Nghiên cứu phương pháp tiếp cận văn hóa trong giảng dạy tiếng Pháp cho sinh viên năm nhất

• Tác giả: Vũ Thùy Phương
• Người hướng dẫn: Đỗ Thị Bích Thủy
• Trường học: Université Nationale De Ha Noi
• Chuyên ngành: Didactique Du Français Langue Étrangère
• Đề tài: Phương Pháp Tiếp Cận Văn Hóa Trong Giảng Dạy Tiếng Pháp Cho Sinh Viên Năm Nhất
• Loại tài liệu: mémoire de fin d’études
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hanoï

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CADRE THÉORIQUE
• 1.1. Définition de la langue
• 1.2. Langue maternelle et langue étrangère
• 1.2.1. Langue maternelle
• 1.2.2. Langue étrangère
• 1.3. Français langue étrangère (FLE)
• 1.4. Définition de la culture
• 1.4.1. Définitions ethnologiques et sociologiques
• 1.4.2. Définitions par des auteurs clés
• 2. CHƯƠNG 2: SITUATION DE L’APPLICATION DE L’APPROCHE INTERCULTURELLE DANS L’ENSEIGNEMENT DU FLE AUX ÉTUDIANTS EN PREMIÈRE ANNÉE À L’ESEN AVEC LA MÉTHODE STUDIO 100 - NIVEAU 1
• 2.1. Présentation de la méthode Studio 100 - Niveau 1 et ses contenus culturels
• 2.1.1. Présentation générale de la méthode Studio 100 - Niveau 1
• 2.1.2. Organisation globale de la méthode Studio 100 - Niveau 1
• 2.1.3. Présentation des contenus interculturels dans la méthode Studio 100 - Niveau 1
• 2.2. Présentation générale de l’enquête
• 2.3. Analyse des résultats de l’enquête
• 2.3.1. Analyse de l’enquête auprès des enseignants
• 2.3.2. Analyse de l’enquête auprès des étudiants
• 3. CHƯƠNG 3: PROPOSITIONS PÉDAGOGIQUES
• 3.1. Apprentissage par expérience directe
• 3.2. Ajout du contenu culturel au programme et au contenu linguistique dans les cours
• 3.3. Sensibilisation des apprenants à la notion de la culture
• 3.4. Organisation des échanges interculturels avec des natifs
• 3.5. Utilisation de la technologie pour soutenir le processus de l’enseignement et de l’apprentissage
• 3.6. Fiches pédagogiques proposées pour l’enseignement interculturel dans la méthode Studio 100 - Niveau 1
• 3.6.1. Fiche pédagogique No 1 (pour la séquence 1)
• 3.6.2. Fiche pédagogique No 2 (pour la séquence 2)
• 3.6.3. Fiche pédagogique No 3 (pour la séquence 3)
• 3.6.4. Fiche pédagogique No 4 (pour la séquence 4)
• LISTE DES FIGURES

Tóm tắt

I. Giới thiệu về phương pháp tiếp cận văn hóa trong giảng dạy tiếng Pháp

Phương pháp tiếp cận văn hóa trong giảng dạy tiếng Pháp cho sinh viên năm nhất là một yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Việc hiểu biết về văn hóa Pháp không chỉ giúp sinh viên nắm vững ngôn ngữ mà còn tạo điều kiện cho họ phát triển kỹ năng giao tiếp trong môi trường đa văn hóa. Theo Courtillon, "Học một ngôn ngữ là học một nền văn hóa mới, các cách sống, thái độ và cách suy nghĩ khác nhau". Điều này cho thấy sự cần thiết của việc tích hợp nội dung văn hóa vào chương trình giảng dạy. Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp sinh viên tiếp cận văn hóa mà còn giúp họ phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

II. Khung lý thuyết về văn hóa và ngôn ngữ

Khung lý thuyết về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa là nền tảng cho việc áp dụng phương pháp tiếp cận văn hóa trong giảng dạy tiếng Pháp. Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là phương tiện thể hiện các giá trị văn hóa. Theo Rocher, văn hóa là "một tập hợp các cách nghĩ, cảm nhận và hành động được học hỏi và chia sẻ bởi một nhóm người". Điều này nhấn mạnh rằng việc giảng dạy tiếng Pháp không thể tách rời khỏi việc giảng dạy văn hóa. Các phương pháp giảng dạy hiện nay cần phải chú trọng đến việc phát triển nhận thức văn hóa cho sinh viên, từ đó giúp họ hiểu rõ hơn về ngôn ngữ và văn hóa của người Pháp.

