I. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang đối mặt với tình trạng biến đổi khí hậu nghiêm trọng, đặc biệt là hiện tượng xâm nhập mặn. Tỉnh Trà Vinh là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Diện tích đất trồng lúa ngày càng thu hẹp do nước mặn xâm nhập, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp. Theo số liệu, trong vụ lúa đông xuân 2010 - 2011, gần 12.500 ha đất bị khô hạn và nước mặn xâm nhập, dẫn đến thiệt hại từ 30% đến 100% diện tích. Việc nghiên cứu và phát triển các giống lúa có khả năng chịu mặn là rất cần thiết để đảm bảo an ninh lương thực. Các giống lúa địa phương tại Trà Vinh cần được khảo sát và tuyển chọn nhằm nâng cao khả năng thích ứng với điều kiện môi trường khắc nghiệt.
II. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu chính của đề tài là thu thập và đánh giá khả năng chịu mặn của các giống lúa địa phương tại Trà Vinh. Đề tài sẽ ứng dụng công nghệ sinh học để nhận diện nhanh các giống lúa có khả năng kháng mặn. Việc này không chỉ giúp bảo tồn nguồn gen quý mà còn tạo ra các giống lúa mới có năng suất cao, phù hợp với điều kiện khí hậu hiện tại. Đặc biệt, nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích tỷ lệ K+/Na+ trên lá lúa, từ đó đánh giá khả năng giải độc ion Na+ của từng giống lúa. Điều này sẽ giúp xác định các giống lúa có khả năng sống sót tốt trong điều kiện đất mặn.
III. Nội dung thực hiện
Nội dung thực hiện bao gồm việc thu thập mẫu giống lúa địa phương tại các huyện ven biển của tỉnh Trà Vinh. Các giống lúa sẽ được đánh giá khả năng chịu mặn trong điều kiện phòng thí nghiệm bằng cách sử dụng dung dịch dinh dưỡng Yoshida có bổ sung muối NaCl. Thí nghiệm sẽ được thực hiện theo kiểu khối hoàn toàn ngẫu nhiên với nhiều nồng độ muối khác nhau. Kết quả sẽ giúp xác định các giống lúa có khả năng sống sót và phát triển tốt trong điều kiện mặn, từ đó phục vụ cho công tác tuyển chọn giống lúa phù hợp cho canh tác tại các vùng nhiễm mặn.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc sử dụng công nghệ sinh học phân tử, đặc biệt là kỹ thuật PCR và điện di DNA để nhận diện gen kháng mặn. Các dấu phân tử SSR sẽ được sử dụng để xác định nhanh các giống lúa có liên kết với gen chịu mặn. Thí nghiệm thanh lọc tính mặn sẽ được thực hiện trong điều kiện kiểm soát, nhằm đánh giá khả năng chịu mặn của các giống lúa. Kết quả từ các thí nghiệm này sẽ cung cấp thông tin quan trọng về khả năng thích ứng của giống lúa với điều kiện môi trường khắc nghiệt, từ đó hỗ trợ cho việc phát triển nông nghiệp bền vững tại Trà Vinh.
V. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy các giống lúa như Lúa Sỏi, Một Bụi Đỏ, và TV13 có khả năng chịu mặn vượt trội. Các giống này không chỉ sống sót tốt trong điều kiện mặn mà còn có khả năng giải độc ion Na+ hiệu quả. Phân tích tỷ lệ K+/Na+ cho thấy các giống này duy trì được nồng độ K+ cao hơn, giúp cây phát triển tốt hơn trong môi trường nhiễm mặn. Những phát hiện này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các giống lúa mới, đáp ứng nhu cầu sản xuất nông nghiệp trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
