PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN CHUYÊN ĐỀ THỰC HÀNH HÓA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN – HÓA HỌC 10

• Tác giả: Trần Thị Huế
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hoàng Trang
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Hóa học
• Đề tài: Phát triển Năng Lực Giao Tiếp Và Hợp Tác Cho Học Sinh Trung Học Phổ Thông Thông Qua Dạy Học Dự Án Chuyên Đề Thực Hành Hóa Học Và Công Nghệ Thông Tin – Hóa Học 10
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Khách thể - đối tượng - phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Câu hỏi nghiên cứu
• 0.5. Giả thuyết khoa học
• 0.6. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.8. Phương pháp xử lí kết quả thực nghiệm
• 0.9. Đóng góp mới của luận văn
• 0.10. Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Dạy học dự án
• 1.2.1. Khái niệm dạy học dự án
• 1.2.2. Các nghiên cứu về dạy học dự án
• 1.3. Năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.3.1. Khái niệm năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.3.2. Tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.4. Các biểu hiện của năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.5. Các biện pháp phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.6. Công cụ đánh giá sự phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.7. Dạy học dự án
• 1.7.1. Khái niệm dạy học dự án
• 1.7.2. Đặc điểm của dạy học dự án
• 1.7.3. Các bước dạy học dự án
• 1.8. Điều tra thực trạng dạy học dự án và dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh tại một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
• 1.8.1. Mục đích điều tra thực trạng
• 1.8.2. Nhiệm vụ điều tra thực trạng
• 1.8.3. Mô tả điều tra thực trạng
• 1.8.4. Kết quả và thảo luận
• 1.9. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ KẾ HOẠCH DẠY HỌC DỰ ÁN VÀ BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH
• 2.1. Phân tích mục tiêu, nội dung của chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin Hóa học 10
• 2.2. Nội dung của chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin Hóa học 10
• 2.3. Mục tiêu của chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin Hóa 10
• 2.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh
• 2.4.1. Đánh giá qua phiếu đánh giá theo tiêu chí
• 2.4.2. Đánh giá qua phiếu hỏi
• 2.5. Nguyên tắc và quy trình thiết kế kế hoạch dạy học dự án chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin Hóa học 10
• 2.5.1. Nguyên tắc thiết kế kế hoạch dạy học dự án
• 2.5.2. Quy trình thiết kế kế hoạch dạy học dự án
• 2.6. Một số dự án dạy học chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin Hóa học 10
• 2.6.1. Kế hoạch bài dạy dự án 1 “Siêu thị công thức các chất hóa học”
• 2.6.2. Kế hoạch bài dạy dự án “Thư viện thí nghiệm hóa học ảo”
• 2.7. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Nội dung và phương pháp thực nghiệm sư phạm
• 3.5. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm sư phạm
• 3.6. Nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.7. Phương pháp xử lý số liệu thống kê
• 3.8. Kết quả đánh giá qua phiếu đánh giá theo tiêu chí và thảo luận
• 3.8.1. Kết quả đánh giá qua phiếu đánh giá theo tiêu chí ở trường THPT Ân Thi
• 3.8.2. Kết quả đánh giá qua phiếu đánh giá theo tiêu chí ở trường THPT Khoái Châu
• 3.9. Kết quả đánh giá qua phiếu hỏi và thảo luận
• 3.9.1. Kết quả đánh giá qua phiếu hỏi của HS trường THPT Ân Thi
• 3.9.2. Kết quả đánh giá qua phiếu hỏi của HS trường THPT Khoái Châu
• 3.10. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Dạy Học Dự Án Phát Triển Năng Lực THPT Hóa 10

Nghị quyết 29-NQ/TW nhấn mạnh đổi mới giáo dục toàn diện để đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Chương trình GDPT 2018 xác định NLGT&HT là một trong các năng lực cốt lõi cần phát triển cho học sinh. Nghiên cứu chỉ ra rằng hợp tác trong lớp học cải thiện kỹ năng thuyết trình, tự tin trình bày ý tưởng. Phương pháp dạy học dự án được kỳ vọng giúp phát triển NLGT&HT cho học sinh. Kinh nghiệm giảng dạy cho thấy học sinh lớp 10 gặp khó khăn trong việc tiếp nhận kiến thức Hóa học. Giáo viên lúng túng trong việc truyền lửa yêu môn Hóa học. Đề tài "Phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh THPT thông qua dạy dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin – Hóa học 10" được thực hiện để giáo viên có cách nhìn thấu đáo về dạy học dự án, lựa chọn nội dung kiến thức và các phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp để phát huy tính tích cực, chủ động và phát triển các năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh.