III. Phân tích phương pháp Studio 100 Nền tảng cho giảng dạy

Phương pháp Studio 100 được sử dụng trong giảng dạy tiếng Pháp cho sinh viên năm nhất tại ESEN là một ví dụ điển hình cho việc tích hợp nội dung văn hóa vào chương trình học. Phương pháp này không chỉ cung cấp kiến thức ngôn ngữ mà còn bao gồm các nội dung văn hóa phong phú, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận và hiểu biết về văn hóa Pháp. Các nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên có sự quan tâm cao đến các nội dung văn hóa trong quá trình học tập, điều này cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng phương pháp này. Việc tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa cũng là một cách hiệu quả để sinh viên có thể thực hành kỹ năng giao tiếp và hiểu rõ hơn về văn hóa của người Pháp.

IV. Đề xuất phương pháp giảng dạy hiệu quả

Để nâng cao hiệu quả của phương pháp tiếp cận văn hóa trong giảng dạy tiếng Pháp, cần có những đề xuất cụ thể. Việc đào tạo giáo viên về nội dung văn hóa là rất quan trọng. Giáo viên cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để có thể truyền đạt nội dung văn hóa một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, việc tổ chức các buổi giao lưu văn hóa với người bản xứ cũng là một cách hữu ích để sinh viên có thể thực hành kỹ năng giao tiếp và hiểu rõ hơn về văn hóa. Cuối cùng, việc sử dụng công nghệ trong giảng dạy cũng có thể hỗ trợ quá trình học tập, giúp sinh viên tiếp cận với nội dung văn hóa một cách sinh động và hấp dẫn hơn.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Việc giảng dạy tiếng Pháp như một ngoại ngữ (FLE) tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (ESEN) đã thu hút sự quan tâm lớn trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Theo ước tính, sinh viên năm thứ nhất tại ESEN phải hoàn thành khoảng 510 giờ học FLE để đạt trình độ DELF B2 vào năm thứ tư. Tuy nhiên, quá trình học tập không chỉ gặp khó khăn về mặt ngôn ngữ mà còn do những khác biệt văn hóa sâu sắc giữa văn hóa bản địa và văn hóa Pháp. Nghiên cứu tập trung vào việc áp dụng phương pháp tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy FLE thông qua giáo trình Studio 100 - Quyển 1 nhằm giúp sinh viên năm nhất làm quen và vượt qua các rào cản văn hóa, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là khảo sát thực trạng áp dụng phương pháp tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy FLE tại ESEN, xác định những khó khăn của cả giảng viên và sinh viên, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả tiếp cận này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2013-2014 tại ESEN, với đối tượng khảo sát gồm 40 sinh viên năm nhất và 2 giảng viên có kinh nghiệm lâu năm trong giảng dạy FLE. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ, đồng thời phát triển năng lực giao tiếp liên văn hóa cho sinh viên, một kỹ năng thiết yếu trong môi trường làm việc đa văn hóa hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về ngôn ngữ, văn hóa và tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy ngoại ngữ. Đầu tiên, ngôn ngữ được xem là hệ thống dấu hiệu và quy tắc giao tiếp, đồng thời là phương tiện thể hiện văn hóa của một cộng đồng. Văn hóa được định nghĩa theo UNESCO là tập hợp các đặc trưng tinh thần, vật chất, trí tuệ và cảm xúc của một xã hội, bao gồm phong tục, giá trị, truyền thống và niềm tin. Mối quan hệ mật thiết giữa ngôn ngữ và văn hóa được nhấn mạnh qua khái niệm "ngôn ngữ-văn hóa" của R. Porcher, cho thấy việc học ngôn ngữ không thể tách rời việc hiểu biết văn hóa.

