Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013, việc phát triển năng lực học sinh trở thành mục tiêu trọng tâm của giáo dục phổ thông. Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, với 14 trường tiểu học và đội ngũ 155 cán bộ quản lý, giáo viên tham gia khảo sát, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2020, tập trung vào các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Móng Cái. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin khoa học, thực tiễn giúp các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên nâng cao hiệu quả công tác đánh giá học sinh, góp phần phát triển toàn diện năng lực học sinh tiểu học, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Lý thuyết quản lý giáo dục được xây dựng trên cơ sở các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đảm bảo tính khoa học, hệ thống và hiệu quả trong quản lý hoạt động đánh giá. Lý thuyết đánh giá học sinh theo định hướng năng lực nhấn mạnh việc đánh giá không chỉ dựa trên kiến thức mà còn tập trung vào khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ trong các tình huống thực tiễn. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý hoạt động đánh giá: quá trình tác động có chủ đích của nhà quản lý nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá diễn ra hiệu quả, khách quan và khoa học.
  • Đánh giá kết quả học tập theo định hướng năng lực: đánh giá toàn diện năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ của học sinh trong học tập và thực tiễn.
  • Năng lực học sinh: khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ để giải quyết các tình huống đa dạng trong cuộc sống.
  • Vai trò của hiệu trưởng: người chịu trách nhiệm cao nhất trong quản lý hoạt động đánh giá, đảm bảo kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được thực hiện đúng quy định.
  • Phương pháp đánh giá đa dạng: kết hợp quan sát, kiểm tra viết, vấn đáp, kiểm tra thực hành và tự đánh giá nhằm phản ánh chính xác năng lực học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 155 cán bộ quản lý và giáo viên của 14 trường tiểu học tại thành phố Móng Cái, cùng các hồ sơ quản lý, bộ đề kiểm tra định kỳ và các văn bản pháp luật liên quan.
  • Phương pháp phân tích: sử dụng thống kê mô tả, phân tích định tính và định lượng để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt. Hệ số Cronbach’s Alpha được áp dụng để kiểm tra độ tin cậy của các thang đo khảo sát.
  • Timeline nghiên cứu: tiến hành khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm học 2019-2020, phân tích và đề xuất biện pháp trong cùng năm.
  • Phương pháp khảo nghiệm: xin ý kiến chuyên gia, lãnh đạo phòng giáo dục và hiệu trưởng các trường để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá: Khoảng 70% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc lập kế hoạch quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt còn chưa đồng bộ và thiếu tính hệ thống.
  2. Phương pháp đánh giá: 65% giáo viên sử dụng đa dạng các hình thức đánh giá như kiểm tra miệng, viết, quan sát và tự đánh giá, tuy nhiên vẫn còn 35% giáo viên chủ yếu dựa vào kiểm tra viết truyền thống.
  3. Chất lượng công tác chỉ đạo và kiểm tra: Có 60% hiệu trưởng thực hiện tốt công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá, nhưng vẫn còn 40% chưa thường xuyên kiểm tra hoặc chưa có biện pháp xử lý kịp thời các tồn tại.
  4. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan: Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của đánh giá năng lực học sinh chiếm khoảng 75% mức độ tích cực, trong khi đó cơ sở vật chất và công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động đánh giá chỉ đạt khoảng 60% mức độ đáp ứng yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường tiểu học thành phố Móng Cái đã đạt được những kết quả nhất định nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Việc lập kế hoạch chưa đồng bộ và thiếu tính hệ thống có thể do năng lực quản lý của một số cán bộ còn hạn chế, đồng thời thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, xu hướng sử dụng đa dạng phương pháp đánh giá là phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục, tuy nhiên việc áp dụng chưa đồng đều giữa các giáo viên. Công tác chỉ đạo và kiểm tra của hiệu trưởng có vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng đánh giá, do đó cần tăng cường bồi dưỡng năng lực quản lý cho hiệu trưởng và cán bộ quản lý. Yếu tố cơ sở vật chất và công nghệ thông tin còn hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, cần được đầu tư nâng cấp để đáp ứng yêu cầu đổi mới. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ sử dụng các phương pháp đánh giá và bảng đánh giá mức độ đáp ứng của các yếu tố ảnh hưởng nhằm minh họa rõ nét hơn thực trạng và các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực quản lý cho hiệu trưởng và cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực, nhằm nâng cao kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học sư phạm tổ chức.
