Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành ưu tiên hàng đầu của các quốc gia, trong đó giáo dục nghề nghiệp giữ vai trò then chốt. Tại Việt Nam, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 đã tạo ra nhiều đổi mới quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và hội nhập quốc tế. Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đà Nẵng, với chức năng đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa và nghệ thuật, đang đối mặt với thách thức trong quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề tại trường, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động dạy học thực hành nghề trong năm học 2020-2021 và 2021-2022 tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đà Nẵng, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên và cựu sinh viên.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, qua đó nâng cao năng lực thực hành nghề cho người học, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ nhà trường trong việc xây dựng chiến lược phát triển đào tạo thực hành nghề hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành nghề.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề. Quản lý được hiểu là quá trình có mục tiêu, có kế hoạch của chủ thể quản lý tác động lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Trong giáo dục nghề nghiệp, quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề bao gồm quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất và hoạt động kiểm tra đánh giá.

Hai mô hình lý thuyết chính được áp dụng là:

  • Mô hình quản lý giáo dục theo chức năng: bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động dạy học thực hành nghề vận hành hiệu quả.
  • Mô hình quản lý chất lượng đào tạo nghề: tập trung vào việc đảm bảo chất lượng đào tạo thông qua quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất và đánh giá kết quả học tập.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: dạy học thực hành nghề, quản lý giáo dục nghề nghiệp, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, cơ sở vật chất phục vụ đào tạo, và kỹ năng nghề nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ lưu trữ của trường, phiếu khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên và cựu sinh viên, quan sát thực tế hoạt động dạy học thực hành nghề.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng với thang điểm 5 mức độ để đánh giá thực trạng; phân tích nội dung phỏng vấn và quan sát để bổ sung thông tin định tính.
  • Cỡ mẫu: 200 người tham gia khảo sát gồm 50 cán bộ quản lý và giảng viên, 150 sinh viên và cựu sinh viên.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào năm học 2020-2021 và 2021-2022, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn nhà trường.

Phương pháp chuyên gia cũng được áp dụng để đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng mục tiêu dạy học thực hành nghề: Điểm trung bình đánh giá mức độ thực hiện mục tiêu là 3,89/5, thuộc mức khá. Mục tiêu “Hình thành kiến thức nền tảng, cốt lõi, chuyên sâu” đạt điểm cao nhất 3,96, trong khi mục tiêu “Khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên cao hơn” thấp nhất với 3,83. Khoảng 80% sinh viên tốt nghiệp làm đúng hoặc gần đúng ngành nghề đào tạo.

  2. Thực trạng nội dung dạy học thực hành nghề: Nội dung được đánh giá phù hợp với mục tiêu đào tạo (điểm trung bình 3,98), đảm bảo tính toàn diện, hệ thống và liên tục (3,86), tính khoa học, cơ bản và hiện đại (3,77). Nội dung gắn liền với thực tế ngành nghề và xã hội đạt 3,87 điểm.

  3. Phương pháp và hình thức dạy học thực hành: Nhà trường áp dụng đa dạng phương pháp như giảng giải, quan sát, huấn luyện luyện tập và mô đun kỹ năng thực hành nghề. Hình thức tổ chức bao gồm dạy học thực hành cơ bản, nâng cao và thực tập nghề nghiệp tại các đơn vị bên ngoài.

  4. Cơ sở vật chất và thiết bị: Trường có 2 cơ sở với tổng diện tích hơn 7.900 m², gồm 40 phòng học, 2 xưởng thực hành, trung tâm thực hành nghề nghiệp và thư viện. Trang thiết bị phục vụ giảng dạy thực hành nghệ thuật như đàn piano, guitar, violon và vật liệu hội họa được trang bị đầy đủ. Tuy nhiên, một số thiết bị còn hạn chế về số lượng và hiện đại.

  5. Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Nhà trường thực hiện đánh giá theo Thông tư số 09/2017/TT-BLĐTBXH với các mức độ từ yếu đến xuất sắc. Việc đánh giá không chỉ dựa trên kết quả kiểm tra mà còn chú trọng quá trình học tập, phát triển năng lực nghề nghiệp.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy nhà trường đã thực hiện tốt việc quản lý mục tiêu và nội dung dạy học thực hành nghề, tạo điều kiện cho sinh viên phát triển kỹ năng nghề nghiệp cơ bản và nâng cao. Tuy nhiên, khả năng sáng tạo và tự tạo việc làm của sinh viên còn hạn chế, phản ánh nhu cầu tăng cường các hoạt động hỗ trợ phát triển năng lực mềm và kết nối thị trường lao động.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục nghề nghiệp, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về việc cần đổi mới phương pháp dạy học thực hành, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp và nâng cao chất lượng cơ sở vật chất. Việc áp dụng đa dạng phương pháp dạy học và hình thức tổ chức đã góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo, tuy nhiên vẫn cần cải thiện về mặt trang thiết bị và môi trường thực hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình đánh giá các mục tiêu dạy học thực hành nghề và bảng tổng hợp số liệu tuyển sinh, tốt nghiệp qua các năm để minh họa xu hướng phát triển của nhà trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và cập nhật mục tiêu đào tạo thực hành nghề dựa trên nhu cầu xã hội và thị trường lao động