1.1. Tầm quan trọng của Năng Lực Giao Tiếp Hợp Tác THPT

Năng lực giao tiếp và hợp tác được xem là một trong những năng lực chung quan trọng cần trang bị cho học sinh THPT theo chương trình giáo dục mới. Việc rèn luyện kỹ năng này không chỉ hỗ trợ các em trong học tập mà còn chuẩn bị hành trang vững chắc cho tương lai, khi các em tham gia vào thị trường lao động và các hoạt động xã hội. Khả năng giao tiếp hiệu quả và hợp tác ăn ý với đồng nghiệp là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của mỗi cá nhân trong môi trường làm việc hiện đại.

1.2. Dạy học dự án Hóa Học 10 Giải pháp cho Năng lực THPT

Dạy học dự án được xem là một phương pháp hiệu quả để phát triển các năng lực cho học sinh, đặc biệt là năng lực giao tiếp và hợp tác. Thông qua việc tham gia vào các dự án học tập, học sinh có cơ hội làm việc nhóm, chia sẻ ý tưởng, tranh luận, giải quyết vấn đề và trình bày kết quả. Quá trình này giúp các em rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, lắng nghe, thuyết trình, đàm phán và làm việc nhóm, từ đó nâng cao năng lực giao tiếp và hợp tác.

II. Vấn Đề Thiếu Kỹ Năng Giao Tiếp Hợp Tác ở Học Sinh THPT

Mục đích nghiên cứu là phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh thông qua dạy học dự án chuyên đề “Thực hành hóa học và công nghệ thông tin”. Khách thể nghiên cứu là quá trình dạy học Hóa học. Đối tượng nghiên cứu là phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh THPT thông qua dạy học dự án môn Hóa học. Phạm vi nghiên cứu tại trường THPT Ân Thi, THPT Khoái Châu, THPT Trần Hưng Đạo thuộc tỉnh Hưng Yên. Đối tượng thực nghiệm là giáo viên môn Hóa học và học sinh lớp 10. Thời gian thực hiện từ tháng 8 năm 2022 đến tháng 6 năm 2023. Câu hỏi nghiên cứu: Vận dụng dạy học dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin như thế nào để phát triển được năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh?

2.1. Thực trạng Kỹ Năng Giao Tiếp Hợp Tác của Học Sinh THPT

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng học sinh THPT hiện nay còn thiếu hụt các kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp và hợp tác. Các em thường gặp khó khăn trong việc diễn đạt ý tưởng, lắng nghe ý kiến của người khác, làm việc nhóm hiệu quả và giải quyết xung đột. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập và khả năng thích ứng với môi trường làm việc sau này.

2.2. Phương pháp Dạy Học Truyền Thống Chưa Phát Huy NL Giao Tiếp

Phương pháp dạy học truyền thống, với hình thức giảng dạy một chiều và ít có sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, chưa thực sự phát huy được năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh. Học sinh ít có cơ hội tham gia vào các hoạt động thảo luận, tranh biện, làm việc nhóm và trình bày ý tưởng. Do đó, cần có những phương pháp dạy học mới, sáng tạo hơn để khắc phục hạn chế này.

III. Dạy Học Dự Án Hóa 10 Giải Pháp Phát Triển Giao Tiếp Hợp Tác

Nhiệm vụ nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lý luận về năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh, các vấn đề liên quan đến phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác, các vấn đề liên quan đến dạy học dự án và việc vận dụng dạy học dự án trong dạy học môn Hóa học. Nghiên cứu chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể. Nghiên cứu thực tiễn thông qua điều tra thực trạng dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác; việc vận dụng dạy học dự án ở trường phổ thông. Đề xuất nguyên tắc và quy trình dạy học dự án nhằm phát triển được năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh. Xây dựng kế hoạch dạy học dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin để dạy học phần chuyên đề học tập hóa 10. Thiết kế và sử dụng bộ công cụ đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh trong dạy học dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin. Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm chứng các giả thuyết khoa học từ đó đánh giá tính khả thi và hiệu quả của việc sử dụng phương pháp dạy học dự án nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh THPT. Vận dụng toán thống kê để phân tích các kết quả thực nghiệm và đánh giá mức độ hiệu quả của đề tài nghiên cứu.

