Tổng quan nghiên cứu

Tai nạn thương tích (TNTT) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tổn thương cho trẻ em trên toàn cầu, đặc biệt là trẻ trong độ tuổi mầm non. Theo báo cáo của tổ chức UNICEF, tỷ lệ tử vong do tai nạn chiếm đến 75% trong khi tỷ lệ tử vong do bệnh tật chỉ chiếm khoảng 12-13%. Các tai nạn phổ biến ở trẻ mầm non gồm ngã (86,5%), ngạt do dị vật (11,3%), tai nạn do vật sắc nhọn (4,5%) và các nguyên nhân khác như ngộ độc, đuối nước, bỏng chiếm 2,3%. Tại Việt Nam, công tác phòng tránh TNTT cho trẻ mầm non được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đặc biệt quan tâm, với các văn bản pháp luật như Thông tư 13/2010/TT-BGD&ĐT về xây dựng trường học an toàn và Chỉ thị 505/CT-BGDĐT năm 2017 nhằm tăng cường các giải pháp đảm bảo an toàn trong cơ sở giáo dục.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động phòng tránh TNTT tại các trường mầm non, đặc biệt ở quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh, còn nhiều hạn chế như sự lỏng lẻo trong quản lý, thiếu sâu sát trong kiểm tra và phát hiện nguy cơ tiềm ẩn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động phòng tránh TNTT cho trẻ tại các trường mầm non công lập quận Tân Bình trong năm học 2017-2019, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 8 trường mầm non công lập trên địa bàn quận Tân Bình, với đối tượng nghiên cứu là cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và cha mẹ học sinh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, góp phần giảm thiểu tai nạn thương tích, bảo vệ sức khỏe và tính mạng trẻ em trong môi trường giáo dục mầm non.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu vận dụng quan điểm hệ thống - cấu trúc, lịch sử - logic và thực tiễn trong quản lý hoạt động phòng tránh TNTT cho trẻ mầm non. Theo đó, quản lý được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý (cán bộ, giáo viên, nhân viên) nhằm đạt mục tiêu an toàn tuyệt đối cho trẻ.

Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là hệ thống các tác động có ý thức nhằm tổ chức, điều khiển hoạt động giáo dục đạt mục tiêu đề ra. Trong đó, quản lý hoạt động phòng tránh TNTT là một bộ phận quan trọng của quản lý nhà trường mầm non, đảm bảo môi trường an toàn cho trẻ phát triển toàn diện.

  2. Mô hình 3E trong phòng tránh tai nạn (Education - Enforcement - Engineering): Mô hình này nhấn mạnh ba yếu tố giáo dục, quy định bắt buộc và thiết kế ứng dụng để phòng tránh tai nạn hiệu quả, được áp dụng phổ biến tại các quốc gia phát triển.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: tai nạn thương tích, hoạt động phòng tránh tai nạn thương tích, quản lý giáo dục, quản lý trường mầm non, đặc điểm sinh lý tâm lý trẻ mầm non, chức năng quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 8 trường mầm non công lập quận Tân Bình, gồm hồ sơ, tài liệu quản lý, kế hoạch phòng tránh TNTT, phiếu khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và cha mẹ học sinh.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu:

    • Quan sát trực tiếp môi trường, cơ sở vật chất, hoạt động phòng tránh TNTT tại trường.
    • Điều tra bằng phiếu hỏi với 150 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và 200 cha mẹ học sinh.
    • Phỏng vấn sâu 7 cán bộ quản lý và giáo viên chủ chốt.
    • Nghiên cứu hồ sơ, tài liệu liên quan đến công tác phòng tránh TNTT.

  • Phương pháp phân tích:

    • Xử lý số liệu định lượng bằng phần mềm SPSS 22, tính toán tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình, độ tin cậy thang đo.
    • Phân tích định tính dữ liệu phỏng vấn và quan sát bằng phần mềm Excel 2010, tổng hợp, đối chiếu để giải thích nguyên nhân thực trạng.

  • Timeline nghiên cứu: Tiến hành khảo sát và thu thập dữ liệu từ tháng 1/2019 đến tháng 6/2019, xử lý và phân tích dữ liệu từ tháng 6 đến tháng 7/2019.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn 8 trường mầm non công lập đại diện cho quận Tân Bình, sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu ngẫu nhiên có chủ đích để đảm bảo tính đại diện và khả năng tổng quát hóa kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về hoạt động phòng tránh TNTT: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về mục đích và tầm quan trọng của hoạt động phòng tránh TNTT cho trẻ. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 60% cha mẹ học sinh cảm thấy yên tâm về công tác này tại trường.

  2. Thực trạng lập kế hoạch phòng tránh TNTT: 75% trường đã xây dựng kế hoạch phòng tránh TNTT nhưng chỉ 50% kế hoạch được triển khai đầy đủ và phù hợp với điều kiện thực tế từng trường.

  3. Tổ chức và chỉ đạo thực hiện: 70% cán bộ quản lý thường xuyên chỉ đạo và giám sát công tác phòng tránh TNTT, nhưng việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 55%.

  4. Kiểm tra, đánh giá và xử lý tình huống: Chỉ 45% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá định kỳ và có biện pháp xử lý kịp thời các nguy cơ tai nạn. Việc trang bị kỹ năng sơ cứu cho giáo viên còn thiếu, chỉ khoảng 40% giáo viên được đào tạo bài bản.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý hoạt động phòng tránh TNTT tại các trường mầm non quận Tân Bình đã có những bước tiến tích cực về nhận thức và xây dựng kế hoạch. Tuy nhiên, việc triển khai thực tế còn nhiều hạn chế do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, đặc biệt là giữa nhà trường và gia đình. Điều này tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nhấn mạnh vai trò then chốt của sự phối hợp cộng đồng trong phòng tránh tai nạn cho trẻ.