    • Động từ hành động: Xác định, điều chỉnh
    • Target metric: Tăng tỷ lệ sinh viên có việc làm đúng ngành lên trên 85% trong 3 năm tới
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, phòng đào tạo
    • Timeline: Triển khai trong năm học 2023-2024

  2. Đa dạng hóa phương pháp và hình thức tổ chức dạy học thực hành nghề

    • Động từ hành động: Áp dụng, đổi mới
    • Target metric: Tăng mức độ hài lòng của sinh viên về phương pháp dạy học lên 90%
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên, trung tâm thực hành
    • Timeline: Thực hiện liên tục từ năm học 2023

  3. Tăng cường hợp tác giữa nhà trường với doanh nghiệp, tổ chức văn hóa nghệ thuật

    • Động từ hành động: Thiết lập, phát triển
    • Target metric: Mở rộng số lượng đơn vị hợp tác thực tập lên 20 đơn vị trong 2 năm
    • Chủ thể thực hiện: Phòng công tác học sinh sinh viên, phòng đào tạo
    • Timeline: 2023-2025

  4. Nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học thực hành nghề

    • Động từ hành động: Đầu tư, bảo trì, nâng cấp
    • Target metric: Đảm bảo 100% thiết bị đạt chuẩn theo quy định Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trong 3 năm
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, phòng hành chính tổ chức
    • Timeline: Kế hoạch đầu tư giai đoạn 2023-2026

  5. Đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học

    • Động từ hành động: Cải tiến, áp dụng
    • Target metric: Tăng tỷ lệ sinh viên đạt mức khá trở lên trong đánh giá thực hành lên 90%
    • Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo, giảng viên
    • Timeline: Áp dụng từ năm học 2023-2024

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển đào tạo thực hành nghề phù hợp với điều kiện thực tế.

  2. Giảng viên và cán bộ hướng dẫn thực hành nghề

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học thực hành hiệu quả, cải tiến kỹ năng giảng dạy và hướng dẫn sinh viên.
    • Use case: Áp dụng các phương pháp dạy học thực hành đa dạng, nâng cao chất lượng đào tạo.

  3. Sinh viên và người học nghề

    • Lợi ích: Hiểu rõ mục tiêu, nội dung và quy trình đào tạo thực hành nghề, từ đó chủ động trong học tập và phát triển kỹ năng nghề nghiệp.
    • Use case: Tự đánh giá năng lực bản thân, chuẩn bị tốt cho việc thực tập và làm việc thực tế.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn và lý luận về quản lý dạy học thực hành nghề trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.
    • Use case: Phát triển các nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục nghề nghiệp và đổi mới phương pháp đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề là gì?
    Quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động thực hành nghề nhằm đảm bảo mục tiêu đào tạo, phát triển kỹ năng và năng lực nghề nghiệp cho người học. Ví dụ, quản lý kế hoạch thực hành, phương pháp giảng dạy và đánh giá kết quả học tập.

  2. Tại sao dạy học thực hành nghề lại quan trọng trong giáo dục nghề nghiệp?
    Dạy học thực hành nghề giúp người học vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, hình thành kỹ năng nghề nghiệp cần thiết, tăng khả năng thích ứng với môi trường làm việc. Đây là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo và khả năng tìm việc làm của sinh viên.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, xu thế hội nhập quốc tế, liên kết với doanh nghiệp; và yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, trình độ giảng viên, cơ sở vật chất và chương trình đào tạo.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học thực hành nghề tại trường cao đẳng?
    Có thể thực hiện bằng cách xây dựng mục tiêu đào tạo phù hợp, đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, nâng cấp cơ sở vật chất và cải tiến hoạt động kiểm tra đánh giá.

  5. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đà Nẵng hiện nay ra sao?
    Theo khảo sát, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp làm đúng hoặc gần đúng ngành nghề đạt trên 80%, phản ánh hiệu quả bước đầu của công tác đào tạo và quản lý dạy học thực hành nghề tại trường.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Đà Nẵng đã đạt mức độ khá, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.
  • Mục tiêu đào tạo được thực hiện tốt về kiến thức nền tảng và kỹ năng nghề nghiệp, tuy nhiên khả năng sáng tạo và tự tạo việc làm của sinh viên còn hạn chế.
  • Nội dung, phương pháp dạy học thực hành nghề phù hợp với yêu cầu đào tạo, nhưng cần tiếp tục đổi mới và đa dạng hóa để nâng cao hiệu quả.
  • Cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ dạy học thực hành cần được đầu tư nâng cấp để đáp ứng yêu cầu phát triển đào tạo hiện đại.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học thực hành nghề, trong đó nhấn mạnh vai trò của hợp tác doanh nghiệp, đổi mới phương pháp và nâng cao năng lực quản lý.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2026, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Call-to-action: Các nhà quản lý, giảng viên và chuyên gia giáo dục nghề nghiệp nên áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao chất lượng đào tạo thực hành nghề, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.