Dạy Học Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm Cho Ca Khúc Nhạc Nhẹ Việt Nam Tại Trường Đại Học Văn Hóa Nghệ Thuật Quân Đội

• Tác giả: Bùi Duy Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Hoàng Tiến
• Trường học: Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học Âm nhạc
• Đề tài: Dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG DẠY HỌC HÒA TẤU BAN NHẠC ĐỆM CHO CA KHÚC NHẠC NHẸ VIỆT NAM
• 1.1. Những khái niệm
• 1.2. Dạy học âm nhạc
• 1.3. Hòa tấu ban nhạc
• 1.4. Ca khúc nhạc nhẹ
• 1.5. Thực trạng dạy học hòa tấu ban nhạc tại trường Đại học VHNT Quân đội
• 1.6. Khái quát trường Đại học VHNT Quân đội
• 1.7. Khoa Âm nhạc. Vai trò hòa tấu trong đào tạo ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây
• 1.8. Chương trình môn Hòa tấu ban nhạc
• 1.9. Thực trạng dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ
• 2. CHƯƠNG 2: BIỆN PHÁP DẠY HỌC HÒA TẤU CHO BAN NHẠC ĐỆM CA KHÚC NHẠC NHẸ
• 2.1. Thủ pháp hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc Pop
• 2.2. Một số thủ pháp đệm cho ca khúc Dance Pop
• 2.3. Một số thủ pháp đệm cho ca khúc Pop Rock
• 2.4. Thủ pháp hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc Ballad
• 2.5. Xếp lớp và tạo nhóm nhạc cụ trong ban nhạc
• 2.6. Xây dựng vòng công năng hòa âm. Thủ pháp tăng dần số lượng âm sắc nhạc cụ
• 2.7. Âm hưởng ban nhạc trong mở đầu, dạo giữa và kết
• 2.8. Thực nghiệm sư phạm
• 2.8.1. Mục đích thực nghiệm
• 2.8.2. Đối tượng thực nghiệm
• 2.8.3. Nội dung thực nghiệm
• 2.8.4. Thời gian thực nghiệm
• 2.8.5. Tiến hành thực nghiệm. Kết quả thực nghiệm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Dạy Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm Nhạc Nhẹ Việt Nam

Trong khoảng 20 năm trở lại đây, các ban nhạc ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là tại Hà Nội và TP.HCM. Sự tiến bộ về trình độ, kiến thức âm nhạc và kỹ năng biểu diễn của các thành viên đã tạo ra hiệu quả tích cực trong hòa tấu. Hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc Việt Nam đã có những biến đổi nhanh chóng về chất và lượng, trong đó phong cách nhạc nhẹ là một đặc điểm nổi trội. Điều này không chỉ là xu hướng, cách thức sáng tạo để có những bản phối hay, đạt chất lượng nghệ thuật trong hòa tấu ban nhạc, mà còn thúc đẩy khả năng ngẫu hứng, ứng tác của các nghệ sĩ/thành viên ban nhạc. Điều này là hiệu ứng giúp cho dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam tại trường Đại học VHNT Quân đội có thêm nhiều bản phối đưa vào chương trình giảng dạy, giúp học viên chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo và phát triển nhanh năng lực chơi đàn trong môn hòa tấu ban nhạc.

1.1. Khái niệm Dạy học và Ứng dụng trong Âm nhạc

Trong giáo dục nói chung, dạy và học là hai hoạt động chủ yếu hướng đến mục đích chuyển giao cho các thế hệ sau tri thức nhân loại. Ở nghĩa hẹp hơn, quá trình dạy học được hiểu là trang bị những kiến thức để con người có khả năng thực hiện một loại hình nghề nghiệp nào đó trong xã hội. Như vậy, tùy từng đối tượng, mục tiêu, dạy học sử dụng những phương pháp, truyền đạt khác nhau để người dạy và người học cùng giải quyết những nhiệm vụ cụ thể, dạy/teaching và học/learning trở thành hai chủ thể có chức năng, nhiệm vụ, tạo mối liên kết vững chắc, gọi chung là dạy học. Theo tác giả Phạm Viết Vượng trong cuốn Giáo dục học thì “Dạy học là hoạt động trí tuệ của thầy và trò, một quá trình vận động và phát triển liên tục trong trí tuệ và nhân cách” [27, tr. Qua ý kiến của tác giả nêu trên, chúng tôi cho rằng: Dạy học là một hình thức tổ chức dưới sự điều khiển có mục đích, định hướng của người dạy, giúp cho người học có được hệ thống tri thức kĩ năng, kĩ xảo để phát triển năng lực tư duy, năng lực hành động và phẩm chất cá nhân.

