I. Phương pháp dạy học sinh học đổi mới
Bài viết tập trung phân tích phương pháp dạy học sinh học đổi mới, đặc biệt là ứng dụng trong chuyên đề Tuần hoàn máu. Tài liệu đề cập đến thực trạng dạy học truyền thống, chỉ ra hạn chế của phương pháp “truyền thụ kiến thức một chiều”, dẫn đến việc học sinh thụ động, thiếu hứng thú và khả năng vận dụng kiến thức thực tiễn hạn chế. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang dạy học sinh học hiệu quả, phát triển năng lực học sinh sinh học, hướng tới giáo dục STEM sinh học. Việc đổi mới không chỉ đơn thuần là thay thế phương pháp mà cần cải tiến các phương pháp truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, luyện tập để nâng cao hiệu quả. Tài liệu đề xuất kết hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học: dạy học toàn lớp, nhóm, đôi và cá nhân.
1.1 Thực trạng và giải pháp
Tài liệu chỉ ra thực trạng giảm số học sinh đăng ký học khối B, đặc biệt là môn sinh học, do chương trình thi THPT Quốc Gia rộng, đòi hỏi kiến thức lý thuyết vững và kỹ năng giải bài tập. Học sinh gặp khó khăn trong việc cân bằng thời gian học tập, dẫn đến thờ ơ với môn học. Các giải pháp được đề xuất bao gồm: nắm vững đặc trưng môn học, tổ chức các hoạt động học tập giúp học sinh tự khám phá, rèn luyện kỹ năng khai thác tài liệu và tự học, phối hợp học tập cá thể và nhóm, đánh giá kết quả học tập đa dạng. Phương pháp dạy học tích cực được nhấn mạnh, khuyến khích học sinh chủ động, tự giác và sáng tạo. Kỹ thuật dạy học như “động não”, “tia chớp”, “bể cá”, “bản đồ tư duy” được đề cập như công cụ hỗ trợ. Giáo án sinh học tuần hoàn máu cần được thiết kế phù hợp để đạt hiệu quả cao.
1.2 Đổi mới phương pháp dạy học
Tài liệu đề cập đến việc cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống, bao gồm việc nâng cao hiệu quả thuyết trình, đàm thoại và luyện tập. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học được coi là chìa khóa, bao gồm dạy học toàn lớp, nhóm, đôi và cá thể. Phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác, thảo luận nhóm nhỏ, tổ chức hội thảo, và dạy học theo dự án được trình bày chi tiết. Dạy học giải quyết vấn đề và dạy học theo tình huống được xem là quan trọng trong việc phát triển năng lực tư duy và giải quyết vấn đề thực tiễn. Dạy học định hướng hành động được nhấn mạnh, kết hợp hoạt động trí óc và chân tay, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học được xem là cần thiết để tăng tính trực quan và hỗ trợ hoạt động nhóm.
II. Nâng cao hứng thú học tập qua chuyên đề Tuần hoàn máu
Chuyên đề Tuần hoàn máu được chọn làm ví dụ cụ thể cho việc áp dụng phương pháp dạy học sinh học đổi mới. Tài liệu nêu rõ mục tiêu nâng cao hứng thú học tập của học sinh thông qua việc thiết kế bài học hấp dẫn và phù hợp. Nội dung chuyên đề bao gồm các bài học liên quan chặt chẽ trong chương trình Sinh học 11, tạo sự liên kết kiến thức. Việc sử dụng mô hình tuần hoàn máu, video tuần hoàn máu, ảnh tuần hoàn máu, bài tập sinh học tuần hoàn máu, cùng các trò chơi sinh học tuần hoàn máu được đề xuất để tăng tính trực quan và tương tác. Bài thuyết trình tuần hoàn máu cũng là một phương pháp hiệu quả. Việc đánh giá năng lực sinh học của học sinh sau khi áp dụng chuyên đề cũng được đề cập.
2.1 Thiết kế bài học
Việc thiết kế bài học sinh học tuần hoàn máu cần chú trọng đến tính trực quan, sinh động. Giáo án sinh học tuần hoàn máu cần được xây dựng sao cho phù hợp với các phương pháp dạy học đổi mới. Bài giảng sinh học tuần hoàn máu cần bao gồm nhiều hoạt động tương tác, giúp học sinh chủ động tham gia. Hoạt động trải nghiệm tuần hoàn máu như thực hành, thí nghiệm, hoặc mô phỏng, giúp học sinh hiểu sâu hơn về kiến thức. Tài liệu tham khảo tuần hoàn máu phong phú sẽ hỗ trợ giáo viên và học sinh trong quá trình học tập. Phân tích bài học tuần hoàn máu sau khi dạy giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp.
2.2 Đánh giá hiệu quả
Đánh giá bài học tuần hoàn máu là bước quan trọng để đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học đổi mới. Việc đánh giá năng lực sinh học học sinh cần được thực hiện đa dạng, bao gồm cả đánh giá kiến thức, kỹ năng và thái độ. Sơ đồ tư duy tuần hoàn máu có thể được sử dụng để hỗ trợ đánh giá. Phát triển năng lực học sinh được xem là mục tiêu quan trọng. Học liệu số sinh học tuần hoàn máu và các công cụ công nghệ thông tin khác có thể được tận dụng để hỗ trợ đánh giá hiệu quả. Kết quả đánh giá sẽ giúp giáo viên điều chỉnh và hoàn thiện phương pháp dạy học trong tương lai. Rối loạn tuần hoàn máu có thể được sử dụng như một ví dụ thực tiễn để minh họa cho kiến thức.
