Tổng quan nghiên cứu

Du lịch thể thao là một lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới và tại Việt Nam, đặc biệt là thông qua các sự kiện thể thao như giải chạy Marathon. Theo thống kê từ Web of Science, từ năm 1993 đến 2021 có tổng cộng 572 tài liệu khoa học về du lịch thể thao được công bố, với số lượng bài báo tăng dần qua các năm, năm 2021 có 32 bài, năm 2020 có 65 bài. Tại Việt Nam, du lịch thể thao còn khá mới mẻ nhưng đã thu hút sự quan tâm lớn, đặc biệt ở khu vực phía Bắc với hàng chục giải chạy Marathon được tổ chức hàng năm, thu hút hàng nghìn vận động viên và khách du lịch. Tổng thu từ khách du lịch giai đoạn 2000-2019 tăng từ 17,4 nghìn tỷ đồng lên 726 nghìn tỷ đồng, cho thấy tiềm năng phát triển kinh tế từ du lịch nói chung và du lịch thể thao nói riêng.

Luận văn tập trung nghiên cứu phát triển du lịch thể thao khu vực phía Bắc thông qua các giải chạy Marathon, nhằm làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng, điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất giải pháp phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu từ tháng 1/2021 đến tháng 1/2022, tập trung tại các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Mục tiêu chính là đánh giá tác động của các yếu tố đẩy và kéo đến sự phát triển du lịch thể thao qua các giải Marathon, đồng thời đề xuất các định hướng phát triển nhằm tăng sức hút du khách, giảm tính mùa vụ và thu hút khách quốc tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, doanh nghiệp du lịch và các bên liên quan trong việc phát triển du lịch thể thao, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và nâng cao hình ảnh điểm đến.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng hai lý thuyết chính: lý thuyết các yếu tố đẩy và kéo trong du lịch, và mô hình phát triển du lịch thể thao gắn với sự kiện thể thao. Lý thuyết đẩy và kéo được phát triển từ nghiên cứu của Dann (1977) và Uysal & Jurowski, trong đó yếu tố đẩy là các động cơ nội tại như tự khám phá, thư giãn, tương tác xã hội; yếu tố kéo là các đặc điểm điểm đến như cảnh quan, sự kiện, lịch sử và văn hóa.

Mô hình nghiên cứu đề xuất bao gồm 6 biến chính:

  • Yếu tố đẩy: Tự khám phá, Thư giãn, Tương tác xã hội
  • Yếu tố kéo: Cảnh quan, Sự kiện và hoạt động, Lịch sử và văn hóa

Ngoài ra, luận văn sử dụng các khái niệm chuyên ngành như sự kiện thể thao (Mega-event, Hallmark event, Local event), các thuật ngữ Marathon (BIB, Chip time, Cut-off time, Pace, Pacer, PR), và các loại hình du lịch thể thao (chủ động, bị động, sự kiện, hoài niệm).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát khách du lịch tham gia các giải Marathon tại khu vực phía Bắc, phỏng vấn chuyên gia, và tổng hợp tài liệu nghiên cứu trước đó. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 500 khách du lịch và vận động viên, được chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích tại các sự kiện Marathon tiêu biểu.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha để kiểm định thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, và phân tích hồi quy đa biến để đánh giá mức độ tác động của các yếu tố đẩy và kéo đến sự phát triển du lịch thể thao. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 1/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của yếu tố đẩy đến phát triển du lịch thể thao:

    • Yếu tố tự khám phá có mức độ tác động cao nhất với hệ số hồi quy 0,42, chiếm 42% ảnh hưởng tổng thể.
    • Yếu tố thư giãn và tương tác xã hội cũng có tác động tích cực, lần lượt chiếm khoảng 30% và 28%.
    • Khoảng 85% khách du lịch cho biết họ tham gia các giải Marathon để trải nghiệm và khám phá bản thân.

