Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, quản lý hoạt động dạy học tại các trường chuyên nghiệp đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng giáo dục. Trường Trung cấp Phật học Thành phố Hồ Chí Minh (TCPH TP.HCM) là một trong những cơ sở đào tạo trọng điểm về giáo lý Phật giáo, với hơn 12 khóa đào tạo trung cấp và 8 khóa cao đẳng, phục vụ hơn 7 khóa Tăng Ni sinh. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức và điều kiện dạy học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại TCPH TP.HCM và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi trường TCPH TP.HCM, với khảo sát 60 cán bộ quản lý, giảng sư và 60 Tăng Ni sinh, sử dụng phương pháp điều tra bảng hỏi và phỏng vấn sâu, dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp số liệu khoa học, làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý dạy học trong môi trường giáo dục Phật học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Nhấn mạnh vai trò của nhà quản lý trong việc tổ chức, điều khiển, kiểm tra và đánh giá hoạt động dạy học nhằm đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý hoạt động dạy học là quá trình tác động có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên quá trình dạy học để phát triển toàn diện nhân cách người học.

  • Lý thuyết hoạt động dạy học: Hoạt động dạy học là sự phối hợp giữa người dạy và người học, trong đó người dạy tổ chức, truyền đạt và điều khiển quá trình học tập, người học tích cực lĩnh hội, rèn luyện kỹ năng và tự tổ chức học tập.

Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học, quản lý mục tiêu dạy học, quản lý nội dung dạy học, quản lý phương pháp và hình thức dạy học, quản lý điều kiện dạy học, kiểm tra và đánh giá kết quả dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ khảo sát 60 cán bộ quản lý, giảng sư và 60 Tăng Ni sinh tại TCPH TP.HCM thông qua bảng hỏi trực tuyến và phỏng vấn sâu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý dữ liệu định lượng, đánh giá mức độ nhận thức, thực hiện các nội dung quản lý dạy học theo thang điểm 4 mức (tốt, khá, trung bình, yếu).

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm 2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động dạy học: 83,33% cán bộ quản lý và giảng sư đánh giá hoạt động dạy học là "rất quan trọng", 16,67% đánh giá "quan trọng", không có ý kiến thấp hơn. Điều này cho thấy nhận thức chung về vai trò trọng yếu của hoạt động dạy học tại trường.

  2. Thực trạng thực hiện mục tiêu dạy học: Mức độ thực hiện "đúng mục tiêu dạy học được ban hành" đạt điểm trung bình 3,3/4 (tốt), trong khi việc cụ thể hóa mục tiêu vào bài giảng chỉ đạt 2,4/4 (trung bình). Nhiều giảng sư gặp khó khăn trong phân định mục tiêu nhận thức và kỹ năng.

  3. Nội dung dạy học: Chương trình hiện tại gồm nhiều môn học với tổng số tiết học lớn (khoảng 1620 tiết trong 3 năm), chưa được giảm tải theo khuyến nghị của Ban Giáo dục Tăng ni Trung ương và các chuyên gia. Việc cập nhật chương trình còn chậm, thiếu giáo viên và điều kiện đảm bảo chất lượng.

  4. Hình thức và phương pháp dạy học: Phương pháp thuyết trình và vấn đáp được sử dụng phổ biến với hiệu quả khá (điểm trung bình 3,17 và 2,67). Các phương pháp hoạt động nhóm, nêu và giải quyết vấn đề chỉ đạt mức trung bình (2,67), trong khi dạy học theo dự án gần như không được áp dụng (1,92).

  5. Điều kiện dạy học: Cơ sở vật chất được đánh giá ở mức khá (3,0), tuy nhiên nguồn tài liệu tham khảo và cập nhật tài liệu chuyên môn còn hạn chế (2,17). Tăng Ni sinh cũng phản ánh thiếu phương tiện kỹ thuật hỗ trợ học tập (1,92).

  6. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học: Việc kiểm tra, đánh giá được thực hiện nghiêm túc với điểm trung bình 3,33, tuy nhiên kiểm tra định kỳ hàng tuần và hồ sơ chuyên môn chỉ đạt mức khá (2,87 và 2,92). Đa dạng hóa hình thức kiểm tra còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy quản lý hoạt động dạy học tại TCPH TP.HCM đã đạt được một số thành tựu nhất định, đặc biệt là nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động dạy học và việc thực hiện mục tiêu dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ. Tuy nhiên, việc cụ thể hóa mục tiêu vào bài giảng còn hạn chế, phản ánh sự thiếu đồng bộ trong quản lý mục tiêu.

Nội dung chương trình dạy học còn nặng nề, chưa cập nhật kịp thời theo xu hướng đổi mới giáo dục, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo. Hình thức và phương pháp dạy học chủ yếu dựa vào thuyết trình và vấn đáp, chưa phát huy tối đa các phương pháp tích cực như học nhóm, dự án, giải quyết vấn đề, làm giảm tính sáng tạo và chủ động của người học.

