Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2013-2017, các cơ sở khám chữa bệnh công lập của tỉnh Quảng Nam đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về nhu cầu khám chữa bệnh, với số giường bệnh thực tế tăng từ 2.951 lên 3.570 giường, vượt kế hoạch đề ra khoảng 58% vào năm 2017. Số lượt khám chữa bệnh cũng tăng từ 1.135 triệu lượt năm 2013 lên 1.457 triệu lượt năm 2017, phản ánh áp lực ngày càng lớn lên hệ thống y tế công lập địa phương. Trong bối cảnh đó, quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cho các cơ sở này trở thành vấn đề cấp thiết nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập tỉnh Quảng Nam, xác định các bất cập và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế công lập. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các cơ sở khám chữa bệnh công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn 2013-2017, với trọng tâm là các hoạt động lập dự toán, phân bổ, sử dụng và kiểm soát chi thường xuyên NSNN.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị y tế công lập trong việc tối ưu hóa nguồn ngân sách, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững hệ thống y tế công lập tại địa phương. Các chỉ số như tốc độ tăng chi NSNN hàng năm đạt tới 62,41% vào năm 2016, cùng với tỷ lệ chi NSNN cho sự nghiệp y tế chiếm khoảng 13,13% tổng chi ngân sách địa phương, cho thấy sự đầu tư ngày càng tăng nhưng cũng đặt ra yêu cầu quản lý chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt tập trung vào quản lý chi thường xuyên NSNN cho các đơn vị sự nghiệp công lập. Hai mô hình lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình chu trình quản lý ngân sách nhà nước: Bao gồm các giai đoạn lập dự toán, phân bổ, sử dụng, kiểm tra và quyết toán ngân sách. Mô hình này giúp phân tích toàn diện quá trình quản lý chi NSNN tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập.

  2. Lý thuyết về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập: Nhấn mạnh vai trò của quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý tài chính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đồng thời giảm sự can thiệp hành chính không cần thiết.

Các khái niệm chuyên ngành trọng tâm bao gồm: chi thường xuyên NSNN, dự toán ngân sách, phân bổ ngân sách, kiểm soát chi ngân sách, đơn vị sự nghiệp công lập, định mức chi ngân sách, và cơ chế tự chủ tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý chi thường xuyên NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập tỉnh Quảng Nam.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các báo cáo chính thức của Sở Y tế, Sở Tài chính, UBND tỉnh Quảng Nam, các văn bản pháp luật liên quan, cùng các tài liệu nghiên cứu, báo cáo ngành y tế và ngân sách nhà nước giai đoạn 2013-2017.

  • Phương pháp phân tích:

    • Thống kê mô tả: Tổng hợp số liệu về dự toán, phân bổ, chi NSNN, số giường bệnh, lượt khám chữa bệnh để đánh giá xu hướng và hiệu quả sử dụng ngân sách.
    • Phân tích tổng hợp: Kết hợp các kết quả nghiên cứu trước và dữ liệu thực tế để xác định điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý chi NSNN.
    • So sánh: Đối chiếu thực trạng quản lý chi NSNN của tỉnh Quảng Nam với kinh nghiệm quản lý tại thành phố Đà Nẵng nhằm rút ra bài học và đề xuất phù hợp.
    • Phân tích định tính: Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng như cơ chế chính sách, trình độ cán bộ, phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ thông tin.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu được thu thập toàn diện từ các cơ sở khám chữa bệnh công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho giai đoạn nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2013 đến 2017, đồng thời khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý và chuyên gia trong ngành y tế và tài chính địa phương trong năm 2018-2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nhu cầu khám chữa bệnh vượt kế hoạch: Số giường bệnh thực tế tăng từ 2.951 giường năm 2013 lên 3.570 giường năm 2017, vượt kế hoạch khoảng 58%. Số lượt khám chữa bệnh cũng tăng từ 1.135 triệu lượt lên 1.457 triệu lượt, cho thấy áp lực ngày càng lớn lên hệ thống y tế công lập.

