Nâng cao năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 10 với phim học tập trong cơ học vật lý

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Các nghiên cứu về dạy học bồi dưỡng năng lực và NL GQVĐ của học sinh

1.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG PHIM HỌC TẬP TRONG VIỆC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH

2.1. Năng lực giải quyết vấn đề

2.1.1. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề

2.1.2. Các biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề

2.1.3. Cấu trúc của năng lực giải quyết vấn đề

2.2. Dạy học bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề của học sinh

2.2.1. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề

2.2.2. Dạy học giải quyết vấn đề theo hướng bồi dưỡng NL GQVĐ của học sinh

2.2.3. Tiến trình khoa học xây dựng vận dụng kiến thức trong dạy học vật lí

2.3. Xây dựng và sử dụng phim trong quá trình dạy học

2.3.1. Khái niệm về phim

2.3.2. Vai trò của phim học tập trong dạy học vật lí

2.3.3. Phân loại phim học tập

2.3.4. Xây dựng và lựa chọn phim học tập

2.3.5. Sử dụng phim học tập để bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề của HS

2.4. Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học có sử dụng phim học tập

2.4.1. Khái niệm đánh giá năng lực

2.4.2. Các nguyên tắc đánh giá năng lực. Công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề

2.5. Thực trạng dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề và việc sử dụng phim học tập trong dạy học vật lý

2.5.1. Thời gian và cách thức điều tra

2.5.2. Đối tượng điều tra

2.5.3. Mục đích điều tra

2.5.4. Kết quả điều tra

2.5.5. Đề xuất các giải pháp

2.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG PHIM HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC KIẾN THỨC PHẦN CƠ HỌC VẬT LÍ 10

3.1. Phân tích đặc điểm nội dung kiến thức phần cơ học Vật lí 10

3.2. Cấu trúc nội dung kiến thức phần cơ học Vật lí 10

3.3. Mục tiêu dạy học phần cơ học Vật lí 10

3.4. Thiết kế tiến trình dạy học có sử dụng phim học tập

3.4.1. Bài “Lực hấp dẫn”

3.4.2. Bài “Lực ma sát”

3.4.3. Bài “Lực hướng tâm”

3.4.4. Bài “Chuyển động ném”

3.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

4. CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

4.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm

4.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm

4.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm

4.2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm sư phạm

4.2.1. Đối tượng thực nghiệm sư phạm

4.2.2. Thời gian và nội dung thực nghiệm sư phạm. Phương pháp thực nghiệm sư phạm và lựa chọn thiết kế

4.3. Các phương pháp được sử dụng trong thực nghiệm sư phạm

4.4. Lựa chọn thiết kế

4.5. Diễn biến và kết quả thực nghiệm sư phạm

4.5.1. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 1

4.5.2. Diễn biến và kết quả thu trong thực nghiệm sư phạm vòng 2

4.6. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm

4.6.1. Xây dựng tiêu chí đánh giá các mức độ đạt được của NL GQVĐ

4.6.2. Nghiên cứu trường hợp: đánh giá sự phát triển NL GQVĐ của học sinh

4.6.3. Đánh giá qua bài kiểm tra sau thực nghiệm sư phạm

4.6.4. Kết quả bài kiểm tra đánh giá năng lực của tám học sinh

4.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về năng lực giải quyết vấn đề của học sinh lớp 10

Năng lực giải quyết vấn đề (giải quyết vấn đề) là một trong những kỹ năng quan trọng mà học sinh cần phát triển trong quá trình học tập. Đặc biệt, đối với học sinh lớp 10, việc bồi dưỡng năng lực này không chỉ giúp các em tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả mà còn trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để ứng phó với các thách thức trong cuộc sống. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại, như sử dụng phim học tập (phim học tập) trong dạy học vật lý, có thể nâng cao đáng kể năng lực này. Theo thống kê, học sinh có khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn khi được tiếp cận với các tình huống thực tiễn thông qua phim ảnh, từ đó giúp các em hình thành và phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích tình huống.

1.1 Khái niệm và tầm quan trọng của năng lực giải quyết vấn đề

Năng lực giải quyết vấn đề được định nghĩa là khả năng xác định, phân tích và tìm ra giải pháp cho các vấn đề phức tạp. Tầm quan trọng của năng lực này không chỉ nằm trong việc học tập mà còn trong việc trang bị cho học sinh các kỹ năng sống cần thiết. Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề giúp học sinh tự tin hơn trong việc đối mặt với các tình huống khó khăn, đồng thời nâng cao khả năng tư duy sáng tạo và khả năng làm việc nhóm.