1.2. Đặc điểm của Dạy học Âm nhạc Hiện nay

Để tổ chức hoạt động dạy, người dạy luôn xác định trong vai trò hướng dẫn, chỉ đạo, xây dựng kế hoạch chi tiết để hệ thống hóa tri thức gồm lý thuyết, kỹ năng, kỹ xảo, luyện tập, trong đó người dạy sử dụng từng loại phương pháp dạy khác nhau để truyền đạt cho người học hiệu quả nhất. Tùy theo từng điều kiện, môi trường, hoàn cảnh sống lại hình thành cách dạy không giống nhau. Người đóng thuyền sẽ dạy cho người học những kinh nghiệm, hiểu biết qua nhiều năm của bản thân, còn người học lĩnh hội và trực tiếp tham gia đóng thuyền theo trình tự từ công việc giản đơn đến phức tạp, tùy theo khả năng nhận thức cá nhân, gọi là cách dạy truyền nghề. Ở đây, kinh nghiệm chính là tri thức được cụ thể hóa bằng lao động thực tiễn.

II. Thách Thức Trong Dạy Hòa Tấu Ban Nhạc Nhạc Nhẹ Hiện Nay

Hiện nay, giáo trình, tài liệu dạy học môn hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ tại trường Đại học VHNT Quân đội tuy có nhưng còn tồn tại một số hạn chế. Chủ yếu GV lên lớp bằng các tổng phổ ban nhạc trong và ngoài nước, kết hợp với kinh nghiệm biểu diễn, làm việc lâu năm trong các ban nhạc, chứ không theo bất kỳ giáo trình, tài liệu quy chuẩn nào hết. Đây cũng là vấn đề chung của một số trường đào tạo âm nhạc như Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Nhạc viện Tp.Hồ Chí Minh, trường CĐNT Hà Nội bởi trong công tác đào tạo các ngành nghệ thuật nói chung, âm nhạc nói riêng luôn có những tính chất đặc thù riêng biệt. Tuy vậy, môn hòa tấu ban nhạc vẫn luôn được trường Đại học VHNT Quân đội coi trọng, đặc biệt đối với đệm ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam, một phong cách đang có sức ảnh hưởng lan tỏa vào nhiều thể loại âm nhạc khác.

2.1. Thiếu Hụt Giáo Trình Chuẩn về Hòa Tấu Nhạc Nhẹ

Một trong những khó khăn lớn nhất trong dạy hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ là sự thiếu hụt giáo trình chuẩn. Giáo viên thường phải dựa vào kinh nghiệm cá nhân và các bản tổng phổ có sẵn, điều này có thể dẫn đến sự không đồng đều trong chất lượng giảng dạy và khó khăn cho học viên trong việc tiếp thu kiến thức một cách hệ thống. Việc xây dựng một giáo trình chuẩn, phù hợp với đặc điểm của nhạc nhẹ Việt Nam là vô cùng cần thiết.

2.2. Yêu Cầu Cao về Kỹ Năng Ngẫu Hứng và Ứng Tấu

Nhạc nhẹ đòi hỏi người chơi phải có khả năng ngẫu hứng và ứng tấu tốt. Điều này đặt ra thách thức cho cả giáo viên và học viên. Giáo viên cần có phương pháp giảng dạy phù hợp để phát triển khả năng này cho học viên, trong khi học viên cần chủ động luyện tập và trau dồi kỹ năng của mình. Sự phong phú về tiết tấu, nhịp điệu cũng như thể loại trong nhạc nhẹ rất cần để HV chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây, trường Đại học VHNT Quân đội tiếp cận, hiểu và thực hiện một cách bài bản, đúng với lối chơi nhạc nhẹ.

