Phân Tích Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Ngoại Trú Trong Điều Trị Bệnh Đường Hô Hấp Tại Phòng Khám Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn

• Tác giả: Nguyễn Khánh Ngọc Dung
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Lan Anh
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Tổ Chức Quản Lý Dược
• Đề tài: Phân Tích Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Ngoại Trú Trong Điều Trị Bệnh Đường Hô Hấp Tại Phòng Khám Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn
• Loại tài liệu: Luận Văn Dược Sĩ Chuyên Khoa Cấp I
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Tổng quan về thuốc kháng sinh
• 1.1.1. Khái niệm và phân loại thuốc kháng sinh
• 1.1.2. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh
• 1.1.3. Các chỉ số về sử dụng thuốc kháng sinh
• 1.1.4. Hướng dẫn sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh đường hô hấp theo Quyết định 708/QĐ-BYT ngày 02/3/2015
• 1.1.5. Nguyên tắc kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú
• 1.1.6. Thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh trong những năm gần đây
• 1.1.6.1. Thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh trên thế giới
• 1.1.6.2. Thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Việt Nam
• 1.1.6.3. Thực trạng chi phí thuốc kháng sinh trong điều trị ngoại trú
• 1.1.7. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.1.8. Vài nét về Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn
• 1.1.8.1. Chức năng và nhiệm vụ của Phòng khám
• 1.1.8.2. Cơ cấu nhân lực
• 1.1.8.3. Chức năng và nhiệm vụ của Nhà thuốc
• 1.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 1.2.1.1. Đối tượng nghiên cứu gồm
• 1.2.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.2.2.1. Biến số nghiên cứu
• 1.2.2.2. Thiết kế nghiên cứu
• 1.2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu
• 1.2.2.4. Mẫu nghiên cứu
• 1.2.2.5. Xử lý và phân tích số liệu
• 1.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 1.3.1. Mô tả cơ cấu và chi phí thuốc kháng sinh kê đơn trong điều trị bệnh đường hô hấp đối với bệnh nhân ngoại trú tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022
• 1.3.1.1. Đặc điểm nhóm bệnh
• 1.3.1.2. Tỷ lệ các nhóm thuốc kháng sinh được kê đơn
• 1.3.1.3. Tỷ lệ chi phí thuốc kháng sinh trong đơn
• 1.3.1.4. Cơ cấu và chi phí sử dụng thuốc kháng sinh trong nước và nhập khẩu
• 1.3.2. Cơ cấu và chi phí sử dụng thuốc kháng sinh theo biệt dược gốc và Generic
• 1.3.3. Phân tích một số chỉ số kê đơn kháng sinh trong điều trị bệnh đường hô hấp đối với bệnh nhân ngoại trú tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022
• 1.3.3.1. Số thuốc kê đơn trung bình
• 1.3.3.2. Cơ cấu nhóm thuốc kháng sinh theo bệnh chẩn đoán
• 1.3.3.3. Số ngày kê đơn thuốc kháng sinh
• 1.3.3.4. Sự phối hợp kháng sinh
• 1.3.3.5. Liều dùng thuốc kháng sinh thực tế so với khuyến cáo và hướng dẫn điều trị
• 1.3.3.6. Tương tác kháng sinh
• 1.3.4. Hạn chế của đề tài
• 2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 2. CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

I. Tổng Quan Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Điều Trị Bệnh Hô Hấp

Sức khỏe là vốn quý của con người. Ngành Dược Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong phòng và chữa bệnh. Việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả phụ thuộc vào quyết định của thầy thuốc. Với sự phát triển của ngành Dược, các bệnh viện và phòng khám có nhiều lựa chọn thuốc. Tuy nhiên, việc kê đơn thuốc kháng sinh không hiệu quả, đặc biệt là thuốc kháng sinh ngoại trú, đang là vấn đề phổ biến. Điều này làm tăng chi phí điều trị và gây ra tình trạng kháng kháng sinh, gây hậu quả nghiêm trọng. Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn chưa có nghiên cứu nào đánh giá hoạt động này. Vì vậy, đề tài "Phân tích thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh ngoại trú trong điều trị bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022" là cần thiết.

