Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học tại Thủ Đức

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu

1.4.2. Khách thể nghiên cứu

1.5. Giả thuyết nghiên cứu

1.6. Phạm vi nghiên cứu

1.7. Phương pháp nghiên cứu

1.7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

1.7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn bằng bảng hỏi

1.7.3. Phương pháp quan sát

1.7.4. Phương pháp thống kê toán học

1.8. Đóng góp của luận văn

1.9. Cấu trúc của luận văn

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH LỚP 4 TRONG MÔN KHOA HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu phát triển năng lực giải quyết vấn đề

1.2. Năng lực giải quyết vấn đề của học sinh

1.3. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong môn Khoa học

1.4. Cơ sở lý luận về năng lực giải quyết vấn đề của học sinh tiểu học

1.5. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong hoạt động dạy học môn Khoa học

1.6. Đặc điểm hoạt động dạy học môn Khoa học lớp 4 ở trường tiểu học

1.7. Đặc điểm của học sinh tiểu học

1.7.1. Đặc điểm của hoạt động nhận thức của học sinh lớp 4

1.7.2. Đặc điểm về nhân cách

1.8. KẾT LUẬN CHƯƠNG I

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH LỚP 4 TRONG MÔN KHOA HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THỦ ĐỨC TP

2.1. Khái quát giáo dục tiểu học quận Thủ Đức

2.1.1. Đặc điểm tình hình

2.1.2. Chức năng của các trường tiểu học quận Thủ Đức

2.1.3. Đổi mới phương pháp dạy học

2.1.4. Công tác chỉ đạo triển khai phải chuẩn bị thực hiện Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018

2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn Khoa học tại các trường tiểu học quận Thủ Đức

2.2.1. Mục đích khảo sát

2.2.2. Nội dung khảo sát

2.2.3. Đối tượng, địa bàn và thời gian khảo sát

2.2.4. Phương pháp khảo sát

2.3. Thực trạng năng lực giải quyết vấn đề của học sinh lớp 4 trong môn Khoa học

2.4. Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn Khoa học

2.5. Những khó khăn của GV khi dạy học GQVĐ môn Khoa học

2.6. Đánh giá chung về thực trạng

2.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: CÁCH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH LỚP 4 TRONG MÔN KHOA HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN THỦ ĐỨC TP

3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học tại các trường tiểu học quận Thủ Đức thành phố Hồ Chí Minh

3.1.1. Cơ sở thực tiễn

3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề

3.2.1. Nguyên tắc 1: Đảm bảo tính mục đích

3.2.2. Nguyên tắc 2: Đảm bảo sự thống nhất giữa cụ thể và trừu tượng

3.2.3. Nguyên tắc 3: Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa tính đồng loạt và tính phân hóa

3.2.4. Nguyên tắc 4: Đảm bảo tính thực tiễn

3.3. Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn Khoa học tại các trường Tiểu học quận Thủ Đức TP

3.3.1. Xây dựng các tình huống có vấn đề trong mạch nội dung kiến thức môn Khoa học:

3.3.2. Khuyến khích học sinh chủ động hợp tác trong giải quyết vấn đề

3.3.3. Tăng cường hoạt động thực hành, thí nghiệm, tranh luận trong việc tổ chức dạy học giúp HS giải quyết các tình huống có vấn đề trong môn Khoa học

3.4. Tổ chức dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong môn Khoa học theo hướng vận dụng các biện pháp mà người nghiên cứu đề xuất

3.5. Khảo nghiệm các biện pháp và cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong môn Khoa học

3.5.1. Khảo sát các biện pháp và cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong môn Khoa học

3.5.2. Thực nghiệm

3.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1.1. Đối với giáo viên

1.2. Đối với học sinh

1.3. Đối với các cấp quản lý ngành Giáo dục và Đào tạo

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục 1: PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CỦA HS (dành cho HS lớp 4)

Phụ lục 2: PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CỦA CBQL - GV

Phụ lục 3: CÁC TÌNH HUỐNG TRONG MẠCH KIẾN THỨC MÔN KHOA HỌC LỚP 4

Phụ lục 4: DANH SÁCH CBQL, GV THAM GIA KHẢO SÁT THỰC TRẠNG

Phụ lục 5: DANH SÁCH HS LỚP THỰC NGHIỆM

Phụ lục 6: DANH SÁCH HS THAM GIA ĐỐI CHỨNG

Phụ lục 7: DANH SÁCH CHUYÊN GIA THAM GIA KHẢO SÁT TRƯỚC THỰC NGHIỆM

Phụ lục 8: PHIẾU XIN Ý KIẾN CHUYÊN GIA

Phụ lục 9: PHIẾU ĐO NĂNG LỰC SAU THỰC NGHIỆM (Dành cho HS lớp thực nghiệm và lớp đối chứng)