III. Phương Pháp Sư Phạm Dạy Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm Ca Khúc

Trang bị kiến thức nhạc nhẹ cho HV trường Đại học VHNT Quân đội không đơn giản, bởi liên quan đến nhiều môn học khác nhau, đồng thời phải nghe các ban nhạc nổi tiếng trên thế giới biểu diễn, qua đó có thể học tập một cách chủ động, tích cực. Sự phong phú về tiết tấu, nhịp điệu cũng như thể loại trong nhạc nhẹ rất cần để HV chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây, trường Đại học VHNT Quân đội tiếp cận, hiểu và thực hiện một cách bài bản, đúng với lối chơi nhạc nhẹ. Hiện nay, giáo trình, tài liệu dạy học môn hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ tại trường Đại học VHNT Quân đội tuy có nhưng còn tồn tại một số hạn chế.

3.1. Xây Dựng Giáo Án Chi Tiết và Linh Hoạt

Giáo án cần được xây dựng chi tiết, bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Đồng thời, giáo án cũng cần linh hoạt để có thể điều chỉnh phù hợp với trình độ và khả năng của học viên. Giáo viên cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức chuyên môn và kỹ năng sư phạm để có thể truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả nhất.

3.2. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Giảng Dạy

Công nghệ thông tin có thể được ứng dụng để hỗ trợ giảng dạy, ví dụ như sử dụng phần mềm soạn nhạc, phần mềm thu âm, video hướng dẫn,... Điều này giúp cho học viên có thể tiếp thu kiến thức một cách trực quan và sinh động hơn. Ngoài ra, công nghệ thông tin cũng giúp cho giáo viên có thể quản lý lớp học và đánh giá kết quả học tập của học viên một cách hiệu quả hơn.

3.3. Tạo Môi Trường Học Tập Sôi Động và Hứng Thú

Môi trường học tập cần được tạo ra một cách sôi động và hứng thú để khuyến khích học viên tham gia tích cực vào các hoạt động học tập. Giáo viên có thể sử dụng các trò chơi âm nhạc, các bài tập nhóm, các buổi biểu diễn,... để tạo sự hứng thú cho học viên. Đồng thời, giáo viên cũng cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện và cởi mở để học viên có thể tự tin thể hiện khả năng của mình.

IV. Kỹ Thuật Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm Ca Khúc Nhạc Nhẹ Pop

Trong luận văn này chỉ đề cập đến 1 phong cách: ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam, không chỉ là giới hạn phạm vi của đề tài, mà còn liên quan chặt chẽ đến lối diễn tấu ban nhạc khi GV lên lớp. Để học tập môn hòa tấu ban nhạc tốt, HV cần nắm vững các thể loại nhạc trong nhạc nhẹ. Sự thiếu hụt hiểu biết nhạc nhẹ ảnh hưởng đến công tác sau này của HV sau khi ra trường. Do đó, hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ trở thành một nội dung quan trọng tại trường Đại học VHNT Quân đội.

4.1. Thủ Pháp Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm cho Ca Khúc Dance Pop

Dance Pop thường có nhịp điệu nhanh, mạnh mẽ và sử dụng nhiều âm thanh điện tử. Trong hòa tấu, cần chú trọng đến việc tạo ra một nền nhạc vững chắc, sử dụng các nhạc cụ như trống, bass, keyboard để tạo ra nhịp điệu và hòa âm. Các nhạc cụ khác như guitar, saxophone có thể được sử dụng để tạo ra các đoạn solo hoặc riff để tăng thêm sự sôi động cho bản nhạc.

4.2. Thủ Pháp Hòa Tấu Ban Nhạc Đệm cho Ca Khúc Pop Rock

Pop Rock kết hợp giữa yếu tố pop và rock, thường có giai điệu dễ nghe và lời ca ý nghĩa. Trong hòa tấu, cần chú trọng đến việc tạo ra một sự cân bằng giữa các yếu tố pop và rock. Các nhạc cụ như guitar điện, trống, bass, keyboard được sử dụng để tạo ra nền nhạc, trong khi giọng hát chính là yếu tố quan trọng nhất. Các nhạc cụ khác như saxophone, trumpet có thể được sử dụng để tạo ra các đoạn solo hoặc riff để tăng thêm sự phong phú cho bản nhạc.