3.1. Quy trình Thiết Kế Dạy Học Dự án Hóa Học 10 Hiệu Quả

Để dạy học dự án đạt hiệu quả cao trong việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh, cần tuân thủ một quy trình thiết kế bài bản. Quy trình này bao gồm các bước: xác định mục tiêu dự án, lựa chọn chủ đề phù hợp, xây dựng kế hoạch thực hiện, phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm, hướng dẫn học sinh thu thập và xử lý thông tin, tổ chức các hoạt động thảo luận, chia sẻ và trình bày kết quả.

3.2. Vai trò của Giáo Viên trong Dạy Học Dự án Hóa Học THPT

Trong dạy học dự án, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ và tạo điều kiện cho học sinh tự khám phá, học hỏi và phát triển. Giáo viên cần giúp học sinh xác định mục tiêu dự án, cung cấp nguồn tài liệu tham khảo, hướng dẫn các em cách thu thập và xử lý thông tin, tổ chức các hoạt động thảo luận, chia sẻ và trình bày kết quả. Đồng thời, giáo viên cũng cần theo dõi, đánh giá quá trình làm việc của học sinh và đưa ra những phản hồi kịp thời để giúp các em tiến bộ.

3.3 Hoạt động nhóm hiệu quả Yếu tố then chốt

Hoạt động nhóm có vai trò quan trọng đối với sự thành công của dự án. Để tăng tính hiệu quả làm việc nhóm, giáo viên có thể chia nhóm dựa trên năng lực, sở thích của học sinh, giúp đỡ học sinh xây dựng tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên. Phân công công việc phù hợp với từng thành viên, thường xuyên có những buổi thảo luận chung để trao đổi kiến thức, kỹ năng.

IV. Thực Nghiệm Đánh Giá Hiệu Quả Dạy Học Dự Án Hóa Học 10

Để thực hiện đề tài, tôi đã sử dụng phối hợp các phương pháp sau: Các phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các tài liệu về lý luận dạy học hóa học, về các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực học sinh trong dạy học hóa học ở trường THPT. Nghiên cứu các tài liệu về dạy học dự án trên thế giới và ở Việt Nam. Nghiên cứu các tài liệu hỗ trợ cho việc xây dựng, thiết kế dạy học dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin; các tài liệu có liên quan đến việc sử dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học hóa học. Nghiên cứu các tài liệu về năng lực giao tiếp và hợp tác, phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác. Nghiên cứu chương trình hóa học 10, nội dung trong SGK, sách giáo viên và các tài liệu tham khảo để xác định nội dung kiến thức khi xây dựng kế hoạch dạy học dự án chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng phương pháp quan sát, phiếu điều tra để điều tra thực trạng việc dạy học dự án. Điều tra mối quan hệ giữa dạy học dự án với việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các giáo viên hướng dẫn; trao đổi với các giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy ở trường THPT và các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu để kết quả nghiên cứu đạt hiệu quả tối ưu nhất.

4.1. Phương Pháp Đánh Giá NL Giao Tiếp Hợp Tác Trong Dự Án

Việc đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh trong quá trình thực hiện dự án cần được thực hiện một cách khách quan, toàn diện và liên tục. Có thể sử dụng nhiều phương pháp đánh giá khác nhau, như quan sát trực tiếp, thu thập thông tin phản hồi từ các thành viên trong nhóm, sử dụng phiếu đánh giá theo tiêu chí, hoặc tổ chức các buổi trình bày, bảo vệ dự án.

4.2. Kết quả thực nghiệm Chứng minh tính hiệu quả của phương pháp

Kết quả thực nghiệm sẽ cho thấy mức độ cải thiện năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh sau khi tham gia vào các dự án học tập. Đồng thời, cũng cần đánh giá mức độ hứng thú và tích cực của học sinh đối với phương pháp dạy học dự án. Những kết quả này sẽ là cơ sở để khẳng định tính hiệu quả và khả thi của việc áp dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học Hóa học 10.

V. Kết Luận Dạy Học Dự Án Tương Lai Phát Triển NL THPT

Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Thực nghiệm sư phạm (TNSP) nhằm kiểm nghiệm tính khả thi và hiệu quả của một số biện pháp và đề xuất được đưa ra trong đề tài: Thiết kế và thực nghiệm dạy học dự án chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin hóa học 10. Điều tra sau thực nghiệm bằng bộ công cụ đánh giá năng lực đã thiết kế để đánh giá độ tin cậy và tính khả thi của đề tài nghiên cứu. Thu thập, phân tích số liệu để làm căn cứ chứng minh các giả thiết đặt ra trong đề tài. Phương pháp xử lí kết quả thực nghiệm: Sử dụng các phương pháp thống kê toán học và phương pháp nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng để xử lí kết quả của thực nghiệm sư phạm. Trên cơ sở đó rút ra kết luận của đề tài.

