I. Giới thiệu về phát triển năng lực mô hình hóa toán học
Năng lực mô hình hóa toán học (mô hình hóa toán học) được coi là một trong những yếu tố quan trọng trong việc dạy học môn Toán, đặc biệt là trong chương trình giáo dục tiểu học. Việc phát triển năng lực này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn tạo điều kiện cho các em áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Qua việc dạy học hình học và đo lường ở lớp 3, học sinh sẽ được rèn luyện nhiều kỹ năng cần thiết như tư duy logic, khả năng quan sát và giải quyết vấn đề. Những kỹ năng này không chỉ có giá trị trong học tập mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc dạy học cần phải gắn liền với thực tiễn, giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm toán học và ứng dụng chúng vào các tình huống thực tế.
1.1. Vai trò của hình học và đo lường trong dạy học
Chủ đề hình học và đo lường ở lớp 3 đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực toán học của học sinh. Hình học giúp học sinh nhận diện và phân tích các hình dạng, từ đó phát triển tư duy không gian. Đo lường, ngược lại, giúp học sinh hiểu về kích thước, khoảng cách và cách thức đo lường các đối tượng trong thực tế. Cả hai chủ đề này đều tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện khả năng suy luận và ứng dụng kiến thức toán học vào các tình huống thực tiễn. Điều này không chỉ giúp học sinh có được nền tảng vững chắc về toán học mà còn phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và khả năng làm việc nhóm.
II. Quy trình dạy học phát triển năng lực mô hình hóa toán học
Quy trình dạy học nhằm phát triển năng lực mô hình hóa toán học cho học sinh lớp 3 cần được thiết kế một cách khoa học và thực tiễn. Theo nghiên cứu, việc bám sát mục tiêu bài học là yếu tố quan trọng trong việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực. Giáo viên cần xác định rõ các mục tiêu cụ thể mà học sinh cần đạt được trong mỗi bài học. Đảm bảo tính hệ thống và tính vừa sức cho học sinh cũng là yếu tố không thể thiếu trong quy trình này. Giáo viên cần tạo ra các tình huống học tập phong phú, giúp học sinh thực hành và trải nghiệm thực tế để củng cố kiến thức đã học. Điều này không chỉ giúp học sinh hình thành các kỹ năng cần thiết mà còn tạo hứng thú trong học tập.
2.1. Định hướng xây dựng quy trình dạy học
Để xây dựng quy trình dạy học hiệu quả, giáo viên cần chú ý đến việc thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với đặc điểm tâm lý và sinh lý của học sinh lớp 3. Việc lồng ghép các hoạt động thực hành, thí nghiệm và trò chơi sẽ giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách tự nhiên và thú vị hơn. Giáo viên cũng nên thường xuyên đánh giá năng lực của học sinh thông qua các bài kiểm tra, bài tập thực hành và các hoạt động nhóm. Điều này không chỉ giúp giáo viên nắm bắt được tình hình học tập của học sinh mà còn tạo cơ hội cho học sinh phát triển năng lực tự học và tự đánh giá.
III. Kết quả thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm là bước quan trọng để đánh giá hiệu quả của quy trình dạy học đã xây dựng. Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng việc áp dụng quy trình dạy học phát triển năng lực mô hình hóa toán học đã giúp học sinh lớp 3 cải thiện rõ rệt về khả năng giải quyết vấn đề và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn tự tin hơn trong việc trình bày và diễn đạt ý tưởng của mình. Kết quả trước và sau thực nghiệm cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong năng lực toán học của học sinh, điều này chứng tỏ rằng phương pháp dạy học này là một hướng đi đúng đắn.
3.1. Đánh giá kết quả thực nghiệm
Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng học sinh có sự tiến bộ rõ rệt về năng lực mô hình hóa toán học sau khi áp dụng quy trình dạy học mới. Cụ thể, học sinh đã cải thiện khả năng phân tích và giải quyết các bài toán thực tế. Học sinh cũng thể hiện sự hứng thú hơn trong việc học toán, điều này được thể hiện qua mức độ tham gia và sự chủ động trong các hoạt động học tập. Sự cải thiện này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn tạo nền tảng vững chắc cho việc học tập các môn học nâng cao trong tương lai.