1.1. Khái Niệm và Phân Loại Thuốc Kháng Sinh Hiện Nay

Kháng sinh (antibiotics) là chất kháng khuẩn được tạo ra bởi vi sinh vật, ức chế sự phát triển của vi sinh vật khác. Ngày nay, khái niệm này mở rộng đến các chất kháng khuẩn tổng hợp. Phân loại theo độ nhạy cảm của vi khuẩn, kháng sinh được chia thành hai nhóm chính: kháng sinh diệt khuẩn và kháng sinh kìm khuẩn. Việc lựa chọn kháng sinh phù hợp đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh đường hô hấp hiệu quả, đặc biệt là với tình trạng kháng kháng sinh gia tăng.

1.2. Nguyên Tắc Sử Dụng Kháng Sinh Hợp Lý Cần Lưu Ý

Lựa chọn kháng sinh và liều lượng phụ thuộc vào người bệnh và vi khuẩn gây bệnh. Cần xem xét lứa tuổi, tiền sử dị ứng, chức năng gan thận và tình trạng suy giảm miễn dịch. Cần cập nhật tình hình đề kháng để có lựa chọn phù hợp. Liều dùng phụ thuộc vào tuổi, cân nặng, chức năng gan thận và mức độ bệnh. Kê đơn không đủ liều dẫn đến thất bại và tăng tỉ lệ kháng kháng sinh. "Kê đơn kháng sinh hợp lý nhằm giảm tỉ lệ phát sinh vi khuẩn kháng thuốc và đạt được tính kinh tế trong điều trị" (Trích dẫn tài liệu gốc).

II. Vấn Đề Kê Đơn Kháng Sinh Ngoại Trú Cho Bệnh Hô Hấp

Thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh không hợp lý là một vấn đề nhức nhối trên toàn cầu, đặc biệt là trong điều trị ngoại trú các bệnh đường hô hấp. Việc lạm dụng và sử dụng không đúng cách kháng sinh dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh, gây khó khăn cho quá trình điều trị và tăng chi phí y tế. Tình trạng này đòi hỏi sự quan tâm và can thiệp kịp thời từ các cơ quan quản lý y tế, các cơ sở khám chữa bệnh và cộng đồng.

2.1. Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Trên Thế Giới Hiện Nay

Trên thế giới, tình trạng lạm dụng kháng sinh và kháng kháng sinh đang diễn ra nghiêm trọng. Nhiều quốc gia ghi nhận tỷ lệ kê đơn kháng sinh không hợp lý cho các bệnh đường hô hấp thông thường, đặc biệt là các bệnh do virus gây ra. Điều này dẫn đến việc tăng chi phí điều trị và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo về nguy cơ kháng kháng sinh trở thành một mối đe dọa toàn cầu.

2.2. Thực Trạng Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, tình trạng kê đơn thuốc kháng sinh không hợp lý cũng diễn ra phổ biến. Việc mua thuốc kháng sinh dễ dàng không cần đơn thuốc, cộng với việc sử dụng kháng sinh không đúng cách trong điều trị bệnh đường hô hấp đã làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Điều này gây khó khăn cho việc điều trị các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là ở trẻ em và người lớn tuổi.

2.3. Thực Trạng Chi Phí Thuốc Kháng Sinh Trong Điều Trị Ngoại Trú

Chi phí cho thuốc kháng sinh trong điều trị ngoại trú các bệnh đường hô hấp chiếm một phần đáng kể trong tổng chi phí điều trị. Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý không chỉ làm tăng chi phí cho bệnh nhân mà còn gây lãng phí nguồn lực của xã hội. Nghiên cứu về hiệu quả điều trị kháng sinh và chi phí là cần thiết.