V. Ứng Dụng Vòng Công Năng Hòa Âm Trong Hòa Tấu Nhạc Nhẹ

Hòa tấu ban nhạc luôn có mối quan hệ trực tiếp với phối khí dàn nhạc, những kiến thức phối khí rất quan trọng để xây dựng các bè, thành phần của ban nhạc. Đồng thời hệ thống lý thuyết hòa âm của những tác giả Âu, Mỹ tạo cho cách soạn vòng công năng hợp âm cho ban nhạc diễn tấu là cơ sở để phần đệm phong phú. Ngoài ra, các câu, đoạn nhạc dành cho nhạc cụ độc tấu/solo theo các thủ pháp ngẫu hứng/improvise được các cuốn sách do những nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới viết, GV và HV trường Đại học VHNT Quân đội vận dụng trong quá trình dạy học môn hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc.

5.1. Xây Dựng Vòng Công Năng Hòa Âm Phù Hợp

Vòng công năng hòa âm là một yếu tố quan trọng trong hòa tấu nhạc nhẹ. Việc xây dựng vòng công năng hòa âm phù hợp với giai điệu và phong cách của ca khúc sẽ giúp cho bản nhạc trở nên hài hòa và hấp dẫn hơn. Giáo viên cần hướng dẫn học viên cách phân tích giai điệu và lựa chọn các hợp âm phù hợp để xây dựng vòng công năng hòa âm.

5.2. Thủ Pháp Tăng Dần Số Lượng Âm Sắc Nhạc Cụ

Thủ pháp tăng dần số lượng âm sắc nhạc cụ có thể được sử dụng để tạo ra sự cao trào và kịch tính cho bản nhạc. Ví dụ, ở phần đầu của bản nhạc, chỉ có một vài nhạc cụ tham gia, sau đó số lượng nhạc cụ tăng dần lên ở phần điệp khúc hoặc phần kết. Điều này giúp cho bản nhạc trở nên phong phú và hấp dẫn hơn.

VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển Dạy Hòa Tấu Nhạc Nhẹ

Từ những trình bày quá trình nghiên cứu qua các công trình, sách về âm nhạc của tác giả trong và ngoài nước cho thấy đề tài: Dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội hoàn toàn mới, không trùng lặp với bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đó.3 Một số luận văn, đề án, công trình nghiên cứu 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3. Mục đích nghiên cứu Từ thực tiễn dạy học hòa tấu chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây tại trường Đại học VHNT Quân đội, luận văn tập trung nghiên cứu các 7 thủ pháp soạn tổng phổ, phối hợp các nhạc cụ trong ban nhạc nhằm tạo hiệu quả tối ưu trong đệm ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam.

6.1. Tổng Kết Các Biện Pháp Dạy Học Hiệu Quả

Luận văn đã trình bày một số biện pháp dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam hiệu quả, bao gồm xây dựng giáo án chi tiết và linh hoạt, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, tạo môi trường học tập sôi động và hứng thú, sử dụng các kỹ thuật hòa tấu phù hợp với từng thể loại nhạc nhẹ, và ứng dụng vòng công năng hòa âm một cách sáng tạo.

6.2. Đề Xuất Hướng Phát Triển Trong Tương Lai

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam phù hợp với xu hướng phát triển của âm nhạc hiện đại. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác giữa các trường đào tạo âm nhạc và các ban nhạc chuyên nghiệp để tạo điều kiện cho học viên được thực hành và trải nghiệm thực tế.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh âm nhạc Việt Nam hiện đại, hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nghệ thuật biểu diễn và đào tạo chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây. Theo ước tính, trong gần 20 năm qua, các ban nhạc nhạc nhẹ đã phát triển mạnh mẽ tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, góp phần làm phong phú đời sống âm nhạc và giải trí của giới trẻ. Tuy nhiên, việc dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ tại các cơ sở đào tạo, đặc biệt là Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, vẫn còn nhiều thách thức do thiếu giáo trình chuẩn hóa và phương pháp giảng dạy chuyên biệt.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo cho học viên chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 8/2016 đến tháng 7/2018, với phạm vi tập trung vào các ca khúc nhạc nhẹ thuộc thể loại Pop, Ballad và các biến thể như Pop Rock, Jazz Pop, Ballad Country.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện chương trình đào tạo âm nhạc, nâng cao kỹ năng hòa tấu ban nhạc đệm cho học viên, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo có giá trị cho giảng viên và học viên trong lĩnh vực âm nhạc đương đại. Qua đó, nghiên cứu hỗ trợ phát triển năng lực sáng tạo, kỹ thuật biểu diễn và khả năng phối hợp nhóm trong môi trường biểu diễn chuyên nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết dạy học âm nhạc và lý thuyết hòa tấu ban nhạc đệm trong phong cách nhạc nhẹ.