  2. Ảnh hưởng của yếu tố kéo đến phát triển du lịch thể thao:

    • Cảnh quan và sự kiện, hoạt động thể thao là hai yếu tố kéo quan trọng nhất, với tỷ lệ ảnh hưởng lần lượt 38% và 35%.
    • Lịch sử và văn hóa cũng đóng vai trò không nhỏ, chiếm khoảng 27%.
    • Hơn 70% khách du lịch đánh giá cảnh quan thiên nhiên và sự kiện thể thao là lý do chính thu hút họ đến khu vực phía Bắc.

  3. Mức độ hài lòng và ý định quay lại:

    • 78% người tham gia sự kiện Marathon bày tỏ sự hài lòng cao với trải nghiệm, trong đó 65% có ý định tham gia lại hoặc giới thiệu sự kiện cho người khác.
    • Sự hài lòng được xác định là yếu tố dự báo mạnh nhất cho ý định quay lại, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế.

  4. Thực trạng tổ chức các giải Marathon:

    • Số lượng giải Marathon tại khu vực phía Bắc tăng từ 14 giải năm 2016 lên 36 giải năm 2019, sau đó giảm nhẹ do ảnh hưởng dịch bệnh.
    • Các giải chạy được tổ chức đa dạng về địa hình: đường bằng, đường mòn, đường núi với các cự ly từ 5km đến trên 70km.
    • Trung bình mỗi giải thu hút khoảng 1000 vận động viên tham gia, trong đó có cả vận động viên trong nước và quốc tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các yếu tố đẩy như tự khám phá, thư giãn và tương tác xã hội là động lực nội tại quan trọng thúc đẩy khách du lịch tham gia các giải Marathon, phù hợp với lý thuyết động cơ du lịch. Yếu tố kéo như cảnh quan thiên nhiên và sự kiện thể thao tạo sức hút mạnh mẽ, làm tăng giá trị trải nghiệm và sự hài lòng của khách.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mức độ hài lòng và ý định quay lại của khách du lịch thể thao tại khu vực phía Bắc tương đối cao, cho thấy tiềm năng phát triển bền vững của loại hình du lịch này. Việc tổ chức đa dạng các giải Marathon với quy mô và địa hình khác nhau giúp thu hút nhiều đối tượng khách, đồng thời góp phần giảm tính mùa vụ trong du lịch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ ảnh hưởng các yếu tố đẩy và kéo, biểu đồ tăng trưởng số lượng giải Marathon qua các năm, và bảng thống kê mức độ hài lòng, ý định quay lại của khách du lịch.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quảng bá và xây dựng thương hiệu các giải Marathon khu vực phía Bắc:

    • Động từ hành động: Xây dựng, quảng bá
    • Target metric: Tăng lượng khách quốc tế tham gia lên 20% trong 3 năm tới
    • Chủ thể thực hiện: Sở Du lịch các tỉnh, Ban tổ chức giải Marathon

  2. Phát triển hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ du lịch thể thao:

    • Động từ hành động: Cải thiện, đầu tư
    • Target metric: Nâng cao chỉ số hài lòng dịch vụ lên trên 85% trong 2 năm
    • Chủ thể thực hiện: Chính quyền địa phương, doanh nghiệp du lịch

  3. Đa dạng hóa các sản phẩm du lịch thể thao kết hợp trải nghiệm văn hóa, lịch sử:

    • Động từ hành động: Thiết kế, phối hợp
    • Target metric: Tạo ra ít nhất 5 sản phẩm du lịch mới trong 2 năm
    • Chủ thể thực hiện: Các công ty lữ hành, đơn vị tổ chức sự kiện

  4. Tổ chức các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức về du lịch thể thao cho cộng đồng và doanh nghiệp:

    • Động từ hành động: Đào tạo, tuyên truyền
    • Target metric: Đào tạo 500 người trong 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Trường đại học, các tổ chức đào tạo chuyên ngành

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý du lịch và thể thao:

    • Lợi ích: Cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển du lịch thể thao, tổ chức sự kiện hiệu quả.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển du lịch thể thao khu vực phía Bắc.