III. Phương Pháp Phân Tích Kê Đơn Kháng Sinh Hoàn Mỹ Sài Gòn

Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang để phân tích thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh ngoại trú trong điều trị bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022. Đối tượng nghiên cứu là đơn thuốc của bệnh nhân ngoại trú được kê kháng sinh cho bệnh đường hô hấp. Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ bệnh án và đơn thuốc. Các chỉ số được phân tích bao gồm: tỷ lệ kê đơn kháng sinh, loại kháng sinh được kê, liều dùng, số ngày điều trị và sự phối hợp kháng sinh.

3.1. Đối Tượng Thời Gian và Địa Điểm Nghiên Cứu Chi Tiết

Đối tượng nghiên cứu bao gồm các bệnh nhân ngoại trú được kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn trong năm 2022. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2022. Địa điểm nghiên cứu là Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn.

3.2. Biến Số Nghiên Cứu Được Sử Dụng Trong Phân Tích

Các biến số nghiên cứu bao gồm: đặc điểm nhân khẩu học của bệnh nhân (tuổi, giới tính), chẩn đoán bệnh, loại kháng sinh được kê, liều dùng, số ngày điều trị, sự phối hợp kháng sinh, chi phí thuốc kháng sinh, và các yếu tố liên quan đến tuân thủ điều trị.

3.3. Phương Pháp Thu Thập và Xử Lý Số Liệu Nghiên Cứu

Số liệu được thu thập từ hồ sơ bệnh án và đơn thuốc của bệnh nhân. Các thông tin được mã hóa và nhập vào phần mềm thống kê để xử lý. Các chỉ số được tính toán và phân tích bằng các phương pháp thống kê mô tả và phân tích so sánh. Phân tích chi phí thuốc kháng sinh cũng được thực hiện để đánh giá gánh nặng kinh tế cho bệnh nhân.

IV. Kết Quả Phân Tích Kê Đơn Kháng Sinh Tại Hoàn Mỹ Sài Gòn

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ kê đơn thuốc kháng sinh cho bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022 là [cần điền số liệu]. Các loại kháng sinh được kê đơn phổ biến nhất là [cần điền tên các loại kháng sinh]. Liều dùng và số ngày điều trị thường tuân thủ theo hướng dẫn điều trị. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp kê đơn không hợp lý, như sử dụng kháng sinh phổ rộng cho các bệnh nhiễm trùng nhẹ.

4.1. Mô Tả Cơ Cấu và Chi Phí Thuốc Kháng Sinh Kê Đơn

Nghiên cứu mô tả chi tiết cơ cấu các loại thuốc kháng sinh được kê đơn cho điều trị bệnh đường hô hấp tại phòng khám. Chi phí thuốc kháng sinh được phân tích theo nhóm bệnh, loại kháng sinh, và nguồn gốc xuất xứ (trong nước hay nhập khẩu). Phân tích này giúp đánh giá gánh nặng kinh tế cho bệnh nhân và cơ cấu chi tiêu thuốc kháng sinh của phòng khám.

4.2. Phân Tích Các Chỉ Số Kê Đơn Kháng Sinh Quan Trọng

Các chỉ số kê đơn kháng sinh quan trọng được phân tích bao gồm: số thuốc kê đơn trung bình, cơ cấu nhóm thuốc kháng sinh theo bệnh chẩn đoán, số ngày kê đơn thuốc kháng sinh, sự phối hợp kháng sinh, và liều dùng thuốc kháng sinh thực tế so với khuyến cáo và hướng dẫn điều trị. Những chỉ số này cung cấp thông tin chi tiết về thực hành kê đơn kháng sinh của bác sĩ tại phòng khám.