  2. Đổi mới và đa dạng hóa phương pháp đánh giá: Khuyến khích giáo viên áp dụng kết hợp các hình thức đánh giá như quan sát, vấn đáp, kiểm tra thực hành và tự đánh giá để phản ánh toàn diện năng lực học sinh. Thời gian triển khai ngay trong năm học tiếp theo, do hiệu trưởng và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm hướng dẫn.
  3. Nâng cấp cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư trang thiết bị, phần mềm quản lý đánh giá học sinh (như SMAS), đảm bảo hỗ trợ hiệu quả cho công tác đánh giá và quản lý. Kinh phí và kế hoạch đầu tư được xây dựng trong kế hoạch ngân sách hàng năm của nhà trường và phòng giáo dục.
  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Tổ chức các buổi truyền thông, tập huấn cho cha mẹ học sinh về vai trò và phương pháp đánh giá kết quả học tập theo định hướng năng lực, nhằm tạo sự đồng thuận và hỗ trợ tích cực cho học sinh. Thời gian thực hiện định kỳ hàng học kỳ, do nhà trường phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh tổ chức.
  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát: Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất về công tác đánh giá, xử lý kịp thời các tồn tại, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả của hoạt động đánh giá. Thực hiện liên tục trong năm học, phối hợp với tổ chuyên môn và các bộ phận liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập, giúp họ xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá hiệu quả.
  2. Giáo viên tiểu học, đặc biệt giáo viên môn Tiếng Việt: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ hơn về các phương pháp đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, từ đó đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá học sinh.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục tiểu học: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng năng lực, cung cấp dữ liệu thực tiễn và các biện pháp quản lý khả thi.
  4. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương: Tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các trường tiểu học trong việc đổi mới công tác đánh giá học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng năng lực là gì?
    Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng năng lực là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá phản ánh chính xác năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh trong học tập và thực tiễn. Ví dụ, hiệu trưởng xây dựng kế hoạch đánh giá đa dạng hình thức và giám sát việc thực hiện của giáo viên.

  2. Tại sao cần đổi mới phương pháp đánh giá trong giáo dục tiểu học?
    Đổi mới phương pháp đánh giá giúp phản ánh toàn diện năng lực học sinh, không chỉ dựa vào kiến thức mà còn đánh giá kỹ năng vận dụng và thái độ. Điều này giúp học sinh phát triển toàn diện và tránh tình trạng học vẹt, học tủ. Ví dụ, kết hợp đánh giá qua quan sát, tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau.

  3. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động đánh giá là gì?
    Hiệu trưởng chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động đánh giá, đảm bảo tính khách quan, khoa học và hiệu quả. Họ cũng phân công nhiệm vụ, huy động nguồn lực và xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình đánh giá.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên; yếu tố khách quan như chính sách giáo dục, cơ sở vật chất, công nghệ thông tin và sự phối hợp của gia đình, xã hội. Ví dụ, nhận thức đúng về vai trò đánh giá giúp giáo viên thực hiện tốt hơn công tác này.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập?
    Cần tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý cho hiệu trưởng và giáo viên, đổi mới phương pháp đánh giá, đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường phối hợp với gia đình và xã hội, đồng thời thực hiện kiểm tra, giám sát thường xuyên. Ví dụ, áp dụng phần mềm quản lý đánh giá và tổ chức các buổi tập huấn chuyên môn.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Việt theo định hướng phát triển năng lực học sinh là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại thành phố Móng Cái.
  • Thực trạng quản lý còn tồn tại hạn chế về lập kế hoạch, phương pháp đánh giá và công tác chỉ đạo, kiểm tra.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ nhà trường, gia đình và xã hội.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm bồi dưỡng năng lực quản lý, đổi mới phương pháp đánh giá, nâng cấp cơ sở vật chất, tăng cường phối hợp và kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi thực tiễn cho các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc nâng cao hiệu quả công tác đánh giá học sinh theo định hướng năng lực, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các trường tiểu học và phòng giáo dục cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ chuyên môn, quý độc giả có thể liên hệ các cơ sở đào tạo và quản lý giáo dục địa phương.