Nghiên cứu phân vùng sinh thái nuôi trồng thủy sản tại đồng bằng sông Cửu Long trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu (BĐKH) và thiên tai là những thách thức lớn đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Tác động tiêu cực của BĐKH đã gây ra tổn thất nghiêm trọng về người và kinh tế, đặc biệt tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Vùng này được đánh giá là một trong những khu vực dễ tổn thương nhất do tác động của BĐKH. Hiện tượng El Niño năm 2016 đã gây ra hạn hán và xâm nhập mặn, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản (NTTS). Tác động của BĐKH không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để phát triển NTTS nếu có các mô hình sản xuất phù hợp. Do đó, việc phân vùng sinh thái (PVST) là cần thiết để bảo tồn cấu trúc sinh thái và nâng cao hiệu quả sản xuất.

PVST phục vụ cho phát triển NTTS là một trong ba bước quan trọng trong quy hoạch và quản lý không gian. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc phân vùng cần dựa trên các đặc tính của thổ nhưỡng, nguồn nước và xâm nhập mặn. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện tại chưa chú trọng đến chức năng và đặc tính biến đổi theo mùa của các vùng sinh thái. Đặc biệt, tại các vùng chuyển tiếp, các mô hình NTTS như nuôi chuyên, luân canh và xen canh chưa được xem xét một cách phù hợp. Việc xác lập cơ sở lý luận cho PVST là cần thiết để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong quản lý NTTS.

Đối tượng nghiên cứu bao gồm sinh thái tự nhiên, NTTS và các yếu tố liên quan đến BĐKH. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại 13 tỉnh thuộc vùng ĐBSCL, bao gồm các khu vực biển, bãi triều và nội địa. Nghiên cứu tập trung vào các vấn đề chính như cơ sở lý luận và thực tiễn PVST NTTS trong điều kiện BĐKH, đánh giá tác động của BĐKH đến vùng sinh thái trong NTTS, và phân vùng sinh thái NTTS theo các mốc thời gian đến 2030 và 2050.

Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho PVST trong lĩnh vực NTTS, giúp nhận diện và làm rõ bản chất của cơ chế tác động của BĐKH. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu là hỗ trợ các nhà quản lý trong việc hoạch định chiến lược phát triển NTTS tại các tỉnh ĐBSCL. Nghiên cứu cũng sẽ cung cấp cơ sở quan trọng trong việc xây dựng các mô hình chuyển dịch cơ cấu sản xuất thích ứng với BĐKH, từ đó góp phần vào phát triển bền vững của vùng.

Nghiên cứu đã xác lập cơ sở khoa học cho PVST NTTS trong điều kiện tác động của BĐKH. Việc lồng ghép PVST vào quy hoạch không gian phát triển vùng ĐBSCL là cần thiết để đề xuất các mô hình sản xuất NTTS thích ứng với BĐKH. Các khuyến nghị bao gồm việc tăng cường nghiên cứu và ứng dụng các mô hình sản xuất bền vững, đồng thời cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và cộng đồng địa phương trong việc thực hiện các giải pháp ứng phó với BĐKH.