1. Lý thuyết dạy học âm nhạc: Được xây dựng trên cơ sở quan điểm dạy học là hoạt động trí tuệ giữa người dạy và người học, nhằm phát triển năng lực tư duy, kỹ năng và phẩm chất cá nhân. Khái niệm này nhấn mạnh vai trò của người dạy trong việc tổ chức, hướng dẫn và tạo điều kiện để học viên phát huy tài năng âm nhạc cá nhân. Các phương pháp dạy học được lựa chọn phù hợp với đặc thù chuyên ngành biểu diễn nhạc cụ phương Tây, chú trọng đến kỹ năng luyện tập, ứng dụng lý thuyết hòa âm và phối khí.

2. Lý thuyết hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ: Dựa trên các công trình phối khí và hòa âm của các tác giả trong và ngoài nước, như Marin Golemirop với hệ thống kiến thức phối khí dàn nhạc, Barrie Nettles và Richard Graf về lý thuyết hợp âm trong nhạc Jazz, và Dan Higgins về kỹ thuật độc tấu ngẫu hứng. Các khái niệm chính bao gồm: tổng phổ và phân phổ, vòng công năng hòa âm, kỹ thuật hòa tấu, các thể loại nhạc nhẹ (Pop, Ballad, Jazz), và kỹ năng ngẫu hứng trong biểu diễn.

Các khái niệm chuyên ngành như "tổng phổ chi tiết", "bản phổ rút gọn", "vòng công năng hòa âm", "kỹ thuật hòa tấu ngẫu hứng" được vận dụng để phân tích và xây dựng biện pháp dạy học phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích tài liệu và thực nghiệm sư phạm.

• Nguồn dữ liệu: Bao gồm các tài liệu chuyên ngành trong và ngoài nước về phối khí, hòa âm, lý thuyết âm nhạc, giáo trình dạy học âm nhạc, cùng với tổng phổ và bản phổ rút gọn của các ca khúc nhạc nhẹ tiêu biểu như "Em gái mưa" (Mr.Siro), "Chuyện tình nhà thơ" (Nguyễn Đức Cường), "Ly Cà phê Ban Mê" (Nguyễn Cường), "Đến với con người Việt Nam tôi" (Xuân Nghĩa), và "Gặp mẹ trong mơ" (nhạc nước ngoài, lời Việt).

• Phương pháp phân tích: Phân tích cấu trúc tổng phổ, kỹ thuật phối khí, vòng công năng hòa âm, và kỹ năng hòa tấu của từng nhạc cụ trong ban nhạc. So sánh các phong cách nhạc nhẹ khác nhau để xác định đặc điểm và yêu cầu kỹ thuật.

• Thực nghiệm sư phạm: Tiến hành tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội với đối tượng là học viên hệ Trung cấp chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây. Quy trình thực nghiệm gồm lựa chọn nhóm học viên, phân nhóm ban nhạc từ 4-6 thành viên, lựa chọn ca khúc phù hợp, soạn tổng phổ và phổ rút gọn, tổ chức tập luyện và đánh giá kết quả qua các kỳ thi hòa tấu.

• Timeline nghiên cứu: Từ tháng 8/2016 đến tháng 7/2018, gồm các giai đoạn: khảo sát thực trạng, phân tích tài liệu, xây dựng biện pháp dạy học, thực nghiệm sư phạm, thu thập và xử lý dữ liệu, tổng hợp kết quả và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu thực nghiệm khoảng 30 học viên, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và phân nhóm dựa trên năng lực cá nhân và chuyên ngành. Phương pháp phân tích dữ liệu chủ yếu là phân tích định tính kết hợp với đánh giá kết quả thực nghiệm qua các tiêu chí kỹ thuật hòa tấu, sự phối hợp nhóm và khả năng ngẫu hứng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ còn nhiều hạn chế: Khoảng 70% giảng viên sử dụng tổng phổ và tài liệu không chuẩn hóa, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân và các bản phối từ nước ngoài. Học viên gặp khó khăn trong việc đọc tổng phổ chi tiết và phổ rút gọn, đặc biệt trong việc phối hợp nhóm và xử lý kỹ thuật ngẫu hứng.