  2. Doanh nghiệp lữ hành và tổ chức sự kiện:

    • Lợi ích: Hiểu rõ nhu cầu, động cơ khách du lịch thể thao, từ đó thiết kế sản phẩm phù hợp.
    • Use case: Phát triển tour du lịch kết hợp tham gia giải Marathon.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành du lịch, thể thao:

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng du lịch thể thao tại Việt Nam.
    • Use case: Nghiên cứu sâu về du lịch thể thao và sự kiện Marathon.

  4. Cộng đồng vận động viên và người yêu thể thao:

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm và sự phát triển của các giải Marathon.
    • Use case: Tham gia và đóng góp ý kiến cải thiện các giải chạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Du lịch thể thao là gì và có những loại hình nào?
    Du lịch thể thao là sự kết hợp giữa hoạt động thể thao và du lịch, bao gồm du lịch chủ động tham gia thể thao, du lịch sự kiện thể thao và du lịch hoài niệm liên quan đến thể thao. Ví dụ như tham gia giải Marathon, xem thi đấu thể thao hoặc thăm bảo tàng thể thao.

  2. Yếu tố đẩy và kéo trong du lịch thể thao là gì?
    Yếu tố đẩy là động cơ nội tại thúc đẩy cá nhân đi du lịch như tự khám phá, thư giãn, tương tác xã hội. Yếu tố kéo là các đặc điểm điểm đến như cảnh quan, sự kiện, văn hóa lịch sử thu hút khách du lịch. Cả hai yếu tố này cùng tác động đến quyết định tham gia du lịch thể thao.

  3. Tại sao các giải Marathon lại quan trọng trong phát triển du lịch thể thao?
    Giải Marathon thu hút đông đảo vận động viên và khách du lịch, tạo ra hiệu ứng kinh tế, xã hội tích cực, quảng bá hình ảnh điểm đến và góp phần giảm tính mùa vụ trong du lịch. Các giải này cũng tạo cơ hội trải nghiệm mới mẻ, thách thức bản thân cho người tham gia.

  4. Làm thế nào để nâng cao trải nghiệm khách du lịch thể thao tại các giải Marathon?
    Cần cải thiện hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ, đa dạng hóa sản phẩm du lịch kết hợp văn hóa, lịch sử, tổ chức các hoạt động giải trí, tăng cường truyền thông và đào tạo nhân lực chuyên nghiệp. Sự hài lòng của khách là yếu tố then chốt để họ quay lại và giới thiệu sự kiện.

  5. Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đến du lịch thể thao như thế nào?
    Dịch bệnh làm giảm số lượng giải Marathon và khách tham gia trong giai đoạn 2020-2021. Tuy nhiên, nhu cầu rèn luyện sức khỏe và du lịch thể thao dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ sau dịch, tạo cơ hội phát triển mới cho ngành.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng phát triển du lịch thể thao khu vực phía Bắc thông qua các giải chạy Marathon, với sự tác động rõ rệt của các yếu tố đẩy và kéo.
  • Các yếu tố tự khám phá, thư giãn, tương tác xã hội cùng cảnh quan, sự kiện và văn hóa là động lực chính thúc đẩy sự phát triển loại hình du lịch này.
  • Mức độ hài lòng và ý định quay lại của khách du lịch thể thao tại khu vực phía Bắc tương đối cao, cho thấy tiềm năng phát triển bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường quảng bá để thu hút khách quốc tế.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng, đồng thời theo dõi tác động của các yếu tố mới như công nghệ và xu hướng du lịch hậu COVID-19.

Call-to-action: Các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển du lịch thể thao khu vực phía Bắc, góp phần nâng cao vị thế và giá trị kinh tế - xã hội của ngành du lịch Việt Nam.