4.3. Tương Tác Thuốc Kháng Sinh Cần Đặc Biệt Lưu Ý

Nghiên cứu cũng đánh giá tỷ lệ các đơn thuốc có xảy ra tương tác thuốc kháng sinh. Các nhóm hoạt chất xảy ra tương tác phổ biến được xác định. Việc nhận diện và phòng ngừa tương tác thuốc kháng sinh là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.

V. Giải Pháp Cải Thiện Kê Đơn Kháng Sinh Tại Hoàn Mỹ Sài Gòn

Để cải thiện tình trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn, cần có các biện pháp can thiệp đồng bộ. Tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức cho bác sĩ về sử dụng kháng sinh hợp lý. Xây dựng và triển khai hướng dẫn điều trị chuẩn cho các bệnh đường hô hấp. Tăng cường kiểm soát và giám sát việc kê đơn kháng sinh. Nâng cao nhận thức của cộng đồng về kháng kháng sinh và sử dụng kháng sinh đúng cách.

5.1. Đào Tạo và Cập Nhật Kiến Thức Cho Bác Sĩ

Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo và buổi sinh hoạt khoa học định kỳ để cập nhật kiến thức cho bác sĩ về các hướng dẫn điều trị mới nhất, các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh phổ biến tại địa phương, và các nguyên tắc sử dụng kháng sinh hợp lý. Khuyến khích bác sĩ tham gia các chương trình đào tạo liên tục (CME) về lĩnh vực này.

5.2. Xây Dựng và Triển Khai Hướng Dẫn Điều Trị Chuẩn

Xây dựng và triển khai các hướng dẫn điều trị chuẩn cho các bệnh đường hô hấp thường gặp tại phòng khám, dựa trên các hướng dẫn quốc gia và quốc tế. Hướng dẫn cần nêu rõ các tiêu chuẩn chẩn đoán, chỉ định sử dụng kháng sinh, lựa chọn kháng sinh phù hợp, liều dùng, thời gian điều trị và các biện pháp hỗ trợ khác.

5.3. Tăng Cường Kiểm Soát và Giám Sát Kê Đơn Kháng Sinh

Thành lập một ban kiểm soát sử dụng kháng sinh để giám sát việc kê đơn kháng sinh tại phòng khám. Ban này có trách nhiệm xem xét các đơn thuốc có sử dụng kháng sinh, đánh giá tính hợp lý của việc kê đơn, và đưa ra các phản hồi và khuyến nghị cho bác sĩ. Thực hiện kiểm toán sử dụng kháng sinh định kỳ để đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Về Sử Dụng Kháng Sinh Ngoại Trú

Nghiên cứu này đã cung cấp một bức tranh tổng quan về thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có các biện pháp can thiệp để cải thiện việc sử dụng kháng sinh hợp lý. Các kiến nghị bao gồm: tăng cường đào tạo cho bác sĩ, xây dựng hướng dẫn điều trị chuẩn, tăng cường kiểm soát kê đơn, và nâng cao nhận thức cộng đồng.

6.1. Tóm Tắt Các Kết Quả Nghiên Cứu Quan Trọng

Tóm tắt các kết quả chính của nghiên cứu, bao gồm: tỷ lệ kê đơn kháng sinh, các loại kháng sinh được kê đơn phổ biến nhất, các yếu tố liên quan đến việc kê đơn không hợp lý, và chi phí thuốc kháng sinh.

6.2. Các Kiến Nghị Để Cải Thiện Kê Đơn Kháng Sinh

Đề xuất các kiến nghị cụ thể để cải thiện tình trạng kê đơn thuốc kháng sinh tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn, dựa trên kết quả nghiên cứu và các bằng chứng khoa học. Các kiến nghị cần tập trung vào việc tăng cường sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm thiểu tình trạng kháng kháng sinh, và nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân.