Việc kiểm tra, đánh giá và xử lý tình huống chưa được thực hiện nghiêm túc dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn không được phát hiện kịp thời, ảnh hưởng đến an toàn của trẻ. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ thực hiện các chức năng quản lý giữa các trường có thể minh họa rõ nét sự chênh lệch này, giúp nhà quản lý nhận diện điểm yếu để cải thiện.

Ngoài ra, cơ sở vật chất và trang thiết bị chưa đồng bộ, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu an toàn cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả công tác phòng tránh TNTT. Việc đào tạo kỹ năng sơ cứu cho giáo viên còn hạn chế cũng là điểm cần khắc phục để nâng cao năng lực xử lý tình huống khẩn cấp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên và cha mẹ học sinh: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo định kỳ về phòng tránh TNTT, kỹ năng sơ cứu và xử lý tình huống cho đội ngũ giáo viên và nhân viên; tuyên truyền nâng cao ý thức cha mẹ học sinh về an toàn trẻ. Thời gian thực hiện: trong năm học 2021-2022. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT quận phối hợp với các trường.

  2. Đổi mới và hoàn thiện kế hoạch phòng tránh TNTT phù hợp thực tế từng trường: Xây dựng kế hoạch chi tiết, cụ thể, có chỉ tiêu đo lường rõ ràng, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và đặc điểm trẻ em từng trường. Thời gian: quý 1 năm học 2021-2022. Chủ thể: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá định kỳ: Thiết lập bộ phận kiểm tra chuyên trách, xây dựng quy trình kiểm tra, đánh giá và xử lý kịp thời các nguy cơ tai nạn. Thời gian: triển khai ngay từ đầu năm học. Chủ thể: Ban giám hiệu và tổ kiểm tra.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị an toàn: Đầu tư nâng cấp sân chơi, đồ chơi ngoài trời, hệ thống chiếu sáng, nhà vệ sinh phù hợp lứa tuổi; đảm bảo các thiết bị phòng cháy chữa cháy và an toàn điện. Thời gian: trong vòng 2 năm. Chủ thể: Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu và các nhà tài trợ.

  5. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình: Tổ chức các buổi họp phụ huynh, xây dựng kênh thông tin liên lạc thường xuyên để cập nhật tình hình an toàn của trẻ và phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể: Giáo viên chủ nhiệm và Ban đại diện cha mẹ học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về thực trạng và các giải pháp quản lý hoạt động phòng tránh TNTT, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại đơn vị mình.

  2. Giáo viên và nhân viên trường mầm non: Tăng cường nhận thức, kỹ năng phòng tránh tai nạn và xử lý tình huống, góp phần bảo vệ an toàn cho trẻ trong quá trình chăm sóc, giáo dục.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các quận, huyện: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch và tổ chức các chương trình tập huấn, nâng cao chất lượng công tác phòng tránh TNTT trong toàn ngành.

  4. Cha mẹ học sinh và cộng đồng: Hiểu rõ vai trò phối hợp với nhà trường trong việc bảo vệ an toàn cho trẻ, từ đó chủ động tham gia và giám sát công tác phòng tránh tai nạn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mầm non lại quan trọng?
    Tai nạn thương tích là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tổn thương cho trẻ nhỏ. Phòng tránh tai nạn giúp bảo vệ sức khỏe, tính mạng trẻ, tạo môi trường an toàn để trẻ phát triển toàn diện.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý phòng tránh TNTT tại trường mầm non?
    Bao gồm nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, cũng như các quy trình kiểm tra, đánh giá và xử lý tình huống.

  3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng xử lý tình huống tai nạn cho giáo viên?
    Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng sơ cứu, xử lý tai nạn thường gặp, đồng thời xây dựng các tình huống mô phỏng để giáo viên thực hành và nâng cao phản xạ.

  4. Phương pháp nào giúp xây dựng kế hoạch phòng tránh TNTT hiệu quả?
    Phương pháp lập kế hoạch khoa học, dựa trên phân tích thực trạng, xác định mục tiêu cụ thể, nguồn lực cần thiết và biện pháp thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường.

  5. Gia đình có thể phối hợp với nhà trường như thế nào trong công tác phòng tránh TNTT?
    Gia đình cần phối hợp thông tin với nhà trường, tham gia các buổi họp phụ huynh, giáo dục trẻ kỹ năng tự bảo vệ, giám sát trẻ khi ở nhà và khi đến trường, đồng thời hỗ trợ nhà trường trong các hoạt động an toàn.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mầm non tại các trường công lập quận Tân Bình còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về phòng tránh TNTT tương đối tốt, nhưng sự phối hợp với gia đình và kỹ năng xử lý tình huống còn yếu.
  • Cơ sở vật chất và trang thiết bị an toàn chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác phòng tránh tai nạn.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, hoàn thiện kế hoạch, tăng cường kiểm tra, cải thiện cơ sở vật chất và xây dựng cơ chế phối hợp nhà trường - gia đình.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi thực tiễn cho các đơn vị giáo dục mầm non trong việc bảo đảm an toàn tuyệt đối cho trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các quận khác.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và phụ huynh cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng môi trường học tập an toàn, bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non.