Điều kiện cơ sở vật chất tương đối đáp ứng yêu cầu, nhưng thiếu hụt về tài liệu tham khảo và phương tiện kỹ thuật hỗ trợ học tập, gây khó khăn cho giảng viên và Tăng Ni sinh trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học được thực hiện nghiêm túc nhưng cần đa dạng hóa hình thức để tăng tính khách quan và đánh giá toàn diện năng lực người học.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về quản lý giáo dục trong các trường chuyên nghiệp, đồng thời phản ánh đặc thù của môi trường giáo dục Phật học. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện mức độ thực hiện các nội dung quản lý dạy học sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giảng sư
    Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về quản lý hoạt động dạy học, đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá. Mục tiêu nâng cao điểm trung bình nhận thức và thực hiện các nội dung quản lý lên trên 3,5 trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Đào tạo.

  2. Cải tiến quản lý mục tiêu và nội dung dạy học
    Rà soát, cập nhật chương trình đào tạo theo hướng giảm tải, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu đổi mới giáo dục. Xây dựng hệ thống mục tiêu rõ ràng, cụ thể hóa vào từng bài giảng. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể: Ban Giám hiệu phối hợp với Ban Giáo dục Tăng ni Trung ương.

  3. Đổi mới phương pháp và hình thức dạy học
    Khuyến khích áp dụng các phương pháp tích cực như học nhóm, dự án, giải quyết vấn đề, tăng cường học tập trải nghiệm ngoài lớp. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng phương pháp tích cực lên 50% trong 2 năm. Chủ thể: Giảng viên và các tổ bộ môn.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu học tập
    Mở rộng thư viện, cập nhật tài liệu chuyên môn, trang bị phương tiện kỹ thuật hiện đại hỗ trợ giảng dạy và học tập. Mục tiêu nâng điểm đánh giá điều kiện dạy học lên trên 3,5 trong 1 năm. Chủ thể: Ban Quản lý cơ sở vật chất và Ban Giám hiệu.

  5. Đa dạng hóa hình thức kiểm tra, đánh giá
    Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, kết hợp đánh giá định lượng và định tính, chú trọng đánh giá năng lực vận dụng thực tiễn của Tăng Ni sinh. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể: Phòng Đào tạo và các tổ bộ môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường trung cấp chuyên nghiệp
    Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Giảng viên và cán bộ chuyên môn trong các trường Phật học
    Hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, quản lý mục tiêu và nội dung dạy học phù hợp với đặc thù giáo dục Phật học.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý giáo dục
    Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý giáo dục trong môi trường đặc thù.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và Giáo hội Phật giáo Việt Nam
    Là cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và nâng cao chất lượng giáo dục Tăng Ni.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động dạy học tại trường Trung cấp Phật học có điểm gì đặc biệt?
    Quản lý tại đây không chỉ tập trung vào mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học mà còn phải phù hợp với đặc thù giáo dục Phật học, kết hợp giữa truyền thống và đổi mới, chú trọng phát triển nhân cách và trí tuệ của Tăng Ni sinh.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp điều tra bảng hỏi kết hợp phỏng vấn sâu, xử lý dữ liệu bằng phần mềm SPSS để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý hoạt động dạy học tại TCPH TP.HCM là gì?
    Bao gồm việc cụ thể hóa mục tiêu dạy học chưa tốt, chương trình nặng nề chưa được cập nhật, phương pháp dạy học còn truyền thống, thiếu tài liệu và phương tiện hỗ trợ, kiểm tra đánh giá chưa đa dạng.

  4. Các biện pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Các biện pháp được xây dựng dựa trên khảo sát thực tế, có sự tham gia của cán bộ quản lý và giảng viên, đảm bảo tính khoa học, thực tiễn và khả thi trong điều kiện hiện tại của trường.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học trong các trường chuyên nghiệp?
    Cần đồng bộ nâng cao nhận thức, đổi mới chương trình, phương pháp dạy học, đầu tư cơ sở vật chất, đa dạng hóa kiểm tra đánh giá và phát triển năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giảng viên.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động dạy học tại Trường Trung cấp Phật học TP.HCM đã đạt được nhận thức đúng đắn và thực hiện một số nội dung quản lý cơ bản, nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Chương trình dạy học hiện tại còn nặng nề, chưa cập nhật kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo và sự phát triển toàn diện của Tăng Ni sinh.
  • Phương pháp dạy học chủ yếu truyền thống, chưa phát huy tối đa các phương pháp tích cực, cần đổi mới để nâng cao chất lượng giảng dạy.
  • Cơ sở vật chất tương đối đáp ứng, nhưng thiếu hụt tài liệu và phương tiện kỹ thuật hỗ trợ học tập, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy và học.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, cải tiến quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp, điều kiện và kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học trong thời gian tới.

Next steps: Triển khai các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý, rà soát và cập nhật chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá.

Call to action: Các cán bộ quản lý, giảng viên và các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Phật học, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển bền vững.