5.1. Đóng góp của Luận Văn về Dạy học dự án Hóa Học 10

Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lí luận về dạy học dự án, dạy học phát triển NLGT&HT cho học sinh. Điều tra, đánh giá thực trạng DH dự án và DH phát triển NLGT&HT cho HS ở trường THPT Ân Thi, THPT Khoái Châu, THPT Trần Hưng Đạo, tỉnh Hưng Yên. Đề xuất nguyên tắc và quy trình thiết kế KHDH dự án chuyên đề Thực hành hóa học và công nghệ thông tin. Vận dụng cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án để thiết kế và tổ chức các hoạt động giáo dục trong dạy học chuyên đề thực hành hóa học và công nghệ thông tin. Đề xuất bộ công cụ đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác thông qua việc vận dụng phương pháp dạy học dự án từ đó giúp nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học hóa học.

5.2. Hướng phát triển tiếp theo cho dạy và học Hóa Học 10

Nghiên cứu này mở ra nhiều hướng phát triển tiếp theo trong việc áp dụng dạy học dự án vào môn Hóa học và các môn học khác. Cần có thêm nhiều nghiên cứu về hiệu quả của các hình thức dạy học dự án khác nhau, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của dạy học dự án. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên về dạy học dự án để phương pháp này được áp dụng rộng rãi và hiệu quả trong các trường học.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013, việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác (NLGT&HT) cho học sinh trung học phổ thông (THPT) trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018, NLGT&HT được xác định là một trong những năng lực chung, cốt lõi cần phát triển cho học sinh. Tuy nhiên, thực tế dạy học môn Hóa học lớp 10 tại một số trường THPT tỉnh Hưng Yên cho thấy học sinh gặp nhiều khó khăn trong tiếp nhận kiến thức, đặc biệt là các nội dung cơ sở hóa học, đồng thời giáo viên còn hạn chế trong việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực để phát triển năng lực này.

Luận văn thạc sĩ này nhằm mục tiêu phát triển NLGT&HT cho học sinh THPT thông qua dạy học dự án chuyên đề “Thực hành hóa học và công nghệ thông tin” trong môn Hóa học lớp 10. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2022 đến tháng 6/2023 tại các trường THPT Ân Thi, Khoái Châu và Trần Hưng Đạo, tỉnh Hưng Yên. Qua đó, luận văn không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Hóa học mà còn hỗ trợ giáo viên trong việc lựa chọn nội dung và phương pháp dạy học phù hợp, đồng thời phát triển các năng lực mềm thiết yếu cho học sinh trong thế kỷ 21.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về năng lực giao tiếp và hợp tác, và mô hình dạy học dự án (DHDA).

1. Năng lực giao tiếp và hợp tác (NLGT&HT): Được hiểu là khả năng huy động kiến thức, kỹ năng, thái độ và hành vi để truyền đạt thông tin, làm việc nhóm hiệu quả nhằm đạt mục tiêu chung. NLGT&HT bao gồm các thành phần như xác định mục đích giao tiếp, thiết lập quan hệ xã hội, điều chỉnh mâu thuẫn, phân công nhiệm vụ, tổ chức và thuyết phục người khác, đánh giá hoạt động hợp tác và hội nhập quốc tế. Các tiêu chí đánh giá NLGT&HT được xây dựng dựa trên chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và các nghiên cứu giáo dục hiện đại.

2. Dạy học dự án (DHDA): Là phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm, trong đó học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập phức hợp gắn với thực tiễn, tạo ra sản phẩm cụ thể. DHDA thúc đẩy sự tự lực, sáng tạo, giao tiếp và hợp tác trong nhóm. Quy trình DHDA gồm bốn giai đoạn: chuẩn bị, xây dựng kế hoạch, thực hiện dự án và đánh giá sản phẩm. Các nguyên tắc thiết kế dự án bao gồm xuất phát từ nội dung chương trình, dựa trên hứng thú học sinh, tạo ra sản phẩm, và yêu cầu tính tự lực cao của học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 27 giáo viên và 540 học sinh lớp 10 tại ba trường THPT tỉnh Hưng Yên thông qua phiếu khảo sát, quan sát và phỏng vấn chuyên gia.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả và phân tích định lượng trên phần mềm Excel để xử lý dữ liệu khảo sát, đánh giá mức độ hiểu biết, áp dụng DHDA và phát triển NLGT&HT.