2. Hiệu quả thực nghiệm sư phạm: Sau 4 kỳ học với 4 tiết/tuần, khoảng 85% học viên đạt yêu cầu về kỹ năng hòa tấu, trong đó 75% thể hiện tốt khả năng phối hợp nhóm và 65% có kỹ năng ngẫu hứng cá nhân. Các bài thi hòa tấu cho thấy sự tiến bộ rõ rệt về kỹ thuật và sự hiểu biết về phong cách nhạc nhẹ.

3. Ảnh hưởng của việc lựa chọn ca khúc và biên chế ban nhạc: Ban nhạc từ 4-6 thành viên với các nhạc cụ cơ bản như Drum, Bass, E.Guitar, Keyboard, Piano và Saxophone tạo điều kiện tốt nhất cho việc phát huy kỹ năng hòa tấu. Các ca khúc Pop Ballad như "Em gái mưa" và "Chuyện tình nhà thơ" được sử dụng làm mẫu giúp học viên tiếp cận phong cách nhạc nhẹ Việt Nam một cách thực tế và hiệu quả.

4. Vai trò của phần mềm soạn nhạc và kỹ thuật phối khí: Việc sử dụng phần mềm như Logic, Sibelius, Cubase giúp giảng viên soạn tổng phổ và phân phổ chính xác, hỗ trợ quá trình dạy học và luyện tập. Khoảng 90% giảng viên thành thạo các phần mềm này đều có kết quả dạy học hòa tấu tốt hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội đã đạt được những bước tiến đáng kể, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những khó khăn về tài liệu và phương pháp giảng dạy. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu giáo trình chuẩn hóa và sự đa dạng trong phong cách nhạc nhẹ, đòi hỏi giảng viên phải có kiến thức sâu rộng và kỹ năng phối khí cao.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả thực nghiệm phù hợp với xu hướng đào tạo âm nhạc hiện đại, nhấn mạnh vai trò của kỹ năng ngẫu hứng và phối hợp nhóm trong ban nhạc nhẹ. Việc áp dụng phần mềm soạn nhạc hiện đại là điểm mạnh giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời tạo điều kiện cho học viên phát triển kỹ năng biểu diễn chuyên nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ kỹ năng hòa tấu của học viên qua các kỳ học, bảng so sánh tỷ lệ thành công giữa các nhóm ban nhạc với số lượng thành viên khác nhau, và biểu đồ thể hiện mức độ sử dụng phần mềm soạn nhạc của giảng viên so với hiệu quả dạy học.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng và chuẩn hóa giáo trình dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ: Tập trung biên soạn tài liệu phù hợp với đặc thù âm nhạc Việt Nam, cập nhật các phong cách nhạc nhẹ phổ biến. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và khoa Âm nhạc Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.

2. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giảng viên về kỹ thuật phối khí và sử dụng phần mềm soạn nhạc: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về Logic, Sibelius, Cubase và kỹ thuật hòa âm hiện đại. Mục tiêu nâng cao năng lực giảng dạy và soạn tổng phổ. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Khoa Âm nhạc phối hợp với các chuyên gia trong và ngoài nước.

3. Phát triển chương trình thực hành hòa tấu ban nhạc với các nhóm nhỏ từ 4-6 thành viên: Tạo điều kiện cho học viên luyện tập phối hợp nhóm, phát triển kỹ năng ngẫu hứng và sáng tạo cá nhân. Thời gian: liên tục trong các kỳ học. Chủ thể: Giảng viên bộ môn hòa tấu.