  2. Dự toán và phân bổ chi NSNN tăng nhưng chưa đồng bộ: Dự toán giao thu cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập tăng từ 457.559 triệu đồng năm 2013 lên 843.472 triệu đồng năm 2017, tốc độ tăng từ 4% đến 23% hàng năm. Tuy nhiên, dự toán chi NSNN được duyệt thấp hơn đề nghị, chỉ đạt khoảng 96% vào năm 2017, phản ánh sự thắt chặt trong phân bổ ngân sách.

  3. Tỷ lệ chi NSNN cho sự nghiệp y tế giảm dần: Tỷ lệ chi NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập so với tổng chi ngân sách địa phương giảm từ 16,66% năm 2013 xuống còn 10,25% năm 2017, mặc dù tổng chi ngân sách địa phương có biến động tăng giảm mạnh.

  4. Ảnh hưởng của các nhân tố quản lý và môi trường: Trình độ cán bộ quản lý chi NSNN có tỷ lệ đại học và sau đại học đạt 76,7%, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về đào tạo chuyên sâu và cập nhật kiến thức. Việc phối hợp giữa cơ quan quản lý y tế và tài chính được đánh giá là khá tốt, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý. Ứng dụng công nghệ thông tin như phần mềm VNPT-HIS đã cải thiện đáng kể công tác quản lý, giảm thất thoát và nâng cao minh bạch tài chính.

Thảo luận kết quả

Các số liệu cho thấy sự gia tăng nhanh chóng về nhu cầu khám chữa bệnh tại các cơ sở công lập tỉnh Quảng Nam, đòi hỏi nguồn ngân sách phải được quản lý chặt chẽ và hiệu quả để đáp ứng. Việc dự toán chi NSNN chưa đạt mức đề nghị phản ánh sự hạn chế về nguồn lực và yêu cầu tiết kiệm ngân sách trong bối cảnh kinh tế địa phương có những biến động, đặc biệt năm 2017 có hụt thu ngân sách khoảng 1.000 tỷ đồng.

So sánh với kinh nghiệm quản lý chi NSNN tại thành phố Đà Nẵng, nơi đã triển khai cơ chế tự chủ tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả, cho thấy Quảng Nam có thể học hỏi để nâng cao tính chủ động và minh bạch trong quản lý ngân sách y tế. Việc giảm tỷ lệ chi NSNN cho sự nghiệp y tế so với tổng chi ngân sách địa phương cần được xem xét kỹ lưỡng để không ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ y tế công lập.

Việc ứng dụng phần mềm quản lý bệnh viện và hồ sơ sức khỏe điện tử đã góp phần nâng cao năng lực quản lý, giảm chi phí và tăng cường kiểm soát chi tiêu. Tuy nhiên, cần tiếp tục đầu tư nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ quản lý, đồng thời hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành và chính sách phân bổ ngân sách phù hợp với thực tế địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số giường bệnh và lượt khám chữa bệnh, bảng so sánh dự toán chi NSNN đề nghị và được duyệt qua các năm, cũng như biểu đồ tỷ lệ chi NSNN cho sự nghiệp y tế so với tổng chi ngân sách địa phương để minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ quản lý chi NSNN
    Thực hiện các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công và y tế cho cán bộ quản lý tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn phù hợp lên trên 85% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế phối hợp Sở Tài chính và các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện cơ chế phân bổ và giao dự toán chi NSNN theo kết quả hoạt động
    Áp dụng nguyên tắc phân bổ ngân sách dựa trên hiệu quả hoạt động và nhu cầu thực tế của từng cơ sở, giảm thiểu chi tiêu không hợp lý. Thời gian thực hiện: từ năm ngân sách 2024. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính, Sở Y tế.