Tiếp cận liên văn hóa được hiểu là quá trình tương tác giữa các nền văn hóa khác nhau nhằm thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau. Các mô hình lý thuyết của Galisson, Zarate, De Salins, Abdallah-Pretceille và Beacco được vận dụng để phân tích cách thức giảng dạy văn hóa trong lớp học FLE. Theo đó, việc phát triển năng lực giao tiếp liên văn hóa bao gồm bốn kỹ năng chính: kiến thức (savoirs), kỹ năng thực hành (savoir-faire), thái độ (savoir-être) và khả năng tự học (savoir-apprendre), được khung tham chiếu chung châu Âu (CECR) xác định rõ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng và mô tả, tiến hành khảo sát thực địa thông qua bảng hỏi với 40 sinh viên năm nhất và 2 giảng viên FLE tại ESEN. Bảng hỏi gồm các câu hỏi trắc nghiệm và mở nhằm thu thập dữ liệu về nhận thức, thái độ, khó khăn và đề xuất liên quan đến việc áp dụng phương pháp tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy. Cỡ mẫu được lựa chọn dựa trên tính đại diện và khả năng thu thập dữ liệu thực tế. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các kỹ thuật thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích nội dung câu trả lời mở. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2013-2014, đảm bảo thu thập dữ liệu phản ánh chính xác quá trình học tập và giảng dạy.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về văn hóa và ngôn ngữ: 100% giảng viên đồng thuận rằng văn hóa là tập hợp các đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và cảm xúc của xã hội, và mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa là không thể tách rời. Sinh viên cũng thể hiện sự quan tâm đến nội dung văn hóa trong quá trình học.

2. Tình hình áp dụng phương pháp liên văn hóa: Một giảng viên cho biết chỉ "thỉnh thoảng" dành thời gian giảng dạy kiến thức văn hóa trong các tiết thực hành, trong khi giảng viên còn lại thường xuyên tích hợp nội dung văn hóa trong tất cả các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Khoảng 75% sinh viên đánh giá nội dung văn hóa trong giáo trình Studio 100 được phân bổ chủ yếu trong phần nghe hiểu.

3. Khó khăn trong giảng dạy và học tập: 60% sinh viên gặp khó khăn trong việc hiểu các khía cạnh văn hóa do sự khác biệt lớn giữa văn hóa Việt Nam và Pháp, đặc biệt trong các lĩnh vực chính trị, lịch sử và xã hội. Giảng viên phản ánh thiếu kiến thức sâu về văn hóa Pháp và phương pháp giảng dạy văn hóa là những trở ngại chính.

4. Đánh giá về giáo trình Studio 100: 85% sinh viên đánh giá nội dung văn hóa trong giáo trình phù hợp với trình độ và giúp họ tiếp cận văn hóa Pháp một cách trực quan qua hình ảnh và tình huống giao tiếp thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc tích hợp phương pháp tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy FLE tại ESEN đã được thực hiện nhưng chưa đồng đều và còn nhiều hạn chế. Sự khác biệt văn hóa sâu sắc giữa Việt Nam và Pháp tạo ra những rào cản nhận thức cho sinh viên, đồng thời giảng viên cũng thiếu công cụ và kiến thức để truyền đạt hiệu quả. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc nhấn mạnh vào kỹ năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa là xu hướng chung nhằm nâng cao năng lực ngoại ngữ toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên gặp khó khăn theo từng lĩnh vực văn hóa, hoặc bảng so sánh mức độ tích hợp nội dung văn hóa trong các kỹ năng ngôn ngữ của giáo trình. Ý nghĩa của nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển chương trình đào tạo giảng viên và bổ sung tài liệu giảng dạy văn hóa phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả tiếp cận liên văn hóa và khả năng giao tiếp thực tiễn của sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo giảng viên về văn hóa Pháp và phương pháp giảng dạy liên văn hóa: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu trong vòng 6-12 tháng nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng sư phạm, do khoa Ngoại ngữ và các chuyên gia văn hóa phối hợp thực hiện.

2. Bổ sung nội dung văn hóa vào chương trình học và giáo trình: Cập nhật giáo trình Studio 100 hoặc phát triển tài liệu bổ trợ với các chủ đề văn hóa đa dạng, phù hợp với trình độ sinh viên, triển khai trong năm học tiếp theo.

3. Tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa trực tiếp: Thiết lập các buổi trao đổi, hội thảo hoặc kết nối với người bản ngữ qua hình thức trực tuyến hoặc ngoại khóa nhằm tạo môi trường thực hành giao tiếp liên văn hóa, thực hiện định kỳ hàng học kỳ.

4. Ứng dụng công nghệ hỗ trợ học tập: Sử dụng các phần mềm, ứng dụng học ngôn ngữ tích hợp nội dung văn hóa tương tác để sinh viên có thể tự học và trải nghiệm văn hóa Pháp mọi lúc mọi nơi, triển khai trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên dạy tiếng Pháp và ngoại ngữ: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phương pháp tiếp cận liên văn hóa, giúp cải thiện kỹ năng giảng dạy và phát triển chương trình đào tạo.

2. Sinh viên chuyên ngành ngôn ngữ và giáo dục: Tài liệu giúp hiểu rõ mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa, cũng như các kỹ năng cần thiết để giao tiếp hiệu quả trong môi trường đa văn hóa.

3. Nhà quản lý giáo dục và thiết kế chương trình: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và đề xuất thiết thực để xây dựng chính sách đào tạo ngoại ngữ gắn liền với phát triển năng lực liên văn hóa.

4. Các tổ chức đào tạo và phát triển kỹ năng mềm: Tham khảo để thiết kế các khóa học, workshop về giao tiếp liên văn hóa, nâng cao năng lực hội nhập quốc tế cho học viên và nhân viên.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp tiếp cận liên văn hóa là gì?
   Là quá trình tương tác và trao đổi giữa các nền văn hóa nhằm tăng cường hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, giúp người học phát triển năng lực giao tiếp hiệu quả trong môi trường đa văn hóa.

2. Tại sao cần áp dụng phương pháp này trong giảng dạy FLE?
   Vì ngôn ngữ và văn hóa gắn bó chặt chẽ, việc hiểu biết văn hóa giúp sinh viên tránh hiểu lầm, tăng khả năng giao tiếp và thích nghi với môi trường sử dụng tiếng Pháp.

3. Khó khăn chính khi áp dụng phương pháp liên văn hóa là gì?
   Bao gồm sự khác biệt văn hóa lớn giữa người học và văn hóa mục tiêu, thiếu kiến thức và kỹ năng giảng dạy của giáo viên, cũng như hạn chế về tài liệu và thời gian giảng dạy.

4. Phương pháp nào giúp sinh viên vượt qua khó khăn văn hóa?
   Tăng cường trải nghiệm thực tế qua giao lưu văn hóa, sử dụng tài liệu đa dạng, và phát triển kỹ năng tự học, đồng thời giáo viên cần hướng dẫn và hỗ trợ tích cực.

5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của phương pháp tiếp cận liên văn hóa?
   Thông qua khảo sát nhận thức, thái độ và kỹ năng giao tiếp của sinh viên trước và sau khi áp dụng, kết hợp với đánh giá chất lượng giảng dạy và phản hồi từ giảng viên.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của phương pháp tiếp cận liên văn hóa trong giảng dạy FLE tại ESEN, giúp sinh viên nâng cao năng lực giao tiếp và hiểu biết văn hóa.
• Phát hiện chính cho thấy sinh viên và giảng viên đều nhận thức rõ vai trò của văn hóa trong học ngôn ngữ nhưng còn gặp nhiều khó khăn trong thực tiễn áp dụng.
• Giáo trình Studio 100 cung cấp nội dung văn hóa phù hợp nhưng cần được bổ sung và phát triển thêm để đáp ứng nhu cầu học tập.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao kiến thức giảng viên, cải tiến chương trình học, tổ chức giao lưu văn hóa và ứng dụng công nghệ hỗ trợ.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các đề xuất trong năm học tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các cấp học và đối tượng khác để hoàn thiện phương pháp giảng dạy liên văn hóa.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao chất lượng đào tạo FLE và phát triển năng lực giao tiếp liên văn hóa cho sinh viên ngay hôm nay!