Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tại Việt Nam, việc nâng cao năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trung học phổ thông (THPT) trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển giáo dục theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế. Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, với quy mô các trường THPT ngày càng mở rộng và đội ngũ giáo viên đông đảo, đang đối mặt với thách thức trong việc quản lý và bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên để thích ứng với chương trình giáo dục phổ thông mới. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả trong giai đoạn 2018-2020, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục.

Nghiên cứu tập trung vào các nội dung trọng tâm như: nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về công tác bồi dưỡng, đánh giá nhu cầu bồi dưỡng, quản lý kế hoạch và nội dung bồi dưỡng, hình thức và phương pháp tổ chức bồi dưỡng, phối hợp với các cơ sở giáo dục và kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng. Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục tại địa phương, đồng thời góp phần phát triển nguồn nhân lực giáo dục chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên. Trước hết, lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu giáo dục một cách hiệu quả. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của hoạch định, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá trong quản lý bồi dưỡng giáo viên.

Thứ hai, lý thuyết về năng lực nghề nghiệp giáo viên THPT được xây dựng trên cơ sở tổng hợp các phẩm chất tâm lý, tri thức, kỹ năng, thái độ và kinh nghiệm cần thiết để hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy học và giáo dục. Cấu trúc năng lực nghề nghiệp bao gồm năng lực dạy học, năng lực giáo dục, năng lực bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, năng lực nghiên cứu khoa học sư phạm, năng lực xây dựng chương trình và năng lực giao tiếp, chính trị xã hội.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: bồi dưỡng giáo viên, quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp, chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT, và yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát bằng phiếu hỏi với hơn 200 cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, phỏng vấn sâu với 15 cán bộ quản lý và giáo viên tiêu biểu, cùng với phân tích các hồ sơ, văn bản quản lý bồi dưỡng giáo viên.

Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và mức độ hài lòng về công tác quản lý bồi dưỡng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2020, đảm bảo thu thập dữ liệu phản ánh đầy đủ các giai đoạn tổ chức bồi dưỡng theo kế hoạch của các trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng: Khoảng 85% cán bộ quản lý và 78% giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Tuy nhiên, vẫn còn 15-22% chưa thực sự quan tâm hoặc chưa hiểu đầy đủ về mục tiêu và nội dung bồi dưỡng.

  2. Đánh giá nhu cầu bồi dưỡng: Kết quả khảo sát cho thấy 92% giáo viên mong muốn được bồi dưỡng về năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ, 75% quan tâm đến đổi mới phương pháp dạy học, trong khi chỉ có 60% mong muốn bồi dưỡng về kỹ năng tư vấn, hỗ trợ học sinh. Tỷ lệ này phản ánh sự ưu tiên của giáo viên đối với các kỹ năng đáp ứng yêu cầu công nghệ và đổi mới chương trình.

  3. Quản lý kế hoạch và nội dung bồi dưỡng: 70% trường THPT đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, song chỉ có 55% kế hoạch được thực hiện đầy đủ và đúng tiến độ. Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào cập nhật kiến thức chuyên môn và phương pháp dạy học, còn các nội dung về phát triển phẩm chất đạo đức và kỹ năng xã hội chưa được chú trọng đúng mức.