  3. Mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi NSNN
    Triển khai đồng bộ phần mềm quản lý tài chính, hồ sơ sức khỏe điện tử và kết nối dữ liệu giữa các cơ quan liên quan nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả kiểm soát chi tiêu. Mục tiêu hoàn thành trong 3 năm tới. Chủ thể: Sở Y tế, Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành giữa cơ quan quản lý y tế và tài chính
    Thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên, chia sẻ thông tin và kiểm tra giám sát chặt chẽ trong quá trình lập dự toán, phân bổ và quyết toán ngân sách. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024. Chủ thể: Sở Y tế, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước tỉnh.

  5. Xây dựng chính sách hỗ trợ và ưu tiên ngân sách cho các cơ sở y tế tuyến cơ sở và vùng khó khăn
    Đảm bảo nguồn lực tài chính ổn định cho các trung tâm y tế huyện, trạm y tế xã nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cơ sở, góp phần giảm tải cho bệnh viện tuyến trên. Thời gian thực hiện: kế hoạch 5 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính
    Giúp các cơ quan như Sở Y tế, Sở Tài chính, UBND tỉnh có cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý chi NSNN, nâng cao hiệu quả phân bổ và sử dụng ngân sách trong lĩnh vực y tế công lập.

  2. Ban lãnh đạo và quản lý các cơ sở khám chữa bệnh công lập
    Hỗ trợ các bệnh viện, trung tâm y tế trong việc lập kế hoạch tài chính, quản lý chi tiêu ngân sách, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, đồng thời tăng cường minh bạch tài chính.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý kinh tế, quản lý công
    Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý chi ngân sách nhà nước trong lĩnh vực y tế, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng quản lý tài chính công, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và luận văn.

  4. Các tổ chức tài trợ, đối tác phát triển trong lĩnh vực y tế công
    Giúp hiểu rõ bối cảnh quản lý tài chính y tế công lập tại địa phương, từ đó xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và phát triển y tế công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi thường xuyên NSNN là quá trình tổ chức, điều khiển và kiểm soát các khoản chi tiêu ngân sách nhằm duy trì hoạt động liên tục của các cơ sở công lập, đảm bảo sử dụng nguồn lực hiệu quả và đúng mục đích.

  2. Tại sao quản lý chi NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập lại quan trọng?
    Vì đây là nguồn tài chính chủ yếu duy trì hoạt động y tế công lập, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và sức khỏe cộng đồng. Quản lý tốt giúp tránh lãng phí, thất thoát và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý chi NSNN tại Quảng Nam là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, trình độ cán bộ quản lý chưa đồng đều, và việc áp dụng công nghệ thông tin còn hạn chế.

  4. Công nghệ thông tin hỗ trợ quản lý chi NSNN như thế nào?
    Giúp lưu trữ, xử lý và phân tích dữ liệu tài chính nhanh chóng, chính xác, tăng tính minh bạch và kiểm soát chi tiêu hiệu quả, đồng thời hỗ trợ kết nối thông tin giữa các đơn vị và cơ quan quản lý.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách dựa trên kết quả hoạt động, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường phối hợp liên ngành và xây dựng chính sách ưu tiên phù hợp với đặc thù địa phương.

Kết luận

  • Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN cho các cơ sở khám chữa bệnh công lập tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2013-2017 cho thấy nhu cầu khám chữa bệnh tăng nhanh, trong khi nguồn ngân sách và hiệu quả quản lý còn nhiều hạn chế.
  • Tỷ lệ chi NSNN cho sự nghiệp y tế có xu hướng giảm so với tổng chi ngân sách địa phương, đặt ra thách thức trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế công lập.
  • Các nhân tố như cơ chế chính sách, trình độ cán bộ, phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách, mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp quản lý.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý và đơn vị y tế công lập tỉnh Quảng Nam triển khai các bước tiếp theo nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính y tế, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế công lập.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và đơn vị y tế công lập cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách để đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập trong lĩnh vực y tế công lập.