Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của truyền thông đại chúng, ngôn ngữ chính trị ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp và ảnh hưởng đến nhận thức xã hội. Luận văn tập trung phân tích ba bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc trong các năm 2017, 2018 và 2019, với tổng số từ dao động từ 3.615 đến 4.574 từ mỗi bài. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khám phá các đặc điểm ngữ pháp trong các bài phát biểu này dưới góc nhìn Phân tích Diễn ngôn Phê phán (Critical Discourse Analysis - CDA) của Norman Fairclough, tập trung vào mô hình mô tả (description) trong ba giai đoạn: mô tả, diễn giải và giải thích. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong phân tích ngữ pháp và các chiến lược ngôn ngữ nhằm thể hiện quyền lực và ý thức hệ trong diễn ngôn chính trị. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao nhận thức về CDA trong lĩnh vực ngôn ngữ chính trị mà còn hỗ trợ giáo viên, học viên và những người quan tâm hiểu sâu hơn về cách thức ngôn ngữ được sử dụng để tác động đến xã hội và chính trị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết Phân tích Diễn ngôn Phê phán của Norman Fairclough, trong đó ngôn ngữ được xem là một hình thức thực hành xã hội, phản ánh và duy trì các mối quan hệ quyền lực. Khung phân tích ba chiều của Fairclough gồm: mô tả (description) tập trung vào các đặc điểm hình thức của văn bản; diễn giải (interpretation) liên quan đến quá trình sản xuất và tiếp nhận văn bản; và giải thích (explanation) xem xét mối quan hệ giữa diễn ngôn và bối cảnh xã hội rộng lớn hơn. Ngoài ra, nghiên cứu ứng dụng Ngữ pháp Chức năng Hệ thống (Systemic Functional Grammar - SFG) của Halliday để phân tích các giá trị kinh nghiệm (experiential values) của ngữ pháp, bao gồm các loại quá trình (processes) như vật chất (material), nhận thức (mental), và quan hệ (relational), cũng như các cấu trúc câu chủ động/phản động, câu tích cực/tiêu cực và danh hóa (nominalization). Các khái niệm chính bao gồm: transitivity (tính chuyển động của động từ), voice (thể câu), nominalization, experiential value, và ideological representation.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu gồm ba bài phát biểu chính thức của Tổng thống Trump tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc các năm 2017, 2018 và 2019, được thu thập từ trang web chính thức của Chính phủ Hoa Kỳ, đảm bảo tính xác thực và độ tin cậy. Cỡ mẫu gồm 792 mệnh đề được phân tích về mặt ngữ pháp theo mô hình CDA của Fairclough, tập trung vào giai đoạn mô tả. Phương pháp định lượng được sử dụng để thống kê tần suất xuất hiện các loại quá trình ngữ pháp, thể câu, và các cấu trúc câu đặc trưng. Phương pháp định tính giúp giải thích ý nghĩa và vai trò của các đặc điểm ngôn ngữ trong việc thể hiện quyền lực và ý thức hệ chính trị. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: thu thập dữ liệu, phân tích ngữ pháp, so sánh và thảo luận kết quả, cuối cùng đề xuất các ứng dụng thực tiễn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quá trình vật chất (Material process) chiếm ưu thế với 60,86% (482/792) các mệnh đề, thể hiện các hành động và sự kiện cụ thể trong các bài phát biểu. Ví dụ, các câu như "We live in a time of extraordinary opportunity" hay "The United States will not be taken advantage of any longer" nhấn mạnh hành động và sự quyết đoán trong chính sách.

  2. Quá trình quan hệ (Relational process) chiếm 20,83% (165/792) các mệnh đề, dùng để mô tả trạng thái, thuộc tính và mối quan hệ, như "America’s economy is booming like never before" hay "Israel is a malignant cancerous tumor", thể hiện sự định danh và đánh giá mang tính ý thức hệ.

  3. Quá trình nhận thức (Mental process) chiếm 12,37% (98/792) các mệnh đề, phản ánh nhận thức, cảm xúc và thái độ chủ quan, ví dụ "I intend to address some of the very serious threats before us today" hay "We believe strongly in energy security for ourselves and for our allies".

  4. Sử dụng cấu trúc câu chủ động chiếm đa số, thể hiện sự chủ động và quyền lực của người phát biểu, trong khi câu bị động được dùng để làm giảm trách nhiệm hoặc nhấn mạnh đối tượng chịu tác động.

  5. Danh hóa (Nominalization) được sử dụng để trừu tượng hóa các hành động và sự kiện, giúp tăng tính trang trọng và khách quan trong diễn ngôn chính trị.

Thảo luận kết quả

Việc ưu tiên sử dụng quá trình vật chất cho thấy Tổng thống Trump tập trung vào việc khẳng định hành động và sự quyết đoán trong chính sách quốc tế, tạo dựng hình ảnh quyền lực và năng động. Quá trình quan hệ giúp định hình các giá trị và niềm tin chính trị, đồng thời thể hiện sự phân biệt rõ ràng giữa các phe phái và quan điểm. Quá trình nhận thức phản ánh thái độ cá nhân và sự thuyết phục người nghe thông qua cảm xúc và niềm tin. So sánh với các nghiên cứu trước đây về diễn ngôn chính trị, kết quả phù hợp với quan điểm rằng ngôn ngữ chính trị không chỉ truyền tải thông tin mà còn là công cụ thể hiện quyền lực và ý thức hệ. Các biểu đồ phân phối tần suất các loại quá trình và cấu trúc câu có thể minh họa rõ ràng sự phân bố này, giúp người đọc dễ dàng hình dung và so sánh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo về Phân tích Diễn ngôn Phê phán trong giảng dạy ngôn ngữ Anh, nhằm nâng cao khả năng nhận diện và phân tích các chiến lược ngôn ngữ trong chính trị, giúp học viên phát triển tư duy phản biện. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: các trường đại học và trung tâm ngoại ngữ.