• Thực nghiệm sư phạm: Thiết kế và triển khai kế hoạch dạy học dự án chuyên đề “Thực hành hóa học và công nghệ thông tin” trong môn Hóa học lớp 10 tại hai trường THPT Ân Thi và Khoái Châu. Sử dụng bộ công cụ đánh giá gồm phiếu đánh giá theo tiêu chí và phiếu hỏi tự đánh giá của học sinh để kiểm chứng hiệu quả.

• Timeline nghiên cứu: Từ tháng 8/2022 đến tháng 6/2023, bao gồm khảo sát thực trạng, thiết kế kế hoạch và công cụ đánh giá, thực nghiệm sư phạm, thu thập và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng áp dụng phương pháp dạy học dự án còn hạn chế: Chỉ khoảng 15% giáo viên thường xuyên sử dụng DHDA trong dạy học Hóa học, trong khi các phương pháp như dạy học giải quyết vấn đề và hướng dẫn tự học được áp dụng phổ biến hơn (trên 60%). Nguyên nhân chính là do giáo viên thiếu kinh nghiệm, thời gian chuẩn bị dài và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng.

2. Hiểu biết về DHDA và NLGT&HT của giáo viên và học sinh: Hơn 80% giáo viên và học sinh có nhận thức tích cực về vai trò của DHDA trong phát triển NLGT&HT. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên hiểu đầy đủ các biểu hiện của NLGT&HT và cách đánh giá năng lực này. Học sinh có mức độ nhận thức về quy trình thực hiện dự án đạt khoảng 66%, cho thấy cần tăng cường hướng dẫn.

3. Hiệu quả của dạy học dự án trong phát triển NLGT&HT: Qua thực nghiệm sư phạm, điểm trung bình các tiêu chí NLGT&HT của học sinh tăng từ khoảng 2.5 lên 3.8 trên thang điểm 4, tương đương mức tăng 52%. Học sinh thể hiện sự tiến bộ rõ rệt trong kỹ năng giao tiếp như trình bày ý kiến, lắng nghe và phản hồi, cũng như kỹ năng hợp tác như phân công nhiệm vụ, hỗ trợ bạn bè và đánh giá hoạt động nhóm.

4. Khó khăn và thách thức: Hơn 70% học sinh gặp khó khăn về áp lực thời gian và nội dung kiến thức khi thực hiện dự án. Giáo viên cũng gặp khó khăn trong việc thiết kế kế hoạch bài dạy dự án và đánh giá năng lực học sinh một cách khách quan.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy DHDA là phương pháp hiệu quả để phát triển NLGT&HT cho học sinh THPT, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay. Việc học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động nhóm, thảo luận và trình bày sản phẩm giúp tăng cường kỹ năng giao tiếp và hợp tác, đồng thời nâng cao hứng thú học tập môn Hóa học. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này tương đồng với nhận định của Kilpatrick (1918) và các nghiên cứu gần đây về vai trò của DHDA trong phát triển kỹ năng mềm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ áp dụng các phương pháp dạy học, biểu đồ tăng trưởng điểm NLGT&HT trước và sau thực nghiệm, cũng như bảng tổng hợp các khó khăn của giáo viên và học sinh. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo giáo viên về DHDA và xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực phù hợp để nâng cao hiệu quả dạy học.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giáo viên về dạy học dự án: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về thiết kế kế hoạch dạy học dự án, kỹ thuật đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho giáo viên. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng đầu năm học.

2. Phát triển và ứng dụng bộ công cụ đánh giá NLGT&HT: Triển khai rộng rãi bộ phiếu đánh giá theo tiêu chí và phiếu hỏi tự đánh giá cho học sinh trong các trường THPT, giúp đánh giá khách quan và toàn diện năng lực học sinh. Chủ thể thực hiện: phòng giáo dục và các trường THPT, trong năm học tiếp theo.

3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu hỗ trợ: Cung cấp phần mềm hóa học, thiết bị thí nghiệm ảo và tài liệu hướng dẫn để hỗ trợ việc tổ chức dạy học dự án hiệu quả. Thời gian: kế hoạch đầu tư trong 1-2 năm tới.

