Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc phát triển năng lực dạy học (NLDH) cho giáo viên tiểu học trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Theo số liệu khảo sát tại trường Tiểu học Đồng Mai II, quận Hà Đông, Hà Nội, đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận nhỏ giáo viên có năng lực dạy học chưa đồng đều, cần được bồi dưỡng phát triển. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng phát triển NLDH cho giáo viên trường Tiểu học Đồng Mai II trong giai đoạn từ tháng 9/2021 đến tháng 6/2022, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao hiệu quả công tác này, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới.

Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh như nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLDH, thực trạng nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng, công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và các điều kiện hỗ trợ. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, từ đó cải thiện hiệu quả dạy học và đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiểu học trong bối cảnh hội nhập và đổi mới giáo dục hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là hoạt động có tổ chức, có mục đích nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt được mục tiêu giáo dục. Quản lý bồi dưỡng phát triển NLDH là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá các hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên.

  • Lý thuyết năng lực dạy học: NLDH là tổ hợp các năng lực gồm tri thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm, kỹ thuật dạy học, khả năng tổ chức và điều khiển hoạt động học tập của học sinh, cùng với thái độ và phẩm chất nghề nghiệp. NLDH được phát triển thông qua quá trình học tập, bồi dưỡng và thực hành liên tục.

  • Mô hình phát triển năng lực giáo viên theo chương trình giáo dục phổ thông mới: Tập trung vào việc nâng cao năng lực tổ chức dạy học tích hợp, phát triển phẩm chất và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp và nội dung giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý bồi dưỡng, năng lực dạy học, chương trình giáo dục phổ thông mới, phương pháp bồi dưỡng, kiểm tra đánh giá năng lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản pháp luật như Luật Giáo dục 2005 (sửa đổi 2009), Thông tư số 28/2020/TT-BGDĐT, các văn kiện của Đảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các báo cáo khoa học trong và ngoài nước, cùng số liệu khảo sát thực trạng tại trường Tiểu học Đồng Mai II.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng bảng hỏi với các câu hỏi trắc nghiệm khách quan khảo sát 29 đối tượng gồm cán bộ quản lý và giáo viên; phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Hà Đông, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và giáo viên trường Tiểu học Đồng Mai II.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, phân tích định tính từ phỏng vấn nhằm làm rõ thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Phương pháp khảo nghiệm và lấy ý kiến chuyên gia được sử dụng để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đề xuất.

  • Timeline nghiên cứu: Triển khai từ tháng 9/2021 đến tháng 6/2022, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đề xuất và khảo nghiệm biện pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLDH: 67% cán bộ quản lý và 62% giáo viên tại trường Đồng Mai II đánh giá hoạt động bồi dưỡng phát triển NLDH là rất cần thiết. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 3.8% giáo viên cho rằng hoạt động này ít cần thiết, phản ánh sự chưa đồng đều trong nhận thức.

  2. Thực trạng nội dung và hình thức bồi dưỡng: Khoảng 73% cán bộ quản lý và giáo viên cho biết nội dung bồi dưỡng được tổ chức thường xuyên, đạt hiệu quả khá. Các phương pháp và hình thức bồi dưỡng cũng được thực hiện thường xuyên với tỷ lệ tương tự, nhưng vẫn còn 23% chưa thực hiện thường xuyên.

  3. Công tác lập kế hoạch bồi dưỡng: Mục tiêu bồi dưỡng được xây dựng bám sát chương trình giáo dục phổ thông mới với 27.6% đánh giá tốt và 58.6% khá. Tuy nhiên, việc xác định nội dung cụ thể và dự kiến tài chính còn chung chung, chưa rõ ràng, với khoảng 20% đánh giá trung bình.

  4. Tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá: Việc phân công, phân cấp và quy định chức năng được đánh giá tốt nhất (29.8% tốt). Tuy nhiên, các hoạt động đôn đốc, động viên, phối hợp và điều chỉnh còn ở mức trung bình và yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng. Kiểm tra đánh giá chủ yếu dựa trên hình thức viết thu hoạch, chưa chú trọng đánh giá kỹ năng thực hành.

  5. Điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng: Trường đã đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị tối thiểu, tổ chức hội giảng định kỳ, xây dựng chế độ chính sách khuyến khích giáo viên nâng cao trình độ. Tuy nhiên, một số thiết bị chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, tài liệu tự học còn thiếu, và kinh phí hỗ trợ còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý bồi dưỡng phát triển NLDH tại trường Tiểu học Đồng Mai II đã có những bước tiến tích cực, thể hiện qua nhận thức cao của cán bộ quản lý và phần lớn giáo viên, cũng như sự quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những hạn chế như sự chưa đồng đều về nhận thức, hình thức bồi dưỡng còn mang tính hình thức, thiếu sự kiểm tra, đánh giá thực chất và chưa phát huy được vai trò tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển NLDH cần được quản lý một cách hệ thống, đồng bộ và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, nhà trường và giáo viên. Việc kiểm tra, đánh giá cần đa dạng hóa hình thức, tập trung vào kỹ năng thực hành để đảm bảo hiệu quả bồi dưỡng. Ngoài ra, việc đầu tư trang thiết bị, tài liệu và tạo động lực cho giáo viên là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLDH, biểu đồ tròn về mức độ thực hiện nội dung và hình thức bồi dưỡng, bảng tổng hợp đánh giá công tác lập kế hoạch và tổ chức chỉ đạo, giúp minh họa rõ nét các khía cạnh nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nâng cao nhận thức và trách nhiệm của giáo viên và cán bộ quản lý

    • Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức về vai trò của bồi dưỡng NLDH.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên và cán bộ quản lý nhận thức đầy đủ trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Hà Đông phối hợp với nhà trường.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, cụ thể và có tính khả thi cao

    • Lập kế hoạch bồi dưỡng theo từng giai đoạn, xác định rõ nội dung, thời gian, kinh phí và nguồn lực.
    • Mục tiêu: Kế hoạch được phê duyệt và triển khai đầy đủ trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường Tiểu học Đồng Mai II.

  3. Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng, tăng cường kiểm tra, đánh giá thực chất

    • Áp dụng các hình thức bồi dưỡng đa dạng như dự giờ, thảo luận nhóm, cố vấn tại chỗ.
    • Kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng bằng thực hành, quan sát và phản hồi liên tục.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng hiệu quả lên trên 85% trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban chuyên môn nhà trường và các tổ chuyên môn.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài liệu hỗ trợ bồi dưỡng

    • Cập nhật, bổ sung thiết bị dạy học hiện đại, tài liệu tự học phù hợp với chương trình mới.
    • Mục tiêu: Đảm bảo 100% giáo viên có đủ điều kiện học tập và thực hành trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT quận Hà Đông phối hợp với nhà trường và các đơn vị tài trợ.

  5. Xây dựng chính sách khuyến khích và động viên giáo viên tự học, tự bồi dưỡng

    • Thiết lập cơ chế khen thưởng, công nhận thành tích bồi dưỡng, tạo động lực phát triển năng lực.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ giáo viên chủ động tự bồi dưỡng lên 70% trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường và các tổ chức công đoàn, đoàn thể.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý bồi dưỡng phát triển năng lực giáo viên tiểu học, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.
    • Use case: Lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tại địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục.

  2. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường tiểu học

    • Lợi ích: Áp dụng các biện pháp quản lý bồi dưỡng phát triển năng lực dạy học hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
    • Use case: Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, kiểm tra đánh giá năng lực giáo viên theo chương trình mới.

  3. Giáo viên tiểu học

    • Lợi ích: Nắm bắt yêu cầu phát triển năng lực dạy học, nâng cao nhận thức và kỹ năng tự bồi dưỡng.
    • Use case: Lập kế hoạch tự học, tham gia các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, sư phạm

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý bồi dưỡng giáo viên.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến phát triển năng lực giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học lại quan trọng?
    NLDH là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục tiểu học, giúp giáo viên tổ chức dạy học hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình và phát triển toàn diện học sinh.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý bồi dưỡng phát triển NLDH hiện nay là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều, hình thức bồi dưỡng còn mang tính hình thức, thiếu kiểm tra đánh giá thực chất, cơ sở vật chất và tài liệu hỗ trợ chưa đầy đủ.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất?
    Phương pháp đa dạng như dự giờ, thảo luận nhóm, cố vấn tại chỗ kết hợp với kiểm tra đánh giá thực hành được xem là hiệu quả hơn so với hình thức truyền thống chỉ nghe giảng.

  4. Làm thế nào để giáo viên tự nâng cao năng lực dạy học?
    Giáo viên cần xây dựng kế hoạch tự học, tham gia các lớp bồi dưỡng, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.

  5. Vai trò của cán bộ quản lý trong phát triển năng lực giáo viên là gì?
    Cán bộ quản lý chịu trách nhiệm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên phát triển năng lực, đồng thời xây dựng môi trường làm việc tích cực, khích lệ sáng tạo.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng phát triển năng lực dạy học cho giáo viên trường Tiểu học Đồng Mai II đã có những bước tiến tích cực nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLDH là cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.
  • Công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá cần được đổi mới theo hướng khoa học, đồng bộ và thực chất hơn.
  • Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và chính sách khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng.
  • Các biện pháp đề xuất cần được triển khai trong giai đoạn tiếp theo nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới và phát triển giáo dục tiểu học toàn diện.

Next steps: Triển khai các giải pháp quản lý bồi dưỡng, theo dõi, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong các năm học tiếp theo.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường tiểu học cần chủ động áp dụng các biện pháp đề xuất để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.