing" (học thông qua làm), trong đó học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn để phát triển năng lực và phẩm chất. Mô hình trải nghiệm của Kurt Lewin với 4 giai đoạn: kinh nghiệm cụ thể, quan sát và phản ánh, khái quát hóa và thử nghiệm, cũng được áp dụng để phân tích quá trình học tập của học sinh trong hoạt động trải nghiệm.

Ngoài ra, nghiên cứu vận dụng các khái niệm chuyên ngành như "quản lý hoạt động trải nghiệm", "năng lực học sinh", "hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực", và các nguyên tắc tổ chức hoạt động trải nghiệm như đảm bảo tính trải nghiệm, phát huy sáng tạo, tính vừa sức và sự phối hợp giữa giáo viên và học sinh. Các khái niệm về phẩm chất và năng lực cần hình thành ở học sinh tiểu học cũng được làm rõ, bao gồm 5 phẩm chất (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm) và 10 năng lực thiết yếu (tự chủ, giao tiếp, giải quyết vấn đề, ngôn ngữ, tính toán, tin học, thể chất, thẩm mỹ, công nghệ, tìm hiểu tự nhiên và xã hội).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý luận, áp dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu về hoạt động trải nghiệm và quản lý giáo dục, đồng thời phân tích các văn bản pháp luật như Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát điều tra với cỡ mẫu gồm 30 cán bộ quản lý (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn) và 90 giáo viên tiểu học tại 10 trường trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm quan sát hoạt động trải nghiệm, điều tra viết bằng phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, cùng phương pháp chuyên gia để lấy ý kiến đánh giá và góp ý. Dữ liệu được xử lý bằng thống kê toán học nhằm phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 4/2019 đến tháng 6/2020, bao gồm các giai đoạn: thu thập tài liệu, khảo sát thực địa, xử lý và phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về vai trò hoạt động trải nghiệm: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên, 40% giáo viên cho rằng hoạt động trải nghiệm hiện nay còn mang tính hình thức, chưa thực sự phát huy hiệu quả.

2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm: Các trường tiểu học tổ chức hoạt động trải nghiệm chủ yếu qua sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp và câu lạc bộ với tần suất trung bình 1 tiết/tuần. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% hoạt động được thiết kế theo định hướng phát triển năng lực, còn lại chủ yếu tập trung vào hoạt động ngoại khóa truyền thống.

3. Quản lý và chỉ đạo hoạt động trải nghiệm: 70% cán bộ quản lý cho biết đã xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực, nhưng chỉ 55% giáo viên được bồi dưỡng chuyên môn về tổ chức hoạt động trải nghiệm. Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm còn hạn chế, chỉ có 50% trường thực hiện đánh giá định kỳ và ghi nhận kết quả vào hồ sơ học tập.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm: Năng lực và nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên là yếu tố chủ quan quan trọng nhất ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Về khách quan, sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và cơ sở vật chất được đánh giá là những yếu tố then chốt. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động trải nghiệm còn thiếu thốn, chỉ khoảng 40% trường có phòng học chuyên biệt hoặc thiết bị hỗ trợ đầy đủ.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên đã được quan tâm và triển khai, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về chất lượng và hiệu quả. Việc nhận thức đúng về vai trò của hoạt động trải nghiệm là cơ sở để nâng cao chất lượng tổ chức, tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong bồi dưỡng năng lực cho giáo viên và cán bộ quản lý dẫn đến việc tổ chức hoạt động chưa thực sự sáng tạo và phù hợp với năng lực học sinh.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như mô hình "learning by doing" của John Dewey hay chương trình giáo dục trải nghiệm tại Nhật Bản và Hàn Quốc, các trường tiểu học ở Thái Nguyên còn thiếu sự đa dạng và linh hoạt trong hình thức tổ chức, chưa phát huy tối đa vai trò chủ động của học sinh trong thiết kế và thực hiện hoạt động trải nghiệm.

Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm chưa được chú trọng đúng mức, làm giảm khả năng điều chỉnh và nâng cao chất lượng hoạt động. Cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính hạn chế cũng là rào cản lớn, ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm phong phú, đa dạng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức đúng về hoạt động trải nghiệm giữa cán bộ quản lý và giáo viên, biểu đồ tròn phân bố các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, và bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng với mức độ tác động theo đánh giá của người tham gia khảo sát.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên

   • Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về tổ chức và quản lý hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực.
   • Mục tiêu: 100% cán bộ quản lý và giáo viên được bồi dưỡng trong vòng 12 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu giáo dục.