4. Khuyến khích học sinh tham gia lựa chọn chủ đề dự án: Tạo điều kiện để học sinh chủ động đề xuất và lựa chọn các tiểu dự án phù hợp với sở thích và năng lực, nhằm tăng cường hứng thú và sự tự lực trong học tập. Thực hiện ngay trong các tiết học môn Hóa học.

5. Xây dựng mạng lưới chia sẻ kinh nghiệm giữa giáo viên: Thiết lập các diễn đàn, nhóm chuyên môn để giáo viên trao đổi, hỗ trợ lẫn nhau trong việc áp dụng DHDA và phát triển NLGT&HT. Thời gian: triển khai liên tục trong năm học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên môn Hóa học THPT: Nhận được hướng dẫn cụ thể về thiết kế kế hoạch dạy học dự án và bộ công cụ đánh giá năng lực giao tiếp, hợp tác, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển kỹ năng mềm cho học sinh.

2. Nhà quản lý giáo dục: Có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và hỗ trợ phát triển năng lực cho giáo viên, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

3. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Sư phạm Hóa học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, thiết kế thực nghiệm sư phạm và ứng dụng dạy học dự án trong phát triển năng lực học sinh.

4. Chuyên gia phát triển chương trình giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh nội dung, phương pháp và công cụ đánh giá trong chương trình giáo dục phổ thông, đặc biệt là môn Hóa học lớp 10.

Câu hỏi thường gặp

1. Dạy học dự án là gì và tại sao nên áp dụng trong môn Hóa học?
   Dạy học dự án là phương pháp dạy học tích cực, lấy học sinh làm trung tâm, giúp học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập phức hợp gắn với thực tiễn. Áp dụng trong môn Hóa học giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, hợp tác, tư duy phản biện và tăng cường hứng thú học tập.

2. Làm thế nào để đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh?
   Có thể sử dụng bộ công cụ đánh giá gồm phiếu đánh giá theo tiêu chí và phiếu hỏi tự đánh giá, tập trung vào các tiêu chí như xác định mục đích giao tiếp, phân công nhiệm vụ, hỗ trợ bạn bè, và đánh giá hoạt động nhóm. Việc đánh giá nên kết hợp quan sát, tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng.

3. Khó khăn phổ biến khi triển khai dạy học dự án là gì?
   Khó khăn bao gồm áp lực thời gian, thiếu kinh nghiệm thiết kế kế hoạch bài dạy dự án, khó khăn trong đánh giá năng lực học sinh, và hạn chế về cơ sở vật chất, thiết bị hỗ trợ.

4. Làm thế nào để tăng cường hứng thú học sinh khi học theo dự án?
   Cho phép học sinh tham gia lựa chọn chủ đề dự án phù hợp với sở thích, tạo môi trường học tập tích cực, hỗ trợ kỹ thuật và tài liệu đầy đủ, đồng thời khuyến khích sự tương tác, thảo luận và phản hồi trong nhóm.

5. Dạy học dự án có phù hợp với tất cả các trường THPT không?
   Dạy học dự án phù hợp với nhiều trường THPT, tuy nhiên cần điều chỉnh linh hoạt theo điều kiện thực tế về cơ sở vật chất, trình độ giáo viên và đặc điểm học sinh để đạt hiệu quả cao nhất.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học dự án và năng lực giao tiếp, hợp tác, đồng thời khảo sát thực trạng áp dụng DHDA và phát triển NLGT&HT tại các trường THPT tỉnh Hưng Yên.
• Thiết kế thành công kế hoạch dạy học dự án chuyên đề “Thực hành hóa học và công nghệ thông tin” cùng bộ công cụ đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10.
• Thực nghiệm sư phạm cho thấy DHDA giúp nâng cao rõ rệt năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh, đồng thời tăng cường hứng thú và hiệu quả học tập môn Hóa học.
• Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ giáo viên, học sinh và nhà quản lý trong việc triển khai DHDA và phát triển NLGT&HT.
• Khuyến nghị tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và ứng dụng các phương pháp đánh giá đa dạng để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT và phòng giáo dục nên triển khai đào tạo giáo viên, áp dụng bộ công cụ đánh giá và đầu tư cơ sở vật chất để nhân rộng mô hình dạy học dự án hiệu quả. Độc giả quan tâm có thể liên hệ tác giả để nhận tài liệu chi tiết và hỗ trợ chuyên môn.