1.2 Vai trò của phim học tập trong việc nâng cao năng lực giải quyết vấn đề

Phim học tập đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường học tập tích cực và sinh động. Việc sử dụng phim không chỉ giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức mà còn kích thích sự tò mò và khả năng phân tích. Theo nghiên cứu, phim học tập có thể giúp học sinh hình dung rõ hơn về các khái niệm vật lý phức tạp, từ đó nâng cao hiệu quả học tập. Hơn nữa, việc thảo luận và phân tích nội dung phim sau khi xem cũng giúp học sinh rèn luyện khả năng giao tiếp và làm việc nhóm, hai yếu tố quan trọng trong việc giải quyết vấn đề.

II. Phương pháp xây dựng và sử dụng phim học tập trong dạy học vật lý

Việc xây dựng và sử dụng phim học tập trong dạy học vật lý được thực hiện qua nhiều bước khác nhau. Đầu tiên, giáo viên cần xác định nội dung kiến thức phù hợp để xây dựng phim, đảm bảo rằng phim sẽ hỗ trợ cho việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Sau đó, giáo viên có thể sử dụng các công cụ và phần mềm hỗ trợ để tạo ra các phim học tập chất lượng. Cuối cùng, việc tổ chức cho học sinh xem phim và thảo luận về nội dung phim là rất quan trọng, giúp các em có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tiễn.

2.1 Quy trình xây dựng phim học tập

Quy trình xây dựng phim học tập bao gồm việc xác định mục tiêu học tập, lựa chọn nội dung phù hợp và thiết kế kịch bản phim. Mỗi bước trong quy trình này đều cần được thực hiện một cách cẩn thận để đảm bảo rằng phim sẽ mang lại giá trị giáo dục cao nhất cho học sinh. Việc lựa chọn nội dung cũng cần phải phù hợp với tâm lý và trình độ của học sinh lớp 10, từ đó tạo ra sự hứng thú và động lực học tập cho các em.

2.2 Sử dụng phim học tập trong dạy học

Sau khi xây dựng phim, giáo viên cần lên kế hoạch sử dụng phim trong giờ học một cách hợp lý. Việc tổ chức các hoạt động thảo luận sau khi xem phim sẽ giúp học sinh củng cố kiến thức và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề. Ngoài ra, giáo viên cũng cần chú ý đến việc đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh thông qua các bài kiểm tra hoặc hoạt động thực hành liên quan đến nội dung phim.

III. Đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phim học tập trong bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề

Đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phim học tập trong dạy học vật lý là rất cần thiết để xác định mức độ thành công của phương pháp này. Các tiêu chí đánh giá có thể bao gồm sự cải thiện trong năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, mức độ hứng thú và tham gia của học sinh trong các hoạt động học tập. Thực tế cho thấy, học sinh tham gia các hoạt động học tập có sử dụng phim thường có kết quả học tập tốt hơn và thể hiện khả năng giải quyết vấn đề cao hơn.

3.1 Các tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề

Các tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh có thể bao gồm khả năng phân tích tình huống, đề xuất giải pháp và thực hiện giải pháp. Việc đánh giá này cần được thực hiện thường xuyên và liên tục để theo dõi sự tiến bộ của học sinh trong suốt quá trình học tập. Ngoài ra, giáo viên cũng có thể sử dụng các công cụ đánh giá như phiếu khảo sát, bài kiểm tra để thu thập thông tin về năng lực giải quyết vấn đề của học sinh.

3.2 Kết quả thực nghiệm sư phạm

Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy rằng việc sử dụng phim học tập đã mang lại hiệu quả tích cực trong việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 10. Học sinh không chỉ cải thiện kiến thức vật lý mà còn nâng cao khả năng tư duy và kỹ năng làm việc nhóm. Điều này cho thấy rằng phim học tập là một công cụ hữu hiệu trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển năng lực cho học sinh.

Luận án tiến sĩ: Xây dựng và sử dụng phim học tập trong dạy học phần cơ học vật lý lớp 10 nhằm bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề của học sinh