6.3. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Kê Đơn Thuốc Kháng Sinh

Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để tiếp tục đánh giá và cải thiện việc kê đơn thuốc kháng sinh trong tương lai. Các hướng nghiên cứu có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp, so sánh thực hành kê đơn giữa các cơ sở y tế, hoặc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh đường hô hấp ngoại trú đang là vấn đề y tế công cộng được quan tâm toàn cầu. Theo ước tính, khoảng 50% đơn thuốc kháng sinh kê tại Hoa Kỳ là không cần thiết hoặc không phù hợp, dẫn đến tình trạng kháng thuốc gia tăng và chi phí điều trị tăng cao. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đứng thứ hai, chiếm 16,7%, trong đó bệnh đường hô hấp chiếm tỷ trọng lớn. Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn, với khoảng 50.000 lượt khám mỗi năm, là một trong những cơ sở y tế tư nhân lớn tại TP. Hồ Chí Minh, đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, thực trạng kê đơn thuốc kháng sinh ngoại trú tại đây chưa được đánh giá đầy đủ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả cơ cấu và chi phí thuốc kháng sinh kê đơn trong điều trị bệnh đường hô hấp ngoại trú tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022, đồng thời phân tích các chỉ số kê đơn kháng sinh để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2022, tập trung vào 200 đơn thuốc ngoại trú có kê đơn kháng sinh điều trị bệnh đường hô hấp. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc và tối ưu hóa chi phí điều trị tại các cơ sở y tế tư nhân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý, bao gồm:

• Phân loại kháng sinh theo cấu trúc hóa học và cơ chế tác dụng: Kháng sinh được phân thành các nhóm như beta-lactam, macrolid, quinolon, với cơ chế tác động khác nhau như ức chế tổng hợp vách tế bào, tổng hợp protein hoặc acid nucleic của vi khuẩn.
• Nguyên tắc sử dụng kháng sinh: Lựa chọn kháng sinh dựa trên đặc điểm người bệnh (tuổi, chức năng gan-thận, tiền sử dị ứng), loại vi khuẩn và độ nhạy cảm, đồng thời tuân thủ hướng dẫn điều trị của Bộ Y tế theo Quyết định 708/QĐ-BYT năm 2015.
• Chỉ số giám sát sử dụng kháng sinh: Bao gồm tỷ lệ người bệnh được kê đơn kháng sinh, số ngày điều trị (DOT), số lượng thuốc kê đơn trung bình, tỷ lệ phối hợp kháng sinh, tỷ lệ kê đơn phù hợp với phác đồ điều trị.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: kháng sinh diệt khuẩn và kìm khuẩn, liều dùng hợp lý, phối hợp kháng sinh, và tương tác thuốc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, hồi cứu dữ liệu từ 200 đơn thuốc ngoại trú có kê đơn kháng sinh điều trị bệnh đường hô hấp tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn trong giai đoạn từ 01/09/2022 đến 31/10/2022. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện từ tổng số 3000 đơn thuốc lưu tại nhà thuốc phòng khám.

Cỡ mẫu được tính dựa trên tỷ lệ ước tính 15% đơn thuốc có sử dụng kháng sinh, với độ tin cậy 95% và sai số cho phép, thu được 196 đơn thuốc, nghiên cứu chọn 200 đơn để đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu thu thập bao gồm thông tin về nhóm bệnh, loại kháng sinh, số lượng thuốc, liều dùng, thời gian điều trị, chi phí thuốc, và các chỉ số kê đơn.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel, sử dụng các chỉ số thống kê mô tả như tỷ lệ phần trăm, trung bình, và so sánh các nhóm thuốc theo cấu trúc hóa học, nguồn gốc, biệt dược gốc và generic. Các biến số được mã hóa và làm sạch trước khi phân tích để đảm bảo tính chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu nhóm bệnh và chi phí thuốc: Trong 200 đơn thuốc, 163 đơn (81,5%) điều trị bệnh đường hô hấp không kèm bệnh khác, với tổng chi phí thuốc là 63.212 VNĐ, chiếm 85,21% tổng chi phí thuốc. Nhóm bệnh viêm đường hô hấp trên chiếm tỷ lệ cao nhất về số lượt kê đơn (50,92%) và chi phí (36,82%). Chi phí trung bình cho đơn thuốc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cao nhất, khoảng 817.000 VNĐ.