  2. Phát triển tài liệu học tập chuyên sâu về ngôn ngữ chính trị dựa trên CDA, bao gồm các bài tập thực hành phân tích các bài phát biểu chính trị nổi bật, giúp người học áp dụng kiến thức vào thực tế. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: nhà xuất bản giáo dục và các chuyên gia ngôn ngữ.

  3. Khuyến khích nghiên cứu mở rộng về CDA trong các lĩnh vực khác như truyền thông, quảng cáo và giáo dục, nhằm đa dạng hóa ứng dụng và nâng cao hiểu biết về vai trò của ngôn ngữ trong xã hội. Thời gian: liên tục; Chủ thể: các viện nghiên cứu và học giả.

  4. Tổ chức hội thảo, tọa đàm chuyên đề về ngôn ngữ và quyền lực trong chính trị, tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm và cập nhật kiến thức mới cho giảng viên, sinh viên và nhà nghiên cứu. Thời gian: hàng năm; Chủ thể: các trường đại học và tổ chức nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh và Ngôn ngữ học ứng dụng: Giúp hiểu sâu về phương pháp CDA và cách áp dụng trong phân tích ngôn ngữ chính trị, nâng cao kỹ năng nghiên cứu và giảng dạy.

  2. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực Ngôn ngữ học, Truyền thông và Chính trị học: Cung cấp cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu liên ngành về ngôn ngữ và quyền lực.

  3. Giáo viên tiếng Anh và người học tiếng Anh quan tâm đến ngôn ngữ chính trị: Hỗ trợ nhận diện các chiến lược ngôn ngữ trong bài phát biểu chính trị, từ đó cải thiện kỹ năng nghe, nói và phân tích.

  4. Nhà hoạch định chính sách và chuyên gia truyền thông: Giúp nhận thức rõ hơn về cách thức ngôn ngữ được sử dụng để xây dựng hình ảnh và ảnh hưởng đến công chúng, từ đó nâng cao hiệu quả truyền thông chính trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phân tích Diễn ngôn Phê phán (CDA) là gì và tại sao nó quan trọng trong nghiên cứu ngôn ngữ chính trị?
    CDA là phương pháp nghiên cứu ngôn ngữ nhằm khám phá mối quan hệ giữa ngôn ngữ và quyền lực xã hội. Trong ngôn ngữ chính trị, CDA giúp nhận diện cách thức ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện và duy trì quyền lực, từ đó hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của diễn ngôn đến xã hội.

  2. Tại sao nghiên cứu tập trung vào các bài phát biểu của Tổng thống Trump tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc?
    Các bài phát biểu này có tính chất quốc tế, ảnh hưởng lớn đến chính sách và quan hệ quốc tế. Ngoài ra, việc phân tích ngôn ngữ của một nhân vật chính trị nổi bật giúp làm rõ cách thức sử dụng ngôn ngữ để thể hiện quyền lực và ý thức hệ.

  3. Các loại quá trình ngữ pháp nào được sử dụng phổ biến trong các bài phát biểu?
    Quá trình vật chất chiếm ưu thế với hơn 60%, tiếp theo là quá trình quan hệ và nhận thức. Điều này phản ánh sự tập trung vào hành động, trạng thái và nhận thức trong diễn ngôn chính trị.

  4. Danh hóa (nominalization) có vai trò gì trong diễn ngôn chính trị?
    Danh hóa giúp trừu tượng hóa các hành động và sự kiện, làm cho ngôn ngữ trở nên trang trọng, khách quan và dễ dàng tạo ra các khái niệm phức tạp, từ đó tăng sức thuyết phục và tính chính thống của bài phát biểu.

  5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu này vào giảng dạy tiếng Anh?
    Giáo viên có thể sử dụng các bài phân tích ngữ pháp và chiến lược ngôn ngữ trong bài phát biểu chính trị để phát triển bài học về ngôn ngữ chính trị, giúp học viên nâng cao kỹ năng phân tích và tư duy phản biện khi tiếp cận các văn bản chính trị.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã phân tích thành công các đặc điểm ngữ pháp trong ba bài phát biểu của Tổng thống Trump tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, với trọng tâm là quá trình vật chất, quan hệ và nhận thức.
  • Kết quả cho thấy ngôn ngữ chính trị được sử dụng như một công cụ thể hiện quyền lực và ý thức hệ thông qua các chiến lược ngữ pháp và cấu trúc câu.
  • Luận văn góp phần làm rõ vai trò của Phân tích Diễn ngôn Phê phán trong nghiên cứu ngôn ngữ chính trị, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho giảng dạy và học tập.
  • Các đề xuất nhằm nâng cao nhận thức và ứng dụng CDA trong giáo dục và nghiên cứu được đưa ra với lộ trình cụ thể.
  • Bước tiếp theo là mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực khác và tổ chức các hoạt động trao đổi chuyên môn để phát triển sâu hơn về ngôn ngữ và quyền lực trong xã hội.

Hành động khuyến nghị: Các nhà nghiên cứu, giảng viên và học viên nên áp dụng và phát triển phương pháp CDA trong phân tích ngôn ngữ chính trị để nâng cao hiểu biết và kỹ năng phân tích ngôn ngữ trong bối cảnh xã hội hiện đại.