2. Đổi mới và đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm

   • Khuyến khích giáo viên và học sinh cùng tham gia thiết kế hoạt động trải nghiệm, tăng cường các hoạt động thực tiễn, dự án, câu lạc bộ sáng tạo.
   • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực lên 80% trong 2 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, tổ chuyên môn.

3. Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động trải nghiệm

   • Phát triển bộ tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm phù hợp với từng cấp học, ghi nhận kết quả vào hồ sơ học tập.
   • Mục tiêu: 100% trường thực hiện đánh giá định kỳ và báo cáo kết quả hàng năm.
   • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

4. Đầu tư cơ sở vật chất và huy động nguồn lực xã hội

   • Trang bị phòng học chuyên biệt, thiết bị hỗ trợ hoạt động trải nghiệm; phối hợp với các tổ chức xã hội, gia đình để tạo điều kiện tổ chức hoạt động ngoài nhà trường.
   • Mục tiêu: Tăng 50% số trường có cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu trong 3 năm.
   • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Phòng Giáo dục, Ban đại diện cha mẹ học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học

   • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực quản lý và chỉ đạo.
   • Use case: Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm phù hợp với điều kiện thực tế trường học.

2. Giáo viên tiểu học

   • Lợi ích: Hiểu rõ các nguyên tắc, hình thức tổ chức và cách đánh giá hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
   • Use case: Thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phát huy năng lực học sinh.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục tiểu học

   • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động trải nghiệm, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu về đổi mới phương pháp giáo dục và quản lý giáo dục.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương

   • Lợi ích: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động trải nghiệm trong hệ thống giáo dục tiểu học.
   • Use case: Xây dựng chương trình bồi dưỡng, đầu tư cơ sở vật chất và phối hợp các lực lượng giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

1. Hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì?
   Hoạt động trải nghiệm là quá trình học sinh tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn dưới sự hướng dẫn của giáo viên nhằm phát triển phẩm chất và năng lực, đặc biệt là năng lực thích ứng, giải quyết vấn đề và định hướng nghề nghiệp.

2. Tại sao quản lý hoạt động trải nghiệm lại quan trọng trong giáo dục tiểu học?
   Quản lý giúp đảm bảo hoạt động trải nghiệm được tổ chức bài bản, hiệu quả, phù hợp với mục tiêu phát triển năng lực học sinh, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tham gia tích cực, sáng tạo.

3. Những khó khăn phổ biến trong tổ chức hoạt động trải nghiệm hiện nay là gì?
   Bao gồm nhận thức chưa đồng đều của giáo viên, thiếu kỹ năng tổ chức, hạn chế về cơ sở vật chất, thiếu sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và chưa có hệ thống đánh giá hiệu quả hoạt động.

4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động trải nghiệm?
   Đánh giá dựa trên các tiêu chí về sự phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua các sản phẩm, thái độ tham gia, kỹ năng vận dụng kiến thức và phản hồi từ giáo viên, học sinh và phụ huynh.

5. Các trường tiểu học có thể huy động nguồn lực xã hội như thế nào để hỗ trợ hoạt động trải nghiệm?
   Thông qua phối hợp với chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể, doanh nghiệp và gia đình để cung cấp cơ sở vật chất, tài chính, chuyên gia hướng dẫn và tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngoài nhà trường.

Kết luận

• Hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển năng lực học sinh là phương pháp giáo dục thiết yếu giúp phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh tiểu học.
• Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên đã đạt được những kết quả nhất định nhưng còn nhiều hạn chế về chất lượng tổ chức và đánh giá.
• Các yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, sự phối hợp các lực lượng giáo dục ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý.
• Đề xuất các biện pháp đồng bộ gồm bồi dưỡng năng lực, đổi mới hình thức tổ chức, xây dựng hệ thống đánh giá và đầu tư cơ sở vật chất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động trải nghiệm.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện công tác quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học cần chủ động áp dụng các biện pháp đề xuất, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục để tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả, góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay.