Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bước đầu tiên hình thành và phát triển nhân cách con người. Tại Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh, sự phát triển nhanh chóng của các trường mầm non ngoài công lập đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao phẩm chất nhà giáo cho đội ngũ giáo viên mầm non (GVMN). Theo báo cáo của ngành, hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo là một trong những yếu tố then chốt giúp đội ngũ GVMN đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo cho đội ngũ GVMN tại Quận 2 trong năm học 2018-2019 và 2019-2020, nhằm khảo sát thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao năng lực sư phạm, phẩm chất đạo đức và phong cách làm việc của giáo viên, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại địa phương. Qua đó, các chỉ số về nhận thức tầm quan trọng, mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng và hiệu quả quản lý được đánh giá nhằm làm cơ sở cho các khuyến nghị chính sách và thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển phẩm chất nhà giáo. Lý thuyết quản lý theo chức năng của Henry Fayol với bốn chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được vận dụng để phân tích quá trình quản lý hoạt động bồi dưỡng. Lý thuyết về phẩm chất nhà giáo được xây dựng dựa trên chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non theo Thông tư 26/2018/TT-BGDĐT, bao gồm các khái niệm chính: đạo đức nhà giáo, phong cách làm việc, phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống và tác phong. Mô hình quản lý hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo được tiếp cận theo chức năng quản lý, nhấn mạnh vai trò của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và các cán bộ quản lý trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua phiếu khảo sát với mẫu gồm cán bộ quản lý và giáo viên tại 20 trường mầm non ngoài công lập trên địa bàn Quận 2, với cỡ mẫu khoảng 200 người, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu một số cán bộ quản lý và giáo viên nhằm làm rõ các vấn đề quản lý và thực trạng bồi dưỡng phẩm chất. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS 20.0 với các kỹ thuật thống kê mô tả như tần suất, tỷ lệ %, điểm trung bình, độ lệch chuẩn để đánh giá thực trạng và mức độ nhận thức. Phân tích định tính được thực hiện bằng phương pháp phân tích nội dung nhằm bổ sung và làm sáng tỏ các kết quả định lượng. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2018-2019 và 2019-2020, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên tại Quận 2 nhận thức rõ vai trò thiết yếu của hoạt động bồi dưỡng trong việc nâng cao phẩm chất và năng lực nghề nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% chưa đánh giá đúng mức độ quan trọng, ảnh hưởng đến sự tham gia tích cực.

  2. Mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng: Các nội dung bồi dưỡng về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống và phong cách làm việc được thực hiện với mức độ thường xuyên trung bình đạt 78%, trong đó bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp đạt tỷ lệ thực hiện cao nhất (khoảng 85%), còn bồi dưỡng về phong cách làm việc thấp hơn (khoảng 70%).

  3. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng tại chỗ qua sinh hoạt chuyên môn chiếm ưu thế với 65%, tiếp theo là bồi dưỡng tập trung theo chuyên đề (50%) và tự học, tự nghiên cứu qua mạng Internet chiếm khoảng 40%. Phương pháp luyện tập, thực hành và nêu gương được đánh giá là hiệu quả nhất.

  4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng: Việc lập kế hoạch bồi dưỡng được thực hiện đầy đủ tại 90% các trường, tuy nhiên công tác kiểm tra, đánh giá thường xuyên chỉ đạt khoảng 60%, cho thấy còn hạn chế trong giám sát và điều chỉnh hoạt động bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức tích cực của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo là nền tảng để triển khai các hoạt động hiệu quả. Mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng tương đối cao phản ánh sự quan tâm của các trường mầm non ngoài công lập tại Quận 2 trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ. Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa các nội dung bồi dưỡng cho thấy cần tăng cường hơn nữa các hoạt động về phong cách làm việc, nhằm giúp giáo viên hoàn thiện kỹ năng ứng xử và tác phong chuyên nghiệp.

