## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa, việc phát triển năng lực hợp tác (NLHT) trong giáo dục trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thích ứng với môi trường phức tạp của thế kỷ 21. Theo khảo sát thực tế tại các trường THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, việc phát triển NLHT trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 còn nhiều hạn chế, chưa được quan tâm đúng mức. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phát triển các biện pháp sư phạm nâng cao NLHT cho học sinh lớp 12 trong dạy học Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1919-2000, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lịch sử tại địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường THPT trên địa bàn huyện Lương Tài trong năm học 2019-2020. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện hiệu quả dạy học, phát triển kỹ năng hợp tác cho học sinh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho giáo viên và nhà quản lý giáo dục trong đổi mới phương pháp dạy học.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Mô hình tảng băng về cấu trúc năng lực**: Năng lực bao gồm ba thành tố chính là hành động (hành vi quan sát được), suy nghĩ (kiến thức, kỹ năng, thái độ) và tính sẵn sàng (động cơ, phẩm chất). Mô hình này giúp đánh giá toàn diện năng lực của học sinh trong quá trình học tập.
- **Lý thuyết dạy học hợp tác của L.Vygotsky**: Nhấn mạnh vai trò của hợp tác trong phát triển nhận thức, học sinh phát triển tốt nhất khi vượt qua vùng cận phát triển thông qua hợp tác với bạn bè và giáo viên.
- **Lý thuyết về hợp tác và cạnh tranh của Morton Deutsch**: Hợp tác hiệu quả dựa trên sự chia sẻ mục tiêu chung, tin tưởng và trách nhiệm cá nhân trong nhóm.
- **Khái niệm năng lực hợp tác**: Bao gồm kiến thức về hợp tác, kỹ năng tổ chức, lập kế hoạch, giải quyết mâu thuẫn, giao tiếp và thái độ tích cực trong hoạt động nhóm.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát 13 giáo viên và 200 học sinh tại 3 trường THPT huyện Lương Tài, Bắc Ninh; tài liệu lý luận, văn bản pháp luật về giáo dục và dạy học lịch sử.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định tính qua phiếu điều tra, dự giờ, phỏng vấn và thực nghiệm sư phạm.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020, bao gồm khảo sát thực trạng, đề xuất biện pháp và thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Lương Tài.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức của giáo viên về NLHT**: 90% giáo viên hiểu rõ vai trò và ý nghĩa của NLHT trong dạy học lịch sử; 92,3% cho rằng phát triển NLHT là cần thiết.
- **Thực trạng áp dụng phương pháp dạy học phát triển NLHT**: Khoảng 38,4% giáo viên thường xuyên áp dụng các biện pháp phát triển NLHT như làm việc nhóm, dự án, đóng vai; 46,1% gặp khó khăn do thời lượng tiết học hạn chế.
- **Khó khăn trong phát triển NLHT**: 53,8% giáo viên cho biết học sinh còn tự ti, nhút nhát, không tích cực tham gia hợp tác; 23% phản ánh điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng.
- **Hiệu quả thực nghiệm sư phạm**: Lớp thực nghiệm có kết quả bài kiểm tra cao hơn lớp đối chứng khoảng 15%, thể hiện sự tiến bộ rõ rệt về năng lực hợp tác và kiến thức lịch sử.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức tích cực của giáo viên là nền tảng quan trọng để phát triển NLHT trong dạy học lịch sử. Tuy nhiên, các khó khăn về thời gian, cơ sở vật chất và tâm lý học sinh ảnh hưởng đến việc triển khai hiệu quả các biện pháp. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển NLHT góp phần nâng cao kỹ năng tư duy phản biện, giao tiếp và giải quyết vấn đề cho học sinh, phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ nhận thức giáo viên, bảng so sánh kết quả bài kiểm tra giữa lớp thực nghiệm và đối chứng để minh họa hiệu quả biện pháp.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên** về phương pháp dạy học hợp tác, nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm; mục tiêu đạt 80% giáo viên được tập huấn trong 1 năm, do Sở GD&ĐT và trường đại học sư phạm thực hiện.
- **Xây dựng môi trường học tập tích cực, thân thiện** khuyến khích học sinh tham gia hợp tác, phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin; triển khai các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ lịch sử trong 2 năm tới, do nhà trường chủ trì.
- **Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học** như phòng học nhóm, thiết bị công nghệ thông tin hỗ trợ dạy học tương tác; đầu tư trong kế hoạch ngân sách địa phương trong 3 năm.
- **Đổi mới chương trình và phương pháp đánh giá** tập trung vào đánh giá năng lực hợp tác, kỹ năng giải quyết vấn đề thay vì chỉ kiểm tra kiến thức; áp dụng thí điểm trong 2 năm học tiếp theo, do Bộ GD&ĐT phối hợp với các trường THPT.
- **Khuyến khích sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng** trong việc hỗ trợ phát triển kỹ năng hợp tác cho học sinh qua các hoạt động xã hội, trải nghiệm sáng tạo; tổ chức định kỳ hàng năm.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên dạy môn Lịch sử THPT**: Áp dụng các biện pháp phát triển NLHT để nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển toàn diện học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục và Sở GD&ĐT**: Làm cơ sở xây dựng chính sách, chương trình đào tạo giáo viên và đổi mới phương pháp dạy học.
- **Sinh viên ngành Sư phạm Lịch sử**: Nâng cao hiểu biết về lý luận và thực tiễn phát triển năng lực hợp tác trong dạy học lịch sử.
- **Các nhà nghiên cứu giáo dục**: Tham khảo để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về năng lực hợp tác và đổi mới phương pháp dạy học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Năng lực hợp tác là gì?**  
Năng lực hợp tác là khả năng cá nhân phối hợp, chia sẻ, và làm việc hiệu quả với người khác để hoàn thành nhiệm vụ chung, bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ hợp tác.