  4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng tập trung chiếm 65%, bồi dưỡng tại chỗ 50%, bồi dưỡng từ xa mới chỉ chiếm 20%. Phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là thuyết trình và thảo luận nhóm, trong khi phương pháp trải nghiệm và nghiên cứu thực tiễn còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Những phát hiện trên cho thấy công tác quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên tại các trường THPT thành phố Cẩm Phả đã đạt được một số kết quả tích cực, đặc biệt là nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng và sự đa dạng trong nội dung bồi dưỡng. Tuy nhiên, việc thực hiện kế hoạch còn chưa đồng bộ và chưa khai thác hiệu quả các hình thức bồi dưỡng hiện đại như bồi dưỡng từ xa, tự bồi dưỡng có định hướng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tại các địa phương khác, tỷ lệ giáo viên mong muốn bồi dưỡng về công nghệ thông tin và ngoại ngữ tương đối cao, phù hợp với xu hướng phát triển giáo dục hiện đại. Việc chưa chú trọng đầy đủ đến kỹ năng tư vấn, hỗ trợ học sinh và phát triển phẩm chất đạo đức có thể ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm giáo viên theo từng nhu cầu bồi dưỡng, bảng tổng hợp kế hoạch và tiến độ thực hiện bồi dưỡng của các trường, cũng như biểu đồ tròn phân bố các hình thức bồi dưỡng được áp dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp, đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm tự bồi dưỡng của giáo viên. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng đầu năm học, do phòng GD&ĐT phối hợp với các trường tổ chức.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, sát thực tế: Các trường cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, phù hợp với nhu cầu thực tế của giáo viên, đảm bảo thực hiện đầy đủ và đúng tiến độ. Kế hoạch cần được rà soát và cập nhật hàng năm, do hiệu trưởng và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  3. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Khuyến khích áp dụng bồi dưỡng từ xa, bồi dưỡng tại chỗ kết hợp với các phương pháp trải nghiệm, nghiên cứu thực tiễn và tự học có định hướng nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng. Thời gian áp dụng từ năm học tiếp theo, do các trường phối hợp với các cơ sở đào tạo và chuyên gia thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp với các cơ sở giáo dục và chuyên gia: Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với các trường đại học, cao đẳng và trung tâm bồi dưỡng để tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu, cập nhật kiến thức mới và kỹ năng hiện đại cho giáo viên. Phòng GD&ĐT làm đầu mối phối hợp, triển khai trong vòng 1 năm.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng: Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên, sử dụng đa dạng các hình thức đánh giá để đảm bảo chất lượng và hiệu quả. Thực hiện thường xuyên hàng năm, do các trường và phòng GD&ĐT phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp, giúp cán bộ quản lý xây dựng và triển khai các kế hoạch bồi dưỡng hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường THPT: Tài liệu giúp nhà trường nhận diện thực trạng, nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên, từ đó tổ chức các hoạt động bồi dưỡng phù hợp, đồng thời quản lý chặt chẽ công tác này nhằm nâng cao năng lực đội ngũ.

  3. Giáo viên THPT: Giúp giáo viên hiểu rõ yêu cầu đổi mới giáo dục, chuẩn nghề nghiệp và các nội dung bồi dưỡng cần thiết để tự nâng cao năng lực nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên, hỗ trợ nghiên cứu sâu hơn về lĩnh vực quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng sư phạm và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục toàn diện học sinh.

  2. Những nội dung bồi dưỡng nào được ưu tiên hiện nay?
    Ưu tiên bồi dưỡng năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ, đổi mới phương pháp dạy học và kỹ năng tư vấn, hỗ trợ học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên?
    Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung, bồi dưỡng tại chỗ và bồi dưỡng từ xa, sử dụng thảo luận nhóm, nghiên cứu thực tiễn và tự học có định hướng được đánh giá cao về hiệu quả.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả công tác bồi dưỡng?
    Sử dụng các hình thức đánh giá đa dạng như kiểm tra viết, quan sát, phỏng vấn, đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp và theo dõi kết quả áp dụng kiến thức vào thực tế giảng dạy.

  5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong quản lý công tác bồi dưỡng?
    Hiệu trưởng và ban giám hiệu nhà trường chịu trách nhiệm chính trong xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra công tác bồi dưỡng, phối hợp với phòng GD&ĐT và các cơ sở đào tạo liên quan.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT tại thành phố Cẩm Phả đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng là cơ sở để nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Cần đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp với các cơ sở giáo dục.
  • Việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, sát thực tế và kiểm tra, đánh giá kết quả thường xuyên là yếu tố then chốt.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các mô hình quản lý bồi dưỡng hiệu quả để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục trong thời đại mới.