Phụ lục 10: PHIẾU ĐÁNH GIÁ SAU KHI THỰC NGHIỆM (dành cho lớp đối chứng và lớp thực nghiệm)

Phụ lục 11: BIÊN BẢN PHỎNG VẤN DÀNH CHO HS LỚP 4

Phụ lục 12: BIÊN BẢN QUAN SÁT

Phụ lục 13: BIÊN BẢN TRÒ CHUYỆN, PHỎNG VẤN

Phụ lục 14: HÌNH ẢNH TỔ CHỨC DẠY HỌC TẠI LỚP ĐỐI CHỨNG

3.1.1. HÌNH ẢNH TỔ CHỨC DẠY HỌC

TẠI LỚP THỰC NGHIỆM

I. Giới thiệu về phát triển năng lực giải quyết vấn đề

Năng lực giải quyết vấn đề là một trong những năng lực quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt, trong bối cảnh giáo dục tiểu học, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học tại Thủ Đức là rất cần thiết. Chương trình giáo dục hiện nay đã chuyển từ việc chỉ tập trung vào nội dung sang việc phát triển năng lực cho học sinh. Điều này không chỉ giúp học sinh có khả năng tư duy độc lập mà còn trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để đối mặt với các thách thức trong cuộc sống. Theo nghiên cứu, việc tạo ra các tình huống có vấn đề trong quá trình dạy học sẽ kích thích sự sáng tạo và khả năng tư duy phản biện của học sinh.

1.1. Tầm quan trọng của năng lực giải quyết vấn đề

Năng lực giải quyết vấn đề không chỉ là một kỹ năng học thuật mà còn là một yếu tố quyết định trong việc hình thành nhân cách và tư duy của học sinh. Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh tiểu học giúp các em hình thành thói quen tư duy phản biện và khả năng làm việc nhóm. Điều này đặc biệt quan trọng trong môn khoa học, nơi mà các em cần phải áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tiễn. Hơn nữa, việc phát triển năng lực này còn giúp học sinh tự tin hơn trong việc đưa ra quyết định và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.

II. Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề tại Thủ Đức

Nghiên cứu thực trạng cho thấy rằng việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học tại các trường tiểu học ở Thủ Đức còn gặp nhiều khó khăn. Một số giáo viên chưa thực sự chú trọng đến việc xây dựng các tình huống có vấn đề trong quá trình giảng dạy. Hơn nữa, việc tổ chức các hoạt động học tập như thực hành, thí nghiệm và tranh luận cũng chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Điều này dẫn đến việc học sinh không có cơ hội để phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề một cách toàn diện. Theo khảo sát, nhiều học sinh cho biết họ cảm thấy khó khăn trong việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn.

2.1. Những hạn chế trong việc tổ chức dạy học

Một trong những hạn chế lớn nhất trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề là thiếu các tình huống thực tiễn để học sinh có thể áp dụng kiến thức. Nhiều giáo viên vẫn còn sử dụng phương pháp giảng dạy truyền thống, tập trung vào lý thuyết mà không tạo cơ hội cho học sinh thực hành. Điều này không chỉ làm giảm hứng thú học tập của học sinh mà còn hạn chế khả năng tư duy sáng tạo của các em. Việc thiếu các hoạt động thực hành và thí nghiệm cũng khiến học sinh không thể trải nghiệm và hiểu rõ hơn về các khái niệm khoa học.

III. Đề xuất biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề

Để khắc phục những hạn chế hiện tại, cần có những biện pháp cụ thể nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học. Một trong những biện pháp quan trọng là xây dựng các tình huống có vấn đề trong mạch nội dung kiến thức. Điều này sẽ giúp học sinh có cơ hội thực hành và áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Bên cạnh đó, khuyến khích học sinh chủ động hợp tác trong việc giải quyết vấn đề cũng là một yếu tố quan trọng. Việc tổ chức các hoạt động thực hành, thí nghiệm và tranh luận sẽ tạo ra môi trường học tập tích cực, giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

3.1. Xây dựng tình huống có vấn đề

Việc xây dựng các tình huống có vấn đề trong môn khoa học là rất cần thiết. Các tình huống này không chỉ giúp học sinh nhận diện vấn đề mà còn kích thích sự tò mò và ham học hỏi của các em. Giáo viên cần thiết kế các bài học có chứa các tình huống thực tiễn, từ đó hướng dẫn học sinh tìm ra giải pháp. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề mà còn tạo ra sự hứng thú trong học tập.

Nâng cao năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 trong môn khoa học tại các trường tiểu học quận Thủ Đức