2. **Tại sao phát triển năng lực hợp tác trong dạy học lịch sử lại quan trọng?**  
Nó giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và chuẩn bị tốt cho cuộc sống xã hội hiện đại.

3. **Những khó khăn thường gặp khi phát triển NLHT trong dạy học lịch sử?**  
Bao gồm thời lượng tiết học hạn chế, cơ sở vật chất chưa đầy đủ, học sinh còn tự ti, thiếu tích cực tham gia hợp tác.

4. **Các phương pháp dạy học nào hiệu quả để phát triển NLHT?**  
Phương pháp làm việc nhóm, dự án, đóng vai, sử dụng sơ đồ tư duy và các kỹ thuật dạy học tích cực khác.

5. **Làm thế nào để đánh giá năng lực hợp tác của học sinh?**  
Thông qua quan sát hoạt động nhóm, đánh giá sản phẩm nhóm, phản hồi của thành viên và bài kiểm tra kỹ năng hợp tác.

## Kết luận

- Đề tài khẳng định vai trò quan trọng của phát triển năng lực hợp tác trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 tại các trường THPT huyện Lương Tài, Bắc Ninh.  
- Nghiên cứu đã xác định thực trạng, nhận thức của giáo viên và học sinh về NLHT, đồng thời đề xuất các biện pháp sư phạm phù hợp.  
- Thực nghiệm sư phạm cho thấy biện pháp phát triển NLHT góp phần nâng cao hiệu quả học tập và kỹ năng hợp tác của học sinh.  
- Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực.  
- Đề xuất các bước tiếp theo gồm đào tạo giáo viên, cải thiện cơ sở vật chất, đổi mới chương trình và tăng cường hoạt động trải nghiệm nhằm phát triển NLHT bền vững.  

**Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng dạy học lịch sử và phát triển năng lực hợp tác cho thế hệ học sinh tương lai!**