4. Tổ chức các cuộc thi, liên hoan hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ trong trường và liên kết với các đơn vị nghệ thuật ngoài trường: Mục đích nâng cao kỹ năng biểu diễn thực tế, tạo sân chơi chuyên nghiệp cho học viên. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Ban tổ chức đào tạo và phòng Văn hóa nghệ thuật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên âm nhạc chuyên ngành biểu diễn nhạc cụ phương Tây: Nghiên cứu giúp nâng cao phương pháp dạy học hòa tấu ban nhạc, áp dụng kỹ thuật phối khí và soạn tổng phổ phù hợp với phong cách nhạc nhẹ Việt Nam.

2. Học viên, sinh viên chuyên ngành Biểu diễn nhạc cụ phương Tây: Tài liệu tham khảo hữu ích để phát triển kỹ năng hòa tấu, ngẫu hứng và phối hợp nhóm trong ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ.

3. Nhạc sĩ, nhà soạn nhạc và phối khí: Cung cấp kiến thức về kỹ thuật phối khí, vòng công năng hòa âm và các thủ pháp hòa tấu trong nhạc nhẹ, hỗ trợ sáng tác và dàn dựng âm nhạc.

4. Các cơ sở đào tạo âm nhạc và quản lý giáo dục nghệ thuật: Tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo, chuẩn hóa giáo trình và nâng cao chất lượng giảng dạy hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ.

Câu hỏi thường gặp

1. Hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ là gì?
   Hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ là hoạt động phối hợp biểu diễn của các nhạc công trong ban nhạc nhằm tạo nền âm nhạc cho ca sĩ trình bày ca khúc theo phong cách nhạc nhẹ như Pop, Ballad, Jazz. Ví dụ, ban nhạc gồm Drum, Bass, Guitar, Keyboard phối hợp tạo nhịp điệu và hòa âm cho ca khúc "Em gái mưa".

2. Tại sao cần có tổng phổ và bản phổ rút gọn trong dạy học hòa tấu?
   Tổng phổ chi tiết giúp các thành viên hiểu rõ từng bè nhạc cụ, còn bản phổ rút gọn thuận tiện cho việc biểu diễn khi các thành viên đã quen thuộc với lối chơi của nhau. Điều này giúp tiết kiệm thời gian luyện tập và tăng tính linh hoạt trong biểu diễn.

3. Phần mềm soạn nhạc nào được sử dụng phổ biến trong soạn tổng phổ?
   Các phần mềm như Logic, Sibelius, Cubase được sử dụng rộng rãi để soạn tổng phổ và phân phổ, hỗ trợ giảng viên trong việc chuẩn bị tài liệu dạy học và giúp học viên dễ dàng tiếp cận kỹ thuật phối khí hiện đại.

4. Làm thế nào để lựa chọn ca khúc phù hợp cho dạy học hòa tấu ban nhạc?
   Ca khúc được lựa chọn dựa trên phong cách nhạc nhẹ phổ biến, phù hợp với năng lực và sở thích của học viên, đồng thời có cấu trúc rõ ràng về tiết tấu, nhịp điệu để dễ dàng soạn phần đệm và luyện tập phối hợp nhóm.

5. Kỹ năng ngẫu hứng (improvise) có vai trò như thế nào trong hòa tấu ban nhạc?
   Kỹ năng ngẫu hứng giúp các thành viên ban nhạc thể hiện cá tính âm nhạc, tạo điểm nhấn và sự mới mẻ trong phần biểu diễn. Đây là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng nghệ thuật và sự hấp dẫn của buổi hòa tấu.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ thực trạng và tầm quan trọng của dạy học hòa tấu ban nhạc đệm cho ca khúc nhạc nhẹ Việt Nam tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.
• Nghiên cứu chỉ ra hiệu quả tích cực của phương pháp dạy học kết hợp tổng phổ chi tiết và bản phổ rút gọn, cùng với việc sử dụng phần mềm soạn nhạc hiện đại.
• Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bao gồm xây dựng giáo trình chuẩn hóa, đào tạo giảng viên, phát triển chương trình thực hành và tổ chức các hoạt động biểu diễn thực tế.
• Nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo quý giá cho giảng viên, học viên và các cơ sở đào tạo âm nhạc trong nước.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả qua các kỳ học tiếp theo và mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các phong cách nhạc nhẹ khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng dạy học hòa tấu ban nhạc đệm ca khúc nhạc nhẹ tại cơ sở đào tạo của bạn!