Hình thức bồi dưỡng đa dạng, trong đó bồi dưỡng tại chỗ và chuyên đề được ưu tiên, phù hợp với điều kiện thực tế và nhu cầu của giáo viên. Việc áp dụng phương pháp luyện tập, thực hành và nêu gương góp phần nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, đồng thời tạo động lực cho giáo viên tự học, tự bồi dưỡng. Tuy nhiên, tỷ lệ tự học qua mạng còn thấp, cần được khuyến khích phát triển hơn trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng, đặc biệt là kiểm tra, đánh giá còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh kịp thời và nâng cao chất lượng bồi dưỡng. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với thực trạng chung về quản lý giáo dục mầm non, nhấn mạnh vai trò then chốt của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn trong việc tổ chức và giám sát hoạt động bồi dưỡng. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ thực hiện các chức năng quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra) sẽ minh họa rõ nét sự phân bố hiệu quả quản lý tại các trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề dành cho cán bộ quản lý và giáo viên nhằm nâng cao nhận thức, đặc biệt chú trọng đến những người chưa đánh giá đúng mức độ quan trọng. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 2 chủ trì.

  2. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Khuyến khích áp dụng các hình thức bồi dưỡng trực tuyến, tự học qua mạng Internet kết hợp với các buổi thực hành, nêu gương để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả. Mục tiêu tăng tỷ lệ tự học lên ít nhất 60% trong năm học tiếp theo, do các trường phối hợp tổ chức.

  3. Nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng. Thời gian triển khai trong 1 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá thường xuyên: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, minh bạch và áp dụng hệ thống đánh giá định kỳ nhằm phát hiện sớm các hạn chế, từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời. Thực hiện đánh giá ít nhất 2 lần/năm học, do Ban bồi dưỡng và Ban giám hiệu các trường thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo, từ đó cải thiện chất lượng đội ngũ giáo viên và hiệu quả giáo dục tại các trường mầm non.

  2. Giáo viên mầm non: Cung cấp kiến thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng phẩm chất, các nội dung cần thiết và phương pháp tự bồi dưỡng hiệu quả, giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non, hỗ trợ nghiên cứu sâu hơn về phát triển nguồn nhân lực giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch và chương trình bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm và nhu cầu thực tế của địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo lại quan trọng đối với giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng phẩm chất giúp giáo viên nâng cao đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng sư phạm và phong cách làm việc, từ đó tạo môi trường giáo dục tích cực, góp phần phát triển toàn diện trẻ mầm non.

  2. Những nội dung chính nào cần được bồi dưỡng cho giáo viên mầm non?
    Bao gồm phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống, tác phong và phong cách làm việc, theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non quy định trong Thông tư 26/2018/TT-BGDĐT.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất?
    Phương pháp luyện tập, thực hành và nêu gương được đánh giá cao vì giúp giáo viên áp dụng kiến thức vào thực tế, đồng thời tạo động lực tự học và phát triển bản thân.

  4. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong quản lý hoạt động bồi dưỡng?
    Hiệu trưởng là chủ thể quản lý chính, phối hợp với Phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng?
    Cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, tổ chức đánh giá định kỳ, sử dụng kết quả để điều chỉnh kế hoạch và phương pháp bồi dưỡng, đồng thời khen thưởng kịp thời những giáo viên thực hiện tốt.

Kết luận

  • Hoạt động bồi dưỡng phẩm chất nhà giáo cho đội ngũ giáo viên mầm non tại Quận 2 có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.
  • Nhận thức tích cực của cán bộ quản lý và giáo viên là nền tảng để triển khai hiệu quả các hoạt động bồi dưỡng.
  • Mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng và quản lý hoạt động còn tồn tại một số hạn chế, đặc biệt trong công tác kiểm tra, đánh giá.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, nâng cao năng lực quản lý và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các biện pháp trong các năm học tiếp theo để đảm bảo sự phát triển bền vững của đội ngũ giáo viên mầm non tại Quận 2.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời khuyến khích giáo viên tích cực tham gia các hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực nghề nghiệp, góp phần xây dựng nền giáo dục mầm non chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội hiện đại.