2. Tỷ lệ các nhóm kháng sinh kê đơn: Nhóm beta-lactam chiếm ưu thế với 55,26% lượt kê amoxicillin/amoxicillin + acid clavulanic, tiếp theo là nhóm quinolon thế hệ 3 (levofloxacin) chiếm 12,12%, và nhóm macrolid chiếm 4,21%. Tổng số lượt kê kháng sinh là 190 lượt trong 163 đơn thuốc.

3. Nguồn gốc và loại thuốc: Thuốc kháng sinh nhập khẩu chiếm 94,21% số lượt kê và 98,73% giá trị sử dụng, trong khi thuốc sản xuất trong nước chỉ chiếm 5,79% lượt kê và 1,27% giá trị. Thuốc biệt dược gốc chiếm 53,68% lượt kê và 75,41% giá trị sử dụng, thuốc generic chiếm 46,32% lượt kê và 24,59% giá trị.

4. Chỉ số kê đơn: Số thuốc trung bình trong một đơn khoảng 3,82 thuốc, với đa số đơn thuốc có từ 1 đến 5 thuốc. Thời gian kê đơn kháng sinh chủ yếu từ 5 đến 10 ngày, phù hợp với hướng dẫn điều trị. Tỷ lệ phối hợp kháng sinh và tương tác thuốc được ghi nhận ở mức thấp, cho thấy sự tuân thủ tương đối tốt trong kê đơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc sử dụng kháng sinh tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn tương đối phù hợp với hướng dẫn điều trị, đặc biệt là ưu tiên nhóm beta-lactam phổ hẹp như amoxicillin. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh nhập khẩu và biệt dược gốc cao phản ánh xu hướng lựa chọn thuốc chất lượng và hiệu quả, tuy nhiên chi phí điều trị cũng tăng theo. So với các nghiên cứu trong nước, tỷ lệ kê đơn kháng sinh và thời gian điều trị tại đây tương đồng hoặc thấp hơn, cho thấy nỗ lực kiểm soát sử dụng thuốc hợp lý.

Việc số thuốc trung bình trong đơn khoảng 4 thuốc phù hợp với tiêu chuẩn kê đơn hợp lý, giảm thiểu nguy cơ đa kê đơn và tương tác thuốc. Thời gian điều trị chủ yếu từ 5-10 ngày cũng phù hợp với khuyến cáo, hạn chế tình trạng điều trị kéo dài gây kháng thuốc. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng thuốc nhập khẩu và biệt dược gốc cao có thể ảnh hưởng đến chi phí điều trị, cần cân nhắc sử dụng thuốc generic phù hợp để giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các nhóm kháng sinh kê đơn, biểu đồ tròn phân bố nguồn gốc thuốc, và bảng thống kê chi phí trung bình theo nhóm bệnh để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức cho cán bộ y tế: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về sử dụng kháng sinh hợp lý, cập nhật hướng dẫn điều trị mới nhất nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng kê đơn chính xác. Thời gian thực hiện: 6 tháng; chủ thể: Ban Giám đốc Phòng khám phối hợp với khoa Dược.

2. Xây dựng và áp dụng chương trình quản lý sử dụng kháng sinh (AMS): Thiết lập hệ thống giám sát kê đơn kháng sinh, đánh giá định kỳ các chỉ số sử dụng thuốc, từ đó điều chỉnh chính sách kê đơn phù hợp. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: Phòng Quản lý chất lượng và Khoa Dược.

3. Khuyến khích sử dụng thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước: Đánh giá và lựa chọn thuốc generic có chất lượng tương đương để giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân mà vẫn đảm bảo hiệu quả. Thời gian: 6-9 tháng; chủ thể: Nhà thuốc và Ban Giám đốc.

4. Tăng cường tư vấn và hướng dẫn bệnh nhân: Cung cấp thông tin về việc sử dụng kháng sinh đúng liều, đủ thời gian, tránh tự ý ngưng thuốc hoặc sử dụng không đúng chỉ định nhằm giảm nguy cơ kháng thuốc. Thời gian: liên tục; chủ thể: Dược sĩ và nhân viên y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và nhân viên y tế tại các phòng khám và bệnh viện: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tế về kê đơn kháng sinh ngoại trú, giúp cải thiện thực hành kê đơn và nâng cao chất lượng điều trị.

2. Quản lý y tế và nhà hoạch định chính sách: Thông tin về chi phí và cơ cấu sử dụng kháng sinh hỗ trợ xây dựng chính sách quản lý thuốc hiệu quả, giảm thiểu lạm dụng kháng sinh.

3. Dược sĩ và nhà thuốc: Giúp hiểu rõ về xu hướng sử dụng thuốc, lựa chọn thuốc phù hợp, đồng thời nâng cao vai trò tư vấn sử dụng thuốc an toàn, hợp lý.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Dược, Y tế công cộng: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phương pháp nghiên cứu mẫu để phát triển các đề tài liên quan đến quản lý sử dụng thuốc và chống kháng thuốc.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc sử dụng kháng sinh hợp lý lại quan trọng?
   Sử dụng kháng sinh hợp lý giúp ngăn ngừa tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, giảm tác dụng phụ và chi phí điều trị, đồng thời nâng cao hiệu quả điều trị bệnh.

2. Nhóm kháng sinh nào được ưu tiên sử dụng trong điều trị bệnh đường hô hấp ngoại trú?
   Nhóm beta-lactam, đặc biệt amoxicillin hoặc amoxicillin + acid clavulanic, được ưu tiên do phổ tác dụng phù hợp và ít tác dụng phụ.

3. Tỷ lệ kê đơn kháng sinh tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn có phù hợp không?
   Tỷ lệ kê đơn kháng sinh và thời gian điều trị tại đây tương đối phù hợp với hướng dẫn điều trị, thể hiện sự tuân thủ tốt của cán bộ y tế.

4. Việc sử dụng thuốc biệt dược gốc và generic ảnh hưởng thế nào đến chi phí điều trị?
   Thuốc biệt dược gốc thường có giá cao hơn thuốc generic, do đó tăng chi phí điều trị. Khuyến khích sử dụng thuốc generic chất lượng để giảm gánh nặng tài chính.

5. Làm thế nào để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc tại các cơ sở y tế?
   Cần áp dụng chương trình quản lý sử dụng kháng sinh, đào tạo nhân viên y tế, giám sát kê đơn, và nâng cao nhận thức người bệnh về sử dụng thuốc đúng cách.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô tả chi tiết cơ cấu và chi phí thuốc kháng sinh kê đơn trong điều trị bệnh đường hô hấp ngoại trú tại Phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn năm 2022, với nhóm beta-lactam chiếm ưu thế.
• Tỷ lệ sử dụng thuốc nhập khẩu và biệt dược gốc cao, trong khi thuốc generic chiếm tỷ lệ thấp hơn về giá trị sử dụng.
• Các chỉ số kê đơn như số thuốc trung bình, thời gian điều trị và phối hợp kháng sinh cho thấy sự tuân thủ tương đối tốt với hướng dẫn điều trị.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh bao gồm đào tạo, quản lý kê đơn, khuyến khích dùng thuốc generic và tư vấn bệnh nhân.
• Các bước tiếp theo là triển khai chương trình quản lý sử dụng kháng sinh và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Mời các cơ sở y tế và nhà quản lý tham khảo để áp dụng và phát triển các chính sách sử dụng thuốc hợp lý, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.