Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc trong những năm gần đây với tốc độ tăng trưởng khách quốc tế đạt 10,2%/năm và khách nội địa tăng 11,8%/năm. Năm 2016, lượng khách quốc tế đạt 10 triệu lượt, tăng hơn 4,3 lần so với năm 2001, trong khi khách nội địa đạt 62 triệu lượt, tăng 5,3 lần so với cùng kỳ. Ngành du lịch đóng góp trực tiếp khoảng 6,8% GDP và gián tiếp lên tới 14% GDP, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia. Trong bối cảnh đó, phát triển du lịch tại các làng cổ có giá trị lịch sử và văn hóa như làng cổ Phước Tích, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, được xem là một hướng đi chiến lược nhằm khai thác tiềm năng du lịch văn hóa đặc sắc của địa phương.

Làng cổ Phước Tích được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia từ năm 2009, là làng cổ thứ hai của Việt Nam được xếp hạng sau làng cổ Đường Lâm. Tuy nhiên, hiệu quả khai thác tiềm năng du lịch tại đây vẫn chưa tương xứng với giá trị di sản và vị thế của làng. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng phát triển du lịch tại làng cổ Phước Tích trong giai đoạn 2013-2016, đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển bền vững đến năm 2020. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về du lịch làng cổ, đánh giá thực trạng và nguyên nhân hạn chế, từ đó đề xuất định hướng phát triển phù hợp.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả khai thác tài nguyên du lịch, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, tạo việc làm và cải thiện đời sống người dân. Qua đó, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa đặc sắc của Thừa Thiên Huế trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển du lịch bền vững, du lịch văn hóa và du lịch cộng đồng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết phát triển du lịch bền vững: Nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo tồn môi trường và bảo vệ văn hóa truyền thống. Du lịch phải đảm bảo không làm suy thoái tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng địa phương.

  • Lý thuyết du lịch văn hóa và du lịch làng cổ: Tập trung vào việc khai thác các giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc và phong tục tập quán đặc trưng của làng cổ để tạo ra sản phẩm du lịch hấp dẫn, đồng thời bảo tồn và phát huy các giá trị này.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Du lịch làng cổ: Hình thức du lịch văn hóa dựa trên bản sắc văn hóa truyền thống của làng cổ, kết hợp giữa tham quan di tích, trải nghiệm văn hóa và sinh hoạt cộng đồng.

  • Tài nguyên du lịch: Bao gồm tài nguyên thiên nhiên và nhân văn, là cơ sở để phát triển các sản phẩm du lịch.

  • Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch: Hệ thống cơ sở lưu trú, ăn uống, giao thông, dịch vụ bổ sung phục vụ khách du lịch.

  • Nguồn nhân lực du lịch: Đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, kỹ năng phục vụ và quản lý trong ngành du lịch.

  • Chính sách phát triển du lịch: Các cơ chế, chính sách của nhà nước và địa phương nhằm hỗ trợ phát triển du lịch bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo, thống kê của UBND huyện Phong Điền, Ban quản lý làng cổ Phước Tích, Chi cục Thống kê huyện, các cơ quan báo chí và tài liệu nghiên cứu liên quan. Các số liệu thống kê về lượng khách, doanh thu, cơ sở lưu trú giai đoạn 2013-2016 được tổng hợp và phân tích.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát ý kiến của 228 mẫu gồm chính quyền địa phương (3 người), người dân bản địa (40 người tham gia du lịch), và du khách sử dụng dịch vụ tại làng cổ Phước Tích. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên, kích thước mẫu được xác định dựa trên số biến quan sát (38 biến) theo công thức chuẩn.

Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, phân tích tần suất, phần trăm và so sánh qua các năm bằng Excel. Phương pháp phân tích định tính được áp dụng để đánh giá sự hài lòng, mong muốn của du khách và người dân nhằm hoàn thiện sản phẩm du lịch. Các kết quả được trình bày qua bảng biểu, biểu đồ minh họa để làm rõ các đặc điểm và xu hướng phát triển.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2013-2016 cho thực trạng, khảo sát sơ cấp thực hiện từ tháng 2 đến tháng 3 năm 2017, đề xuất giải pháp áp dụng đến năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách du lịch và doanh thu chưa tương xứng tiềm năng
    Lượng khách du lịch đến làng cổ Phước Tích giai đoạn 2013-2016 tăng trưởng trung bình khoảng 8%/năm, trong đó khách quốc tế chiếm tỷ trọng khoảng 30%. Doanh thu từ hoạt động du lịch tăng trung bình 10%/năm, tuy nhiên vẫn thấp so với các làng cổ khác như Đường Lâm hay Hội An. Tổng doanh thu năm 2016 ước đạt khoảng vài tỷ đồng, chưa khai thác hết tiềm năng.

  2. Cơ sở vật chất kỹ thuật còn hạn chế
    Số lượng cơ sở lưu trú tăng nhẹ với tốc độ khoảng 5%/năm, chủ yếu là nhà nghỉ nhỏ và homestay quy mô nhỏ. Cơ sở hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, chưa có các dịch vụ bổ sung đa dạng như nhà hàng, điểm vui chơi giải trí, làm giảm sức hấp dẫn đối với khách lưu trú dài ngày. Chất lượng dịch vụ còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu của khách quốc tế.

  3. Nguồn nhân lực du lịch thiếu chuyên nghiệp và đào tạo
    Tỷ lệ lao động qua đào tạo chuyên môn nghiệp vụ chỉ đạt khoảng 40%, phần lớn người dân tham gia du lịch là tự phát, thiếu kỹ năng phục vụ và quản lý. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và sự hài lòng của du khách. Mức độ hài lòng của khách du lịch về dịch vụ tại Phước Tích chỉ đạt trung bình 3,2 trên thang điểm 5.

  4. Sự tham gia của cộng đồng địa phương còn hạn chế
    Khoảng 60% người dân bản địa tham gia trực tiếp vào hoạt động du lịch, chủ yếu là dịch vụ ăn uống và lưu trú nhỏ lẻ. Người dân chưa được hưởng lợi đầy đủ từ các hoạt động du lịch do thiếu liên kết và tổ chức. Cộng đồng chưa có nhiều cơ hội tham gia vào quản lý và phát triển sản phẩm du lịch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do thiếu sự đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh, và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan. So với các làng cổ như Đường Lâm hay phố cổ Hội An, Phước Tích còn thiếu các sản phẩm du lịch đa dạng, chưa phát huy hết giá trị văn hóa truyền thống và chưa có chiến lược quảng bá hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khách du lịch và doanh thu qua các năm, bảng đánh giá chất lượng cơ sở vật chất và nguồn nhân lực, biểu đồ mức độ hài lòng của du khách theo từng tiêu chí. So sánh với các địa phương khác cho thấy Phước Tích cần tập trung nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng.

Việc phát triển du lịch tại Phước Tích không chỉ góp phần tăng thu nhập cho người dân mà còn bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội bền vững. Tuy nhiên, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cộng đồng và doanh nghiệp để phát huy hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật và hạ tầng giao thông
    Đầu tư cải tạo, nâng cấp các cơ sở lưu trú đạt tiêu chuẩn 2-3 sao, xây dựng thêm các điểm vui chơi giải trí, nhà hàng phục vụ du khách. Cải thiện giao thông kết nối từ trung tâm huyện đến làng cổ, đảm bảo thuận tiện cho khách du lịch. Thời gian thực hiện: 2018-2020, chủ thể: UBND huyện, Ban quản lý làng cổ, nhà đầu tư.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch và phát triển du lịch trải nghiệm
    Xây dựng các tour du lịch văn hóa, trải nghiệm nghề truyền thống như làm gốm, dệt vải, ẩm thực địa phương. Tổ chức các sự kiện văn hóa, lễ hội truyền thống nhằm thu hút khách. Thời gian: 2018-2020, chủ thể: Ban quản lý làng cổ, doanh nghiệp du lịch, cộng đồng dân cư.

  3. Đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch
    Tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ du lịch, kỹ năng giao tiếp, quản lý dịch vụ cho người dân và nhân viên phục vụ. Hỗ trợ đào tạo hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp. Thời gian: 2017-2019, chủ thể: Sở Du lịch, các trường đào tạo, Ban quản lý làng cổ.

  4. Tăng cường quảng bá, xúc tiến du lịch
    Xây dựng chiến lược truyền thông đa kênh, quảng bá hình ảnh làng cổ Phước Tích trên các nền tảng số, báo chí, hội chợ du lịch trong và ngoài nước. Liên kết với các điểm du lịch lân cận để tạo sản phẩm du lịch liên vùng. Thời gian: 2017-2020, chủ thể: Sở Du lịch, Ban quản lý làng cổ, doanh nghiệp truyền thông.

  5. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương
    Tạo cơ chế hỗ trợ người dân tham gia phát triển sản phẩm du lịch, đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm. Thành lập các tổ chức cộng đồng quản lý du lịch, thúc đẩy du lịch cộng đồng bền vững. Thời gian: 2017-2020, chủ thể: UBND xã, Ban quản lý làng cổ, cộng đồng dân cư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý du lịch
    Giúp hoạch định chính sách, kế hoạch phát triển du lịch bền vững, nâng cao hiệu quả quản lý và đầu tư phát triển hạ tầng.

  2. Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư
    Cung cấp thông tin về tiềm năng, thực trạng và các giải pháp phát triển sản phẩm du lịch tại làng cổ Phước Tích, từ đó xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp.

  3. Cộng đồng dân cư địa phương
    Hiểu rõ vai trò, lợi ích và trách nhiệm trong phát triển du lịch, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động du lịch cộng đồng, bảo tồn văn hóa truyền thống.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, du lịch và phát triển bền vững
    Là tài liệu tham khảo khoa học về phát triển du lịch làng cổ, phương pháp nghiên cứu và các bài học kinh nghiệm thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển du lịch làng cổ lại quan trọng đối với địa phương?
    Du lịch làng cổ giúp bảo tồn giá trị văn hóa, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững. Ví dụ, tại Phước Tích, du lịch góp phần nâng cao đời sống và giữ gìn bản sắc văn hóa.

  2. Những khó khăn chính trong phát triển du lịch tại làng cổ Phước Tích là gì?
    Bao gồm cơ sở vật chất kỹ thuật chưa đồng bộ, nguồn nhân lực thiếu chuyên nghiệp, sản phẩm du lịch đơn điệu và sự tham gia của cộng đồng còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch tại làng cổ?
    Đào tạo nguồn nhân lực, đầu tư cơ sở vật chất, đa dạng hóa sản phẩm du lịch và tăng cường quản lý chất lượng dịch vụ là các giải pháp thiết thực.

  4. Vai trò của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch là gì?
    Cộng đồng là chủ thể cung cấp dịch vụ, bảo tồn văn hóa và môi trường, đồng thời hưởng lợi trực tiếp từ du lịch. Sự tham gia tích cực của cộng đồng giúp phát triển du lịch bền vững.

  5. Có thể áp dụng kinh nghiệm phát triển du lịch từ các làng cổ khác cho Phước Tích không?
    Có thể học hỏi các mô hình thành công như làng cổ Đường Lâm, phố cổ Hội An hay làng cổ tại Trung Quốc, Hàn Quốc, nhưng cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù văn hóa và điều kiện địa phương.

Kết luận

  • Làng cổ Phước Tích có tiềm năng lớn để phát triển du lịch văn hóa, góp phần bảo tồn di sản và thúc đẩy kinh tế địa phương.
  • Thực trạng phát triển du lịch còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và sản phẩm du lịch chưa đa dạng.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cấp hạ tầng, đào tạo nhân lực, đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường quảng bá xúc tiến.
  • Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cộng đồng và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để phát triển du lịch bền vững tại Phước Tích.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp trong giai đoạn 2017-2020 nhằm đạt mục tiêu phát triển du lịch hiệu quả và bền vững.

Hành động ngay hôm nay để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị làng cổ Phước Tích, đồng thời khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch văn hóa đặc sắc của